همشهری آنلاین_فاطمه اسدی: بنا بر آمار، حدود نیمی از نهال‌هایی که کاشته می‌شوند به یک سالگی نمی‌رسند و تعداد اندکی از آنها به درختی تناور تبدیل می‌شوند که برای ادامه زندگی به قدرت تنه خودشان متکی باشند. کارشناسان افزایش جمعیت، حضور خرده فرهنگ‌ها، خو کردن به قواعد آپارتمان‌نشینی و مشغله‌های زندگی شهری و ضعف‌های فرهنگی را از دلایل این قهر با طبیعت نام می‌برند و معتقدند باید در این زمینه خیلی جدی‌تر فرهنگسازی کرد.
برای همین در سال‌های اخیر، شهرداری منطقه ۲۲ برای حفظ این عنصر هستی، در زمان کاشت، از درختان چند ساله استفاده می‌کند تا شاید با این اقدام در مناسبت‌های مختلف از جمله روز «درختکاری» به ادامه بقای آنها و کاهش آلودگی هوا در محدوده غرب پایتخت کمک کند. به بهانه ۱۵ اسفندماه، وضعیت سرانه فضای سبز مناطق غربی شهر تهران را بررسی کردیم و از برنامه و اقدامات معاونت‌های خدمات شهری مناطق ۵، ۹ و ۲۱ هم برای روز درختکاری باخبر شدیم.
امسال قرار است، ۱۵ هزار اصله درخت در هفته منابع طبیعی و روز درختکاری در منطقه ۲۲ کاشته میشود. «مرتضی رحمان‌زاده»، شهردار منطقه، درباره این اقدام می‌گوید: «باهمکاری جهاد کشاورزی در فاز غربی «چیتگر» روبه‌روی باغ «راز هستی»، عرصه‌ای به مساحت ۴ و نیم هکتار آماده شده است تا ۱۷ اسفندماه به مناسبت هفته «منابع طبیعی»، با حضور حجت‌الاسلام «شهاب مرادی»، مسئولان سازمان جنگل‌ها و مراتع و جمعی از مدیران و شهروندان منطقه، نزدیک به ۴ هزار نهال در فاز غربی چیتگر کاشته شود. «کاج» و «سرو» از جمله‌گونه‌هایی است که برای کاشت در این عرصه در نظر گرفته شده و با شرایط و اقلیم این محدوده سازگار است.
- چیتگر را حفظ می‌کنیم
بوستان جنگلی چیتگر، ۹۵۰ هکتار وسعت دارد و به دلیل گستردگی این جنگل، تنش‌های آب و هوایی و همچنین وجود آفات، درختان بسیاری در آن خشک شده‌اند. برای همین اکنون شهرداری منطقه ۲۲ قصد دارد این عرصه را که فضایی جنگلی است و عرصه ملی محسوب میشود، دوباره احیا کند و به وضعیت ایده‌آل و مطلوب اولیه‌اش برگرداند. در همین راستا، اسفند ماه سال ۱۳۹۶ نزدیک به ۲۰ هزار اصله درخت در چیتگر کاشته شد که این ۲۰ هزار اصله درخت از نوع درختان سرو و کاج تهران بودند. همچنین سال ۱۳۹۷ هم تعداد درختان به ۶۰ هزار اصله درخت رسید و نوع آنها هم ترکیبی ازگونه‌های مختلف سرو و «زیتون» بود.
در سال گذشته نیز نزدیک به ۴۰ هزار اصله درخت در این جنگل کاشته شد. امسال هم تعداد قابل توجهی نهال در این جنگل کاشته میشود. نهال‌هایی که اغلب ۵ و ۶ ساله هستند و ارتفاع آنها بین یک و نیم تا حتی ۳متر است. همچنین براساس صحبت‌های انجام شده قرار است علاوه بر نهال‌های در نظرگرفته شده از سوی شهرداری منطقه، سازمان جنگل‌ها و مراتع هم تعداد قابل توجهی نهال «داغداغان» و زیتون تلخ در فاز غربی چیتگر بکارد.
شهردار منطقه ۲۲ با بیان این مطلب که چیتگر نه تنها یک بوستان فرامنطقه‌ای بلکه یک بوستان ملی است، می‌افزاید: «اگر به هر دلیلی این بوستان را از دست بدهیم، تنها منطقه ۲۲ آسیب نمی‌بیند، بلکه شهر تهران دچار چالش بسیار بزرگی خواهد شد. اکنون براساس طرح «بهره‌بری چیتگر»، این جنگل برای حفظ و نگهداشت به شهرداری منطقه واگذار شده است. به همین دلیل برای حفظ این نگین سبز در غرب پایتخت باید تلاشی مضاعف انجام داد. در همین راستا، شهرداری منطقه اقدامات مهم و اصولی را در دستور کار خود گنجانده است.»
- درختکاری در ۶ فاز
درختکاری در منطقه ۲۲ در ۶ فاز اجرا میشود که محل فاز نخست آن روبه‌روی باغ راز هستی است. شهردار منطقه درباره ۵ فاز دیگر درختکاری در منطقه بیشتر توضیح می‌دهد: «علاوه بر کاشت نهال در بوستان چیتگر، ۳ محل دیگر در فاز شرقی و ۳ محل در فاز غربی چیتگر برای کاشت نهال آماده شده است. برای مثال، در فاز شرقی، ورودی بلوار «گلستان» فضایی حدود ۲ هکتار برای کاشت بیش از هزار و ۵۰۰ اصله نهال در نظر گرفته شده تا در روز جمعه ۱۵ اسفندماه با همکاری دانش‌آموزان مدارس منطقه از جمله مدرسه «غیاث» در دل خاک جای بگیرند.
مکان دوم در فاز غربی، جنب رستوران «شب‌های گلستان» قرار دارد. این عرصه هم حدود ۳ هکتار است که هزار و ۳۰۰ اصله درخت در آن کاشته میشود. قسمت سوم در فاز شرقی جنب سرویس بهداشتی شماره ۸ است که در مساحت ۴ هکتاری حدود ۳ هزار و ۲۰۰ اصله درخت کاشته میشود. همچنین در فاز غربی، تپه مجاور به میدان «پارالمپیک» در مساحت حدود ۴ هکتار آماده‌سازی شده است تا بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ اصله درخت به همت کارگران شرکت «ایران‌خودرو» در این فضا غرس شوند. ۳۰ هزارمترمربع هم در حاشیه بزرگراه «شهید همدانی» برای کاشت ۲ هزار و ۳۰۰ اصله درخت در نظر گرفته شده است.
در مجموع در این ایام، حدود ۲۰ هکتار زمین درخت کاشته میشود. اغلب این فعالیت‌ها در راستای واکاوی فضای سبز منطقه انجام شده است. چراکه در برخی از این فضاها درختان «اقاقیا» کاشته شده بودند. این‌گونه گیاهی طول عمر مشخصی دارد. اقاقیا حداکثر بین ۱۳ تا ۱۵ سال بیشتر عمر نمی‌کند. پس از ۱۵ سال این درخت از سرشاخه‌ها خشک میشود. وقتی از سرشاخه‌ها خشک شد، ۲ اقدام برای نگهداشت آن انجام می‌دهند. در مرحله نخست درخت را از کمر قطع می‌کنند که دوباره از نو جوانه بزند و رشد کند یا شاخه بگیرد، به این کار «جوانسازی» می‌گویند. همچنین اگر این خشکی به نقاط پایین‌تر درخت سرایت کرده باشد، باید آنها را از ریشه درآورد، معدوم کرد و سپس جای آن نهال کاشت که اغلب این نهال‌کاری‌ها به همین دلیل در منطقه انجام میشود.
درختان جنگل چیتگر هم پس از کاشت آنها در دهه ۴۰، چندین مرحله اقدامات جوانسازی برای آنها انجام شده است و اکنون باید این درختان خشک را معدوم و جای آنها نهال کاشت. برای همین این اقدامات سبب افزایش سرانه فضای سبز نمی‌شود. هرچند که منطقه ۲۲ در این زمینه وضعیت بسیار مطلوبی دارد و میزان این سرانه در این منطقه با دیگر مناطق تهران قابل مقایسه نیست و پیشتاز است. .» به گفته رحمان‌زاده عملیات و اقدامات معاونت خدمات شهری برای استقبال از بهار، از ابتدای اسفندماه آغاز شده است و تا اواخر فروردین‌ماه ادامه دارد. در همین راستا می‌توان از کند و کوب‌ها، رنگ‌آمیزی المان و مبلمان‌های شهری به‌عنوان طرح‌های اجرایی معاونت خدمات شهری و فضای سبز منطقه برای استقبال از بهار نام برد.
- ۷ هزار درخت منطقه شناسنامه دارند
اداره‌های فضای سبز شهرداری مناطق غربی پایتخت، هر سال چندین هزار اصله نهال در عرصه‌های محدوده‌شان غرس می‌کند تا تعداد درختان این محدوده با وجود تخریب‌ها کاهش پیدا نکنند. میانگین استاندارد سرانه فضای سبز در تهران ۱۵ مترمربع، اما در منطقه ۹ سرانه فضای سبز بدون احتساب جنگلکاری به ازای هر نفر ۶مترمربع است. چراکه در منطقه ۹ شهر تهران فضایی برای کاشت و توسعه فضای سبز وجود ندارد، اما از سویی بیش از نیمی از منطقه را محدوده نظامی پوشش داده که با ورود به این بخش، شهرداری توانسته است این کمبود فضا را تا بخشی جبران کند.
مانند پایگاه «یکم شکاری» که از سال‌های گذشته با کاشت درخت توانستند نزدیک به ۲۰۰ هکتار توسعه فضای سبز داشته باشند. به گفته «مصطفی دینی»، معاون خدمات شهری و فضای سبز منطقه ۹، ۸۰درصد از درختان این منطقه یعنی ۷ هزار و ۴۰۰ اصله درخت شناسنامه دارند و تگ‌گذاری شده‌اند. هرساله در هفته درختکاری، پایگاه‌های اهدای نهال در چند نقطه از منطقه مستقر می‌شوند تا شهروندان در این ایام بتوانند با مراجعه به این پایگاه‌ها، نهال رایگان دریافت کنند. امسال هم ۲ پارک منطقه از جمله بوستان «المهدی» (عج) برای توزیع نهال در نظر گرفته شده‌اند. در این پایگاه‌ها حدود ۱۰ هزار اصله نهال توزیع خواهد شد. توزیع انواع نهال‌های مثمر و غیرمثمر با ارائه آموزش‌های فضای سبز نیز همراه است. همچنین در این پایگاه‌ها به همراه نهال، بسته‌های آموزشی در زمینه آموزش کاشت و نگهداری انواع نهال‌ها، میان علاقه‌مندان توزیع میشود.»
- تملک ۲ زمین و احداث بوستان
نبود زمین و قیمت بالا دلیل اصلی کمبود سرانه فضای سبز در منطقه ۹ به شمار می‌رود. از سوی دیگر، تصویب قوانینی که مالکان اماکن مسکونی و تجاری را ملزم به تأمین حداقلی فضای سبز می‌کند، لزوم استفاده از همه فضاهای شهری را برای ایجاد فضای سبز می‌طلبد. دینی درباره وضعیت این فضاها می‌گوید: «در سنوات گذشته نسبت به احداث فضای سبز عمودی در کتابخانه «عتیق»، سرای محله «المهدی» (عج)، خانه «مشق» خیابان «استاد معین» و پل‌های عابرپیاده خیابان «آزادی» اقدام شد و بر اثر عواملی مانند تخریب از سوی برخی از شهروندان و آسیب به ساختمان‌ها، مسائل و مشکلاتی را ایجاد کرد و نتیجه مطلوبی در پی نداشت. به همین دلیل همه فضاهای سبز عمودی در منطقه جمع‌آوری شدند.
همچنین باتوجه به کمبود فضا در این منطقه برای احداث فضای سبز از سال ۱۳۹۶ تاکنون، بوستان‌های «خوش لفظ» در خیابان «واشقانی فراهانی» و «سعیده قدس» به بهره‌برداری رسید تا بتواند با این اقدام سرانه فضای سبز منطقه افزایش پیدا کند و محله‌های کم برخوردار هم از این سرانه بهره‌مند شوند. اکنون‌درصدد هستیم تا با تملک ۲ زمین به نام به ورزشگاه «نوروزی» و زمین جنب بیمارستان «شریعت رضوی»، فضای سبزی در این بخش ایجاد کنیم. از سوی دیگر در سال ۱۴۰۰ اراضی تملک شده از پادگان «جی» به مساحت ۵ هکتار نیز به بوستان تبدیل خواهد شد.
- کاشت نهال در باغچه خانه‌های شهروندان
شهرداری مناطق در طرحی با هدف افزایش سرانه‌های فضای سبز، در منازل شهروندان محدوده غرب تهران، نهال رایگان می‌کارد. به دلیل استقبال خوب شهروندان از این طرح در سال‌های گذشته، اداره فضای سبز مناطق، امسال نیز این طرح را در دستور کار شهرداری قرار داد. «محمود عظیمی گرامی»، رئیس اداره فضای سبز منطقه۲۱، در این‌باره می‌گوید: «اهالی می‌توانند برای کاشت نهال در باغچه‌های منزلشان با سامانه ۱۳۷ یا مراکز مشاوره گل و گیاه تماس بگیرند. کارشناسان این مرکز به در منازل شهروندان مراجعه می‌کنند و این نهال‌ها را به همراه خاک و کود رایگان در باغچه آنها می‌کارند.
همچنین علاوه بر کاشت نهال، این مرکز در این راستا اقداماتی مانند هرس درختان و بوته‌ها، بهسازی فضای سبز، مشاوره هم انجام می‌دهد.» به گفته او سرانه فضای سبز با احتساب جنگل، ۵۰مترمربع و زبان گنجشک، زیتون تلخ، اکالیپتوس، ارغوان، اقاقیا، سرو نقره‌ای، کاج تهران، چنار و افرا از جمله‌گونه‌های گیاهی منطقه است. عظیمی گرامی به اقدامات اداره فضای سبز در اسفندماه اشاره می‌کند و می‌گوید: «اغلب بوستان‌های مشارکتی این منطقه شناسنامه دارند.
امسال هم مانند سال گذشته، ۱۰۰ اصله نهال مزین به نام شهدا در بوستان شهدای «وردآورد» کاشته میشود. علاوه براین ۳ غرفه در نواحی ۳ گانه در بوستان‌های «نرگس»، «مریم» و «یاس» برای توزیع نهال رایگان در هفته درختکاری مستقر خواهند شد.» این طرح از ابتدای اسفندماه در مناطق غرب تهران آغاز شده است و تا پایان آن ادامه خواهد داشت. اغلب درختانی که در منازل شهروندان کاشته میشود، از نوع درختان مثمر مانند «سیب»، «گردو»، «خرمالو» و... هستند.
- کاشت و توزیع بیش از ۲۵۰۰ اصله درخت در منطقه
حدود ۲۲۰ «توتستان» در «کن» وجود دارد که مساحت آن در مجموع ۳۰۰ هکتار است. براساس آخرین آمارها نزدیک به ۱۴ هزار اصله درخت توت بالای ۷۰ سال و هزار اصله درخت بالای ۱۵۰ سال در این توتستان‌ها وجود دارد که عمر بعضی از آنها به ۳۰۰ سال هم می‌رسد. از سویی دو سوم از باغ‌های میوه ۴۸۰ هکتاری کن متعلق به درختان خرمالو است که از این باغ‌ها، سالانه حدود ۳ هزار و ۵۰۰ تن خرمالو برداشت میشود.
درختانی که علاوه بر زیبایی و تأمین اکسیژن شهر، مثمر هستند و برای مالکان خود درآمدزایی دارند. «سعید صالح محمود رباطی»، معاون خدمات شهری منطقه ۵، درباره وضعیت سرانه‌های این منطقه می‌گوید: «سرانه فضای سبز داخل محدوده ١٤/٥٥مترمربع است. با توجه به افزایش برج‌ها و آپارتمان‌نشینی اقدامات متعددی در راستای ایجاد یا توسعه فضای سبز در منطقه انجام شده است. درنتیجه با افزایش جمعیت منطقه، سرانه فضای سبز نیز افزایش پیدا کرده است.
همچنین دوره‌های آموزشی برای آشنایی شهروندان به‌صورت مجازی و حضوری درحال اجرا است. امسال به مناسبت روزدرختکاری، بیش از ۲ هزار اصله درخت در منطقه ۵ کاشته و توزیع میشود.»