همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: پنجره را باز گذاشته‌اید تا هوای خنک بیرون آرامشتان را بیشتر کند. غرق در خیالاتتان هستید. صدای گنجشک‌ها روحتان را تازه می‌کند و خوابتان را شیرین‌تر. کمی بعد صدای دیگری به صدای گنجشک‌ها اضافه می‌شود که البته به اندازه آن دلچسب نیست.
صدای نخراشیده‌ای است که فریاد می‌کند: «ضایعات، آهن‌آلات، مس، مفرغ، آلومینیوم خریداریم». شما در طبقه اول ساکنید و چندان فرقی نمی‌کند که صاحب صدا در خیابان با بلندگو فریاد بکشد یا داخل خانه. پتو را روی صورتتان می‌کشید و چند لحظه صبر می‌کنید. صدا آهسته‌آهسته دور می‌شود. دوباره صدای گنجشک‌ها را می‌شنوید. ساعت را نگاه می‌کنید. یک ربع به ۹ است. پنجره را با تمام شدتی که می‌توانید می‌بندید و به تختخواب برمی‌گردید. اما خواب رفته است که دیگر برنگردد!
ماجرای وانت‌بارها و کوچه‌ها و خیابان‌ها ماجرایی تکراری است. در هر جای تهران که باشید، حتماً با آنها روبه‌رو شده‌اید.
اما این وانت‌های خریدار ضایعات در محله‌هایی با بافت سنتی‌تر بیشتر حضور دارند و از آن طرف به دلیل بافت متراکم و ریزدانه این محله‌ها، بیشتر به چشم می‌آیند و صدایشان‌گاه آزاردهنده‌تر است است. یکی از این محله‌ها محله گرگان است. در این محله کوچه‌های با عرض کم بسیارند که عرصه رفت‌وآمد وانت‌بارها هستند و بنا به گفته اهالی، تعدادشان هر روز بیشتر می‌شود. وانت‌بارها درست مثل دستفروش‌ها از مشاغلی هستند که معیشتشان‌گاه با آسایش دیگران گره خورده است. اهالی گرگان هم آسایششان در کنار کسب‌وکار این وانتی‌ها مختل شده است.
آنها خواهان راهی‌اند که نه سیخ بسوزد، نه کباب؛ یعنی طرحی که با اجرای آن نه کسب‌وکار صاحبان وانت‌بارها به هم بخورد و نه آسایش خود اهالی. «سیمین معتمدی»، از اهالی خیابان جلالی در محله گرگان، می‌گوید: «در محله ما رفت‌وآمد وانت‌ها بسیار زیاد است. من خانه‌دارم و در طول روز چند مرتبه صدای بلندگوی آنها را می‌شنوم. اگر این اتفاق در خیابان‌های عریض بیفتد، شاید سر و صدا دورتر باشد و مزاحمت کمتری برای همسایه‌ها و اهل محل به همراه داشته باشد، ولی در خیابان‌های کم‌عرض صدای این بلندگوها داخل خانه می‌پیچد و به‌شدت آزاردهنده است. رانندگان وانت‌ها صدای بلندگو را طوری تنظیم می‌کنند تا کاملاً توی خانه‌ها شنیده شود و همین کار خیلی کلافه‌کننده است.»
- امان از جمعه‌ها
«مریم سلطانی» هم که در کوچه هوشنگی ساکن است، می‌گوید: «من شاغلم و صبح تا غروب بیرون از خانه هستم، اما روزهای جمعه که می‌خواهم بیشتر استراحت کنم، صدای بلندگوی وانتی‌ها واقعاً مزاحمت ایجاد می‌کند. جالب است که دقیقاً صبح‌های جمعه و ساعت‌های بعد از ظهر که اهالی استراحت می‌کنند، در محل حاضر می‌شوند و جالب‌تر این است که در مدت یک ساعت ۳ تا ۴ وانت عبور می‌کنند و هرکدام با صدای بلند خریدار چیزی هستند.»
کار کردن ضایعاتی‌ها در روزهای جمعه اصلاً تبدیل به یک شوخی کلیشه‌ای شده و در صفحه‌های مجازی مختلف جوک‌های زیادی در این‌باره منتشر می‌شود. «پاشا مهدی‌زاده» هم می‌گوید: «هیچ جمعه‌ای نیست که با صدای این وانتی‌ها بیدار نشویم. من مشکلی با کار کردن این ضایعاتی‌ها ندارم. فقط‌ای کاش در ساعت‌های دیگری این کار را می‌کردند، نه صبح روز جمعه.» او که در حوالی میدان نامجو زندگی می‌کند، می‌گوید: «صدای بلندگوی رانندگان این وانت‌ها به صدای آشنا و همیشگی کوچه و خیابان‌های این اطراف تبدیل شده است. زمانی در جایی خوانده بودم که شهرداری منطقه طرحی برای ساماندهی آنها دارد، اما از اجرای آن خبری نشد.»
«فیروزه مهاجر» هم یکی دیگر از ساکنان همین محل است که می‌گوید طبیعی است خریداران ضایعات ساعت‌هایی را برای کار انتخاب کنند که اهالی در خانه باشند، یعنی دقیقاً همان صبح جمعه و ظهرها. اما درباره فعالیت آنها در این محدوده نظر دیگری دارد: «صدای بلندگوی آنها آزاردهنده است، ولی آنها هم کسب‌وکارشان همین است و از همین راه ارتزاق می‌کنند. به همین دلیل به نظرم درست نیست جلو فعالیت آنها برای اینکه صدایشان چند دقیقه آزارمان می‌دهد، گرفته شود. باید طرح درست و جامعی در مورد آنها اجرا شود.»
- اختلال در رفت‌وآمد
علاوه بر ایجاد سر و صدا، حرکت این وانت‌ها در کوچه‌های متراکم محله‌گاه عبور ماشین‌ها را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. «محمد پیرکانی»، ساکن خیابان اجاره‌دار، می‌گوید: «رانندگان این وانت‌ها معمولاً با سرعت پایین حرکت می‌کنند تا اگر یکی از اهالی قصد فروش ضایعات را داشته باشد، فرصت کند خودش را به آنها برساند. حتی زمانی هم که در کوچه‌های فرعی باریک ماشین پشت سرشان حرکت می‌کند باز با همین سرعت رانندگی می‌کنند و این دردسرساز است.»
او مسئله دیگری را هم مطرح می‌کند: «آنهاگاه در حین حرکت چشمشان می‌افتد به اسباب کهنه‌ای که کنار زباله‌ها یا گوشه خیابان رها شده. آن وقت است که توقف می‌کنند تا آن را پشت وانتشان بگذارند. در این فاصله ماشین‌های پشت سر هم چاره‌ای جز ایستادن و معطل ماندن ندارند.»
«م. رضی»، از اهالی خیابان عاشقباه، هم می‌گوید: «با وجود قانونی درباره مقابله با این آلودگی صوتی، ۳ نهاد شهرداری، قوه قضاییه و نیروی انتظامی باید با هم همکاری کنند تا این موضوع رفع شود، اما گویا تاکنون این همکاری اتفاق نیفتاده است.» به هر حال، خرید اجناس کهنه مثل دستفروشی شغل است و بسیاری در این روزهای سخت از این راه روزگار می‌گذرانند. آنچه مشخص است این است که نمی‌توان جلو کسب آنها را گرفت، اما می‌توان کار آنها را طوری ساماندهی کرد که کسبشان برای سایرین دردسر ایجاد نکند.
خرید و فروش آنلاین ضایعات/ معاون شهردار منطقه ۷:می‌توان در اپلیکیشن دریافت پسماندهای خشک شهروندان، فضایی را هم برای خرید و فروش ضایعات و وسایل کهنه ایجاد کرد
یکی از نهادهایی که به‌طور مستقیم مسئولیت ساماندهی این مشاغل را دارد، شهرداری است. این ارگان می‌تواند با ساماندهی وانت‌بارها و خریداران ضایعات هم کسب‌وکار آنها را مختل نکند و همکاری کند تا آرامش بیشتری در محله‌ها و کوچه‌ها وجود داشته باشد.
«عباس مافی»، معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه ۷، می‌گوید «شرکت ساماندهی صنایع مزاحم» مسئولیت رسیدگی به این موارد را دارد. او توضیح می‌دهد: «این وانت‌بارها دوره‌گردند و جای ثابت ندارند. وسیله کارشان یک وانت است که یک بلندگو روی آن نصب است و صدای تکرارشونده یک نوار از آن پخش می‌شود. بنابراین، چون حرکت دارند و در جای ثابتی قرار ندارند، به‌طور قانونی نمی‌توانیم با آنها برخورد کنیم.»
مافی مسئله دیگری را هم مطرح می‌کند که آن سوی دیگر ماجراست: «این وانتی‌ها از شهروندان خرید می‌کنند. این یک واقعیت بدیهی است. کسانی هستند که ضایعات دارند و می‌خواهند آن را بفروشند و وقتی این وانتی‌ها از مقابل منزلشان می‌گذرند، این کار را انجام می‌دهند. راه‌حل، از نظر من، این است که روشی اتخاذ کنیم که مردم ضایعات و اسباب کهنه‌شان را از طریق دیگری به فروش برسانند.»
این روش، از دید مافی، ایجاد یک اپلیکیشن برای خرید و فروش آنلاین این ضایعات است: «ما این کار را همین الان برای دریافت پسماندهای خشک شهروندان انجام می‌دهیم. بنابراین، می‌توانیم در همین اپلیکیشن فضایی را هم برای خرید و فروش ضایعات و وسایل کهنه ایجاد کنیم.» این کار البته ممکن است به کسب‌وکار رانندگان وانت‌بارها آسیب برساند، اما مافی می‌گوید صاحبان این شغل هم می‌توانند عضو همین اپلیکیشن شوند و با آن همکاری کنند.
به این‌ترتیب کارشان کنترل شده است و دیگر احتیاجی هم به بلندگو و دوره گشتن ندارند.
هرکسی ضایعات، کاغذ باطله، فیلم رادیولوژی یا آهن برای فروش دارد، می‌تواند در این اپلیکیشن اعلام کند و خریداران ضایعات هم می‌توانند به خانه آن شخص مراجعه کنند و خرید و فروش انجام شود بدون اینکه مزاحمتی برای کسی ایجاد شده باشد.» این طرح، به گفته مافی، در حوزه خدمات شهری در حال انجام است: «در حوزه خدمات شهری این اپلیکیشن طراحی شده و پله‌پله در حال جلو رفتن است. سیاست شهرداری تهران همین است که به سمت خرید و فروش آنلاین این دست کالاها برویم. فکر می‌کنم به‌زودی این اپلیکیشن کامل شود و بین مردم جا بیفتد.»