همشهری آنلاین - روناک حسینی: در فیلم «بخور، عبادت کن، عشق بورز» (Eat Pray Love) صحنه‌ای هست که جولیا رابرتس در کتابفروشی بوک‌کورت، فروشگاهی قدیمی در بروکلین نیویورک وقت می‌گذراند و شاید کمتر کسی در آن زمان چندان توجهی به کتابفروشی کرده باشد. حالا که حدود ۵ سال از پایان کار بوک‌کورت می‌گذرد و جایش را به یک فروشگاه لوازم لوکس داده است، تصویرش در فیلم، در روزگاری که هنوز زنده و سرپا بوده زنده و جاودانه است (لااقل تا زمانی که بشر نابود نشده و سینما هم وجود دارد.) کتابفروشی‌های مشهور جهان، در فیلم‌های زیادی حضور داشته‌اند و در این بین، به نوشته سایت لیت‌هاب، رد سه کتابفروشی استرند در نیویورک، شکسپیر و شرکا در پاریس و سیتی‌لایتز در سانفراسیسکو بیشتر از بقیه به چشم می‌خورد.
- سیتی‌لایتز در سانفرانسیسکو (رتبه سوم)
کتابفروشی سیتی‌لایتز که به تازگی موسسش لارنس فرلینگتی را در سن ۱۰۱ سالگی از دست داده است، ظاهرا سومین کتابفروشی پرتکرار در صحنه‌های سینمایی است. فرلینگتی، شاعر و نقاش امریکایی، در سال ۱۹۵۳ این کتابفروشی و انتشارات زیرزمینی سیتی‌لایتز را راه‌اندازی کرد. صاحب این کتابفروشی و انتشارات از پایه‌گذاران جنبش هنری بیت سانفرانسیسکو بود و در سال ۱۹۵۷ هم به اتهام فروش کتاب‌های غیر اخلاقی محاکمه شد، هر چند که دادگاه به دلیل تاثیر رهایی‌بخشی که این کتاب‌ها روی جامعه داشت، او را از این اتهام تبرئه کرد.
احتمالا دسترسی به لیست همه فیلم‌هایی که سیتی‌لایتز لحظاتی در آن‌ها حضور داشته، کار راحتی نباشد، اما می‌توان حضور آن را در فیلم و سریال‌های داگ فایت Dog Fight (۱۹۹۱)، بیگ سورBig Sur (۲۰۱۳)، سنس ایت Sense8 (۲۰۱۵)، پروژه میندی The Mindy Project (۲۰۱۵) و داستان یک شهر Tales of the City (۲۰۱۹) مشاهده کرد. البته تصویرهای گذرایی هم از این کتابفروشی در سیاه میمون‌ها و مرد مورچه‌ای ثبت شده است.
- شکسپیر و شرکا در پاریس (رتبه دوم)
کتابفروشی شکسپیر و شرکا در پاریس، پاتوق نویسندگانی چون همینگوی، جیمز جویس و اسکات فیتزجرالد، شاید مشهورترین کتابفروشی جهان باشد. این کتابفروشی را بار اول سیلویا بیچ در سال ۱۹۱۹ تاسیس کرد. هر چند عایدی مالی فروشگاه اندک بود، اما برای صاحبان آن اهمیت چندانی نداشت چرا که شکسپیر و شرکا بیشتر یک جنبش اجتماعی-ادبی بود تا یک کتابفروشی. در آن دوران نویسندگان پیر و جوان با ناشران و سردبیران در پاتوقی که سلیویا بیچ راه‌اندازی کرده بود ملاقات می‌کردند.
ظاهرا دلیل بسته شدن شکسپیر و شرکا در سال ۱۹۴۰ این بود که بیچ از فروش آخرین نسخه کتاب «شب‌زنده‌داری فینگن‌ها»- رمانی که جیمز جویس بعد از اولیس نوشت و نگارش آن ۱۷ سال طول کشید- به یک سرباز آلمانی امتناع کرد. البته او به سربازهای امریکایی که در پناه نیروی مقاومت فرانسه در زمان اشغال نازی‌ها بودند، جا می‌داد. بیچ، آرتور کوستلر، نویسنده یهودی را در اتاق زیر شیروانی خود پناه داد تا به دست نازی‌ها نیفتد و مدتی هم به دلیل عقاید ضدفاشیستی زندانی شد. فروشگاه بیچ برای همیشه تعطیل ماند، اما جرج ویتمن در سال ۱۹۵۱ به یاد کتابفروشی قدیمی، شکسپیر و شرکای امروزی را تاسیس کرد. در دوره دوم نیز کتابفروشی پاتوق نویسندگان زمانه شد و چهره‌هایی چون جیمز بالدوین، آلن گینزبرک، آناسی نین و برتولت برشت در میان قفسه‌های آن قدم زدند و وقت گذراندند.
- برای صدسالگی کتابفروشی شکسپیر و شرکا
- کتابفروشی افسانه‌ای شکسپیر و شرکا عادت‌های مطالعه نویسندگان بزرگ را فاش کرد
شکسپیر و شرکا را در فیلم‌های نیمه‌شب در پاریسِ وودی آلن (Midnight in Paris (۲۰۱۱))، پیش از غروبِ ریچارد لینکلیتر (Before Sunset (۲۰۰۴)) و جولی و جولیای نورا افرون با بازی مریل استریپ (Julie & Julia (۲۰۰۹)) به یاد می‌آوریم. و اما لیستی از فیلم‌های دیگری که شکسپیر و شرکا در آن حضور داشته است:
Les Autres (۱۹۷۴)
L’important C’est D’Aimer (۱۹۷۵)
The Facts of Life Goes to Paris (۱۹۸۲)
Belle Maman (۱۹۹۹)
Michael Palin doc “Hemingway’s Adventures” (۲۰۰۷)
Highlander (۲۰۰۹)
Spike Jonze’s “Mourir Aupres de Toi” (۲۰۱۱)
Birdy’s “People Help People” (۲۰۱۲)
- استرند در نیویورک (رتبه اول)
البته باید انتظارش را داشته باشیم که کتابفروشی نود و چند ساله استرند در محله منهتن و از مهم‌ترین المان‌های فرهنگی نیویورک رتبه نخست حضور در سینما را داشته باشد. این کتابفروشی قدیمی چند ماه پیش به دلیل مشکلات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، از مردم تقاضای کمک کرد و تنها اندکی بعد از این درخواست با ۲۵ هزار سفارش کتاب از سوی علاقمندانش مواجه شد و در طول یک هفته مجموعه فروش آنلاین و حضوری این کتابفروشی به ۲۰۰ هزار دلار رسید.
استرند که نیویورک‌تایمز به آن لقب پادشاه بلامنازع کتابفروشی‌های مستقل نیویورک را داده است، دارای بیش از ۲ و نیم میلیون جلد کتاب نو، دست دوم و نایاب است. این کتابفروشی را در فیلم‌های جولی و جولیا (Julie & Julia (۲۰۰۹))، کاملا افسانه‌ای (Absolutely Fabulous (۲۰۰۴)) و گاسیپ‌گرل (Gossip Girl (۲۰۰۹)) می‌بینیم و البته لیست بلندی که می‌بینید:
The Bishop’s Wife (۱۹۴۷)
The House on Carroll Street (۱۹۸۸)
Six Degrees of Separation (۱۹۹۳)
The Mirror Has Two Faces (۱۹۹۶)
Unfaithful (۲۰۰۲)
Julie & Julia (۲۰۰۹)
Gilmore Girls (۲۰۰۳)
Remember Me (۲۰۱۰)
Arthur (۲۰۱۱)
Kroll Show (۲۰۱۳)
Flesh and Bone (۲۰۱۵)
The End of the Tour (۲۰۱۵)
Master of None (۲۰۱۵)
The Romanoffs (۲۰۱۸)
Katy Keene (۲۰۲۰)
Dash and Lily (۲۰۲۰)
Pretend It’s a City (۲۰۲۰)
Tick Tick Boom (۲۰۲۰—هنوز اکران نشده.)
بنابراین، هر چند که نمی‌توانیم الان این کتابفروشی‌ها را از نزدیک ببینیم، اما حتما می‌توانیم برای دیدنشان و تجربه دست دوم گشتن در آن‌ها، روی جادوی سینما حساب کنیم.
رتبه‌بندی و فهرست فیلم‌ها از: لیت‌هاب.