همشهری آنلاین_مرضیه موسوی: ازدحام و شلوغی پیاده‌رو، سدمعبر و مشکلات دیگر سوغات این بساط است که طی یک سال گذشته شیوع کرونا و رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی را هم به آن اضافه کنید. در قرنطینه ۱۰ روزه اخیر تهران به دلیل موج چهارم کرونا، کرکره‌های بازار تجریش در حالی بسته بود که بساط دستفروشان از صبح در این بازار پهن می‌شد. ساماندهی بساط‌گستران و دستفروشان مهم‌ترین مرکز تجاری پهنه شمال دغدغه چندین و چند ساله کاسبان این بازار است.
بساط گستری‌شان از ابتدای مترو تجریش آغاز می‌شود و تا نزدیکی سرپل ادامه دارد. از لباس و لوازم آرایشی و بهداشتی تا سبزی‌های کوهی و مواد خوراکی و زیتون و چیزهای دیگر در بساطشان پیدا می‌شود. رهگذران و افرادی که برای خرید سری به بازار تجریش می‌زنند ناخودآگاه در دالانی که یک سمت آن مغازه‌های بازار قرار دارد و سمت دیگرش بساط دستفروشان، حرکت می‌کنند تا راه خروجی از این شلوغی پیدا کنند.
نزدیک غروب، تعدادشان بیشتر از هر وقت دیگر است و با صدای بلند اجناسشان را تبلیغ می‌کنند. «محمد سامعی» از قدیمی‌های بازار تجریش می‌گوید: «دستفروشان در سال‌های گذشته تعدادشان بیشتر از همیشه شده است. در این ایام که اغلب کاسبان به دلیل شیوع کرونا مجبور به تعطیلی مغازه‌های خود در بازار هستند، این دستفروشان همچنان در پیاده‌رو بساط پهن می‌کنند و حضورشان و مسدود کردن پیاده‌رو باعث ازدحام بیشتر می‌شود. درحالی که صدای کاسبان بازار تجریش برای ساماندهی بساط‌گستران و دستفروشان به جایی نمی‌رسد.»
- ساماندهی بساط‌گستران
کسبه می‌گویند سال‌هاست دستفروشان در بازار تجریش حضور دارند. گاهی که شکایت اهالی بازار بالا می‌گیرد یکی دو ماهی بساط آنها هم جمع می‌شود. اما دوباره روز از نو و روزی از نو. «ایمان عسگری» پنجمین نسل از خانواده‌ای است که در بازار تجریش کاسبی می‌کنند. او می‌گوید: «معضل بساط‌گستران بازار تجریش موضوع چندین و چند سال است که طی سال‌های اخیر به اوج خود رسیده. شکایت‌ها و اعتراض‌های ما هم بی‌نتیجه بوده و تا به حال فکری به حال این موضوع نشده است. فقط ۲ سال پیش بود که برای مدت کوتاهی پیمانکاری از شهرداری ازفعالیت بساط‌گستران در بازار تجریش جلوگیری می‌کرد. اما بعد از مدت کوتاهی این نظارت دوباره برداشته شد و دستفروشان دوباره به این پیاده‌رو هجوم آوردند.»
او از طرح ساماندهی بساط‌گستران در بخشی از محوطه پایانه اتوبوسرانی تجریش می‌گوید که سال‌ها پیش توسط شهرداری منطقه مطرح شد اما بی‌نتیجه ماند: «حضور دستفروشان در بازار تجریش چهره این بازار را درهم و شلوغ کرده است. بی‌نظمی و هرج و مرجی که دستفروشان در این بازار به وجود آورده‌اند نه برای کاسبان خوشایند است و نه برای مردم. یک راهی که هم مانع از کسب و کار این افراد نشود و هم کاسبی در بازار تجریش را مختل نکند همین طرح ساماندهی دستفروشان است.»
- خبری از فاصله‌گذاری اجتماعی نیست
شورایاری محله تجریش هم سال‌هاست ماجرای ساماندهی دستفروشان این بازار را پیگیری می‌کند. بی‌نتیجه بودن جلسات و نشست‌ها و بازدیدها گلایه‌ای است که «علیرضا حمیدی» دبیر شورایاری محله تجریش دارد: «در تمام ۱۷ سالی که عضو شورایاری تجریش بوده‌ام موضوع دستفروشان بازار تجریش را پیگیری کرده‌ام. اما هرگز به نتیجه نرسیده.
یکی از دلایل این موضوع نبود راه و روش واحد در شهر تهران برای این مسئله است. در دوره‌های مختلف مدیران شهری و شهرداری‌ها رویکردهای متفاوتی به این مسئله داشته‌اند. من فکر می‌کنم این دیدگاه که به دلیل مشکلات اقتصادی به دستفروشان اجازه فعالیت بدهیم، رویکرد درستی نیست. مشکلات اقتصادی که حل شوند این افراد هم شغل کاذب نخواهند داشت. از طرفی به این بهانه داریم کاسبی عده‌ای دیگر را با مشکل مواجه می‌کنیم. کسبه‌ای که علاوه بر اجاره‌بهای مغازه، مالیات و عوارض و هزینه‌های دیگر را به موقع پرداخت می‌کنند حالا دارند هزینه مشکلات اقتصادی کشور را هم یک تنه می‌پردازند.»
او از اجاره‌بهای چند میلیونی کاسبان در بازار می‌گوید که به علت کرونا کاسبی‌شان از رونق افتاده و با هر موج کرونا مدتی مغازه‌ها تعطیل می‌شوند. با این حال بساط دستفروشان همچنان درجای خود باقی می‌ماند: «با وجود باز بودن بانک‌ها و گردش حساب‌ها، در همین اوضاع اقتصادی بازار ۱۰ روز تعطیل شده است. کاسبان هم به دلیل حفظ جان مردم و خودشان مخالفتی نداشتند. اما در همین ایام بساط دستفروشان تجریش به راه بود و هیچ برخوردی با آنها، نه به‌عنوان دستفروش، بلکه به‌عنوان افرادی که دستورالعمل‌های ستاد ملی مقابله با کرونا را نادیده گرفته و سلامت مردم شهر را به خطر انداخته‌اند انجام نشد.»
- توانایی مالی دستفروشان
«بعضی از دستفروشان، خانه‌های بازار تجریش را به‌عنوان انبار کالاهایشان اجاره می‌کنند.» صحبت از مشکلات اقتصادی دستفروشان که می‌شود، حمیدی این را می‌گوید. به تصور رایجی که بین مردم به چشم می‌خورد اشاره می‌کند که باعث رونق گرفتن کار دستفروشان شده است: «تصور غالبی بین مردم وجود دارد که دستفروشان به دلیل نداشتن هزینه‌هایی مثل اجاره ملک و مالیات و... اجناس خود را با سود کمتر می‌فروشند. اما توجهی به کیفیت اجناسی که در این بساط‌ها به فروش می‌رسد ندارند. اغلب مغازه‌های بازار تجریش این اجناس را حتی به‌عنوان جنس درجه ۲ و ۳ هم در مغازه‌های خود نمی‌فروشند.
با این حال قیمت پایین کالاها باعث جذابیت آن برای مردم می‌شود و همین موضوع به رونق بازار دستفروشی دامن می‌زند. جذابیت این بازار برای فروشنده‌ها باعث شده است افرادی در بازار تجریش بساط پهن کنند که اتفاقاً تمکن مالی پایینی هم ندارند. زیرا خانه‌های مسکونی بازار توسط تعدادی از همین دستفروشان اجاره شده است تا وسایل و کالاها و چرخ دستفروشی خود را در آن بگذارند و از این خانه‌ها به‌عنوان انبار استفاده می‌کنند. کسی که توانایی اجاره این خانه‌ها به‌عنوان انبار را دارد حتماً می‌تواند مغازه‌ای هرچند کوچک اجاره کند و در آن به کاسبی بپردازد و حق شهر و مالیات و عوارض آن را هم پرداخت کند.»اجاره این خانه‌ها توسط دستفروشان و تبدیل خانه‌های قدیمی بازار تجریش به انبار از دیگر معضلاتی است که این سال‌ها دومین بازار مهم تهران با آن دست و پنجه نرم می‌کند.