این جملات، عین عباراتی است که چند روز پیش، دکتر کامران باقری لنکرانی، وزیر بهداشت، در گردهمایی مسئولان کارآفرینی وزارت بهداشت بیان کرد.
شنیدن این عبارات از زبان وزیر بهداشت در حالی است که مشکلات موجود در طرح پزشک خانواده امسال به شکل جدی‌تری خود را نشان داده است: استعفای پزشکان خانواده و خروج آنان از طرحی که قرار است نظام عرضه خدمات سلامت در کشور را متحول کند.
دکتر مسعود مسلمی‌فرد، نایب رئیس انجمن پزشکان عمومی ایران، با بیان اینکه مهم‌ترین مشکل به وجود آمده در این طرح عدم‌پرداخت حقوق معوقه پزشکان از سال‌جاری بوده است، به همشهری می‌گوید: پزشکان روستا که به اشتباه به آنها پزشکان خانواده می‌گویند، مدام از ما درخواست حقوق معوقه خود را می‌کنند.
ما هم مجبوریم دائما در حال مذاکره با مسئولان وزارت بهداشت باشیم ولی مثل اینکه این مذاکرات هر سال نتیجه منفی‌تری می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه بعضی از این پزشکان فقط موفق به دریافت پایه حقوقی تا حد ۳۰۰ هزار تومان شده‌اند، ادامه می‌دهد: همین امر باعث شده که دید این پزشکان نسبت به سیستم پزشک خانواده کاملا عوض شود.
با این اوصاف، اعلام آمادگی وزارت بهداشت برای جذب ۱۵۰۰ پزشک عمومی، معنای دیگری پیدا می‌کند. آیا خروج تعدادی از پزشکان از این طرح به‌دلیل نارضایتی از شرایط موجود، علت این فراخوان غیررسمی وزارت بهداشت برای جذب پزشکان نبوده است؟
پزشکان فرسوده
«پزشکان روستا در دورافتاده‌ترین مناطق ایران طی ۳ شیفت کاری یعنی در ۲۴ ساعت مشغول رساندن خدمات هستند؛ آن هم بدون هیچ‌گونه امکانات رفاهی.»
نایب رئیس انجمن پزشکان عمومی این عبارات را بیان می‌کند و ادامه می‌دهد: این پزشکان در طول ماه فقط قادر به گرفتن ۲ روز مرخصی‌اند که البته باید تمام حقوق دریافتی خود را صرف رفت‌وآمد در این ۲ روز کنند.
مسلمی فرد معتقد است اگر به گفته وزیر بهداشت طرح پزشک خانواده برای هزار و ۵۰۰ پزشک ظرفیت خالی دارد، این عدد یک عدد حداقلی است.
وی ادامه می‌دهد: الان حدود ۷۶ هزار نفر پزشک عمومی داریم و هنوز قادر نیستیم با این وضعیت وحشتناک هیچ کدام از آنها را جذب کنیم و همین امر باعث شده که آمار استعفای این پزشکان از کار بالاتر رود.
نایب رئیس انجمن پزشکان عمومی از آمار دقیق پزشکان مستعفی از مشارکت در طرح پزشک خانواده ابراز بی‌اطلاعی می‌کند، اما می‌گوید: این افراد به‌طور جسته و گریخته از مراکز خودشان استعفا می‌دهند ولی به‌طور تقریبی می‌توان گفت هر سال شاهد ریزش ۳۰ تا ۳۵ درصد از پزشکان خانواده هستیم.
در همین حال، یکی از کارشناسان وزارت بهداشت که به توصیه مقامات بالاتر نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با همشهری این رقم را خیلی بیشتر می‌داند و می‌گوید: به‌خصوص طی سال‌جاری اکثر پزشکان خانواده از ارائه خدمات کناره‌گیری کرده‌اند.
پزشک خانواده یا پزشک روستا؟!
«در حال حاضر هیچ ثباتی حتی در تصمیم‌گیری مراکزی که می‌خواهند این پزشکان را جذب کنند هم وجود ندارد.»
دکتر مسلمی‌فرد با بیان این عبارات به مشکل اساسی دیگری که باعث شده این طرح به شکست نزدیک شود، اشاره می‌کند: متأسفانه ما پزشک روستا را به‌عنوان پزشک خانواده می‌شناسیم، در حالی‌که این ۲ قالب هیچ تطابقی با هم ندارند و برنامه‌ریزی برای هر کدام از آنها مستلزم ارائه راهکارهای مختلف است.
برای همین است که به خاطر سیاست‌های غلط هر سال این طرح بیشتر به در بسته نزدیک می‌شود.
معضل عمده دیگری که کارشناسان به آن اشاره می‌کنند این است که در همه کشورها یک نهاد در حوزه سلامت تصمیم نهایی را می‌گیرد ولی در کشور ما این طور نیست.
«متأسفانه طرح پزشک خانواده هنوز یک متولی مشخص ندارد به‌طوری که از همان ابتدا هم بر سر این مسئله مدام بین وزارت رفاه و وزارت بهداشت اختلاف به وجود می‌آمد و شاید همین مسئله باعث شده که پزشکان خانواده تصمیم بگیرند که به تدریج عطای این طرح را به لقایش ببخشند.»
دکتر احمدرضا جمشیدی، معاون نظارت و برنامه‌ریزی نظام پزشکی با بیان اینکه در کشور ما قسمت عمده ارائه خدمات در طرح پزشک خانواده برعهده وزارت رفاه است، به همشهری می‌گوید: وزارت رفاه باید به وزارت بهداشت بودجه‌ای را بدهد که از محل آن حقوق پزشکان و هزینه داروها و... پرداخت شود، در حالی که وزارت رفاه توان ارائه این خدمات را به هیچ وجه ندارد.
البته این یک طرف ماجراست، چون به گفته دکتر جمشیدی از طرف دیگر، وزارت بهداشت هم با تعیین سرانه غیرکارشناسی که در آن به هیچ‌وجه هزینه‌های درمان پیش‌بینی نمی‌شوند، باعث شده وزارت رفاه قادر به پوشش دادن این سرانه نباشد.
به عقیده معاون نظارت و برنامه‌ریزی نظام پزشکی، به همین دلیل وزارت بهداشت سهم بیشتری در افزایش مشکلات طرح بیمه روستائیان و پزشک خانواده دارد. چون براساس قانون، وزارت بهداشت سیاستگذار اجرای طرح پزشک خانواده است و وزارت رفاه با در اختیار داشتن اعتبار این طرح باید تابع سیاست‌های وزارت بهداشت باشد.
شکست، دورنمای طرح پزشک خانواده!
با این همه و با وجود تمام چالش‌ها در طرح بیمه روستائیان و پزشک خانواده، کارشناسان همچنان این طرح را یکی از دستاوردهای عظیم و از نمادهای عدالت در جامعه می‌دانند، به‌طوری که عدم‌اجرای صحیح آن سیستم سلامت را قطعا دچار مشکلات جدی می‌کند.
نکته جالب‌تر اینکه کارشناسان به جامعیت خدمات سلامت هم تاکید می‌کنند و می‌گویند در آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۰ و ۹۱ برنامه چهارم توسعه دولت مکلف به اجرای طرح پزشک خانواده تا پایان برنامه چهارم است و با مداخلات سریع و زودهنگام نباید بگذارد این دستاورد دچار اختلال شود.
هرچند به عقیده آنها با سیاستگذاری غلط مسئولان، دورنمای این طرح چیزی جز شکست نیست.