همشهری آنلاین_سارا جعفرزاده: فرهنگسرای گلستان این طرح را با هدف دستگیری از نیازمندان، مساکین و کارگران روزمزد و آسیب‌دیدگان از کرونا در محله‌های کم‌برخوردار مناطق ۲۲گانه شهر تهران اجرا می‌کند. این طرح که با مشارکت خیّران در حال اجراست، تاکنون بازخورد مثبتی در میان شهروندان داشته است. در این طرح بیشتر تمرکز دست‌اندرکاران بر تأمین نیازهای قطعی و اولویت‌دار افراد کم برخوردار است. در این طرح افراد خیر یا حتی افراد معمولی که به دنبال کار خیر هستند شناسایی می‌شوند و با این طرح قرار است جرقه‌ای در ذهن مردم عادی روشن شود تا نسبت به شرایط بد اقتصادی همنوعان خود بی‌تفاوت نباشند و به سهم خود شرایط را برای افراد نیازمند آسان کنند. ویژه‌برنامه «حساب دفتری» تا اردیبهشت ماه ادامه دارد.
سال پیش خرید اجناس و اقلام نسیه در میان برخی شهروندان رایج بود و مغازه‌داران هم به نوعی با این موضوع کنار آمده بودند و گروهی از شهروندان به اصطلاح حساب دفتری در مغازه محل داشتند اما این موضوع به مرور منسوخ شد و مدت‌ها بود دیگر سوپرمارکت‌ها اجناس نسیه در اختیار شهروندان قرار نمی‌دادند و تابلوی کوچک «نسیه نداریم» بر دیوار مغازه حکایت از این مسئله داشت. اما بعد از اپیدمی کرونا که کسب و کار خیلی‌ها از رونق افتاد و حتی برخی از شهروندان کار و کسب خود را از دست دادند به نوعی موضوع خرید اجناس نسیه دوباره در میان برخی از شهروندان رایج شد.
در چنین شرایطی بود که علاوه بر سوپرمارکت‌ها، برخی اصناف دیگر مانند نانوایی‌ها برای برخی از شهروندان نیازمند که کار و کسب‌شان را در اثر کرونا از دست داده بودند حساب دفتری باز کردند. در این رابطه، سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران با اجرای طرحی شهروندان را برای کمک به همنوعان خود ترغیب کرد.
اساس کار به این صورت است که خیّران به سراغ کاسبانی که اجناس نسیه‌ای به اهالی کم برخوردار فروخته‌اند، می‌روند و حساب دفتری این افراد را تسویه می‌کنند و هیچ چشمداشتی به برگشت این مبلغ ندارند. در صورتی که خیر تمایل داشته باشد به خانواده‌های نیازمند برای کمک بیشتر معرفی می‌شود و در غیراین صورت خیر ناشناس باقی می‌ماند. این طرح از اسفند ماه سال گذشته و همزمان با شب‌عید آغاز و تاکنون با استقبال خوبی روبه‌رو شده است.
- شرایط سخت افراد کم برخوردار
در منطقه ۸ که از مناطق شمال شرق پایتخت محسوب می‌شود، طرح «حساب دفتری» از سوی فرهنگسرای گلستان اجرا می‌شود. برای آشنایی با کم و کیف اجرای این طرح سراغ یکی از شهروندان خیر و شرکت‌کننده در طرح «حساب دفتری» رفتیم. محمد دارابی، صاحب سوپرمارکتی در محله نارمک است.
او همین‌طور که دفتر نسیه اهالی را ورق می‌زند، در خصوص وضعیت اقتصادی برخی از شهروندان می‌گوید: «خریدهای روزانه اهالی نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده و به نیازهای اولیه آنها محدود شده است. یعنی برخی فقط می‌توانند نیازهای اولیه خود را در حد خرید چند دانه تخم‌مرغ، یک پاکت شیر و چند قلم جنس ناچیز تأمین کنند.» دارابی می‌افزاید: «من هر روز در مغازه‌ام با افرادی روبه‌رو می‌شوم که به قفسه‌های اجناس فقط نگاه می‌کنند و قدرت خرید ندارند. در این شرایط تنهاکاری که از دستم برمی‌آید این است که اجناسی را به‌صورت نسیه در اختیار آنها قرار دهم. به افراد کم برخورداری که می‌شناسم نسیه می‌دهم تا نهایتاً این افراد در طول یک ماه نسبت به تسویه آن اقدام کنند.»
- افراد برخوردار وارد میدان کمک شوند
در طرح «حساب دفتری» هر شخصی با هر توان مالی می‌تواند گره از کار نیازمندان باز کند. «کمیل کبیری» یکی از خیّران منطقه ۸ در این خصوص می‌گوید: «شرایط اقتصادی جامعه و اپیدمی بیماری کرونا باعث شده است معیشت افراد بی‌بضاعت با مشکل مواجه شود. در چنین شرایطی شایسته است افراد برخوردار هوای نیازمندان را داشته باشند و وارد میدان کمک و مشارکت شوند تا همگی از این بحران سخت به سلامت وبا کمترین سختی عبور کنیم.» کبیری می‌افزاید: «شخصاً از لحاظ مالی خیلی مرفه نیستم و معتقدم هر شخصی با هر توان مالی می‌تواند به نیازمندان کمک کند.
به نظر شخصی من در شرایط فعلی باید هوای همسایه‌هایمان داشته باشیم و با انجام کارهای کوچک تأمین معاش را برای همسایه‌های نیازمند خود آسان کنیم. به‌عنوان مثال، به جای خرید ۱۰ نان برای خانه خود می‌توانیم ۵ نان برای خودمان بخریم و مابقی را به همسایه نیازمند خود بدهیم. شاید این کار بسیار ناچیز باشد اما کارساز است و به‌عنوان فرهنگ کمک به همنوع نهادینه می‌شود.»
- مردم باید دست به کار شوند
«رعنا نصرزاده» دبیر کل مرکز نیکوکاری بانوان نصر است و در خصوص اقدامات خیّران در طرح «حساب دفتری» می‌گوید: «یکی از اقداماتی که ما انجام می‌دهیم این است که خیّران را راهنمایی می‌کنیم که کجا و چگونه کمک مالی انجام دهند. شخصاً در کارهای خیر شرکت می‌کنم اما آنقدر مرفه نیستم که بتوانم حساب دفتری همه افراد بی‌بضاعت را تسویه کنم و این کار را به کمک دوستان و آشنایان خیر انجام می‌دهیم.» نصرزاده می‌افزاید: «در میان افراد نیازمند احتمالاً خانواده‌های با آبرویی هستند که به نان شب خود محتاجند اما دم نمی‌زنند. به همین دلیل ما انسان‌ها باید مشکل یکدیگر را ببینیم و در جهت رفع آن تلاش کنیم. در این صورت است که خداوند هم به ما نگاهی می‌اندازد. ما باید خودمان دست به کار شویم وکاری کنیم که شرایط را تا حدودی تغییر دهیم و مشکلات خانواده‌های نیازمند را به حداقل برسانیم.»
- تأمین هدفمند نیازهای قطعی نیازمندان
کمک به افراد بی‌بضاعت در شرایط سخت کرونایی بسیار پررنگ‌تر از قبل توسط ارگان‌های مختلف انجام می‌شود. در حال حاضر هم سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران برای اجرای طرح «حساب دفتری» پیشقدم شده است. «سعید رنجبریان» رئیس فرهنگسرای گلستان با یادآوری این موضوع می‌گوید: «شاعر بزرگی چون سعدی به این موضوع اشاره کرده که «بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند» و این بیت شعر به‌صورت یک فرهنگ تبدیل شده و کمک به نیازمندان را میان شهروندان خیر نهادینه کرده است.
در شرایط کنونی که کرونا بر معیشت و درآمد شهروندان تأثیر گذاشته است و بسیاری از افراد کم‌بضاعت بیکار شده‌اند و برخی کار و کاسبی‌شان از رونق افتاده و عده‌ای واقعاً شرمنده خانواده شده‌اند، سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران در یک اقدام جهادی وارد میدان شده و تأمین هدفمند نیازهای قطعی افراد بی‌بضاعت را در دستور کار خود قرار داده است.» رنجبریان ادامه می‌دهد: «ما در این طرح سعی کرده‌ایم تمرکز خود را بر رفع نیازهای قطعی افراد کم برخوردار بگذاریم و به‌صورت هدفمند عمل کنیم. این درحالی است که در گذشته تأمین نیازها به‌صورت هدفمند انجام نمی‌شد. به‌عنوان مثال یک فرد نیازمند در خصوص تأمین پوشاک فرزند خود با مشکل مواجه بود و ما برای او خوراک فراهم می‌کردیم. در حال حاضر دیگر این‌گونه نیست و ما نیازهای اولویت‌دار و قطعی افراد کم‌بضاعت را شناسایی می‌کنیم و طبق آن وارد عمل می‌شویم.»
او در خصوص طرح «حساب دفتری» می‌افزاید: «یک سنتی که از قدیم‌الایام در میان کاسبان متدین و با انصاف در حال اجراست موضوع حساب دفتری است. حالا هم در شرایط کرونا مایحتاج اهالی محله را که نقدینگی ندارند، به‌صورت نسیه دراختیارشان قرار می‌دهند تا زمانی که وجه نقدشان تأمین شد نسبت به تسویه حساب دفتری خود اقدام می‌کنند. به همین دلیل ما ایده‌ای داشتیم که تعدادی از خیّران را شناسایی کنیم و یک پل ارتباطی باشیم تا این خیّران بتوانند با مراجعه به کسبه‌ای که حساب دفتری دارند، حساب افراد نیازمند را تسویه کنند که خوشبختانه این طرح تصویب شد و بازخورد مثبتی داشت. در این طرح صرفاً هدفمان این نبود که خیّران به ما مراجعه کنند بلکه هدفمان این بود که جرقه‌ای در ذهن افرادی که به دنبال باقیات الصالحات هستند، روشن کنیم.»