همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: باز گذاشتن جاده‌ها و ۱۴ روز سفر تهرانی‌ها به همه‌جا و فقط تعطیلی پارک‌ها و فضای باز در روز سیزده‌به‌در کار خودش را کرد و وضعیت کرونا در شهر به شکلی درآمد که نباید. به این‌ترتیب، دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا از ۲۱ فروردین تصمیم به قرنطینه کردن این شهر برای ۱۰ روز گرفتند. این قرنطینه می‌توانست نجات‌بخش باشد، اگر واقعی می‌بود. یعنی ادارات، بانک‌ها و فروشگاه‌ها تعطیل می‌شدند و وسایل حمل‌ونقل عمومی به نصف می‌رسیدند.
اما قرنطینه‌ای که اعلام شد فقط شامل مشاغل ضروری و درجه یک بود که انتهای لیستش صنف آهنگر و یراق‌آلات قرار داشتند و این طبیعی بود که کرونا در ادامه جولانش هر روز نزدیک به ۳۰۰ تا ۴۰۰ ایرانی را بکشد و وضعیت تهران هم وخیم‌تر شود. اما اگر در این میان تمام صنف‌ها تقریباً فعال بودند، پاساژها حتماً باید تعطیل می‌بودند. این پاساژها بعد از سینماها و تئاترها تنها اماکنی بودند که به‌طور واقعی مجبور به تعطیلی شدند و این تعطیلی برای ۳ هفته ادامه پیدا کرد. این گزارش درباره کسانی است که در وضعیت بد اقتصادی کسب و کارشان برای ۳ هفته تعطیل شد.
خیابان بهار پر از مغازه‌های لباس کودک است و ۲ پاساژ بزرگ چهلستون و بهار هم در آن با بیشتر از ۸۰۰ مغازه به فروش لباس کودک مشغولند. در طول این تعطیلی که تا همین جمعه گذشته هم طول کشید، مغازه‌داران این خیابان مثل مغازه‌های دیگر با در نیمه‌باز فعالیت خود را ادامه دادند و در مقابل، آنها که مغازه‌هایشان داخل پاساژ قرار داشت مجبور به خانه‌نشینی شدند.
پاساژ چهلستون خیابان بهار ۲۴ مغازه‌دارد. «محسن صباغی»، مدیرش، که از مغازه‌داران آنجاست، می‌گوید: «پاساژ ۳ هفته است تعطیل است. جز ما، برج بهار هم هست که که واحدهای تجاری آن بسته است. به ما گفته شده چنانچه می‌توانیم اینترنتی کار کنیم. اما فقط چند مغازه محدود هستند که چنین امکانی دارند.» مسئله اصلی برای او چیز دیگری است: «تمام مغازه‌های خیابان باز هستند. اگر اعلام می‌کردند این مدت فقط پاساژها ببندند خیلی بهتر بود.
حداقل این‌قدر ناراحت نمی‌شدیم. چون با وجود اینکه اعلام شده مشاغل درجه ۲، از جمله صنف پوشاک، باید تعطیل باشند، اگر به خیابان جمالزاده، انقلاب یا هر جای دیگر بروید، خواهید دید که تمام مغازه‌ها در تمام صنوف با کرکره‌های نیمه‌پایین باز هستند و فقط پاساژها مجبور به تعطیلی‌اند. در این شرایط مشخص است مغازه‌دارانی که در پاساژها فعال هستند از این موضوع ناراحتند.»
- وقتی بانک‌ها باز هستند
یکی از مسائل مهمی‌که صباغی هم از آن حرف می‌زند، باز بودن بانک‌ها در دوران تعطیلی است. باز بودن بانک‌ها یعنی چک‌هایی هم هستند که باید پاس شوند: «بسیاری از مغازه‌داران اجناسشان را با چک خریداری می‌کنند، بنابراین باید سر موعد آن را پاس کنند. در این مدت اما مغازه‌هایشان تعطیل است و معلوم نیست با کدام درآمد باید حسابشان را پر کنند. اگر بانک‌ها تعطیل باشند، مغازه‌داران هم خیالشان راحت است.»
او از باز بودن غیرقانونی بیشتر مغازه‌های همین خیابان هم می‌گوید: «مغازه‌هایی که آن طرف خیابان هستند، همه بازند. فقط ما که این سمت و داخل پاساژ هستیم، مجبوریم تعطیل باشیم.» او البته دلایل و روابطی هم برای باز بودن غیرقانونی مغازه‌ها مطرح می‌کند و می‌خواهد تعطیلی عادلانه باشد: «اگر قرار است مغازه‌ها تعطیل باشند، این قانون باید در مورد همه آنها اعمال شود. اینکه عده‌ای بتوانند فعالیت کنند و دیگران وادار شوند مغازه‌شان را ببندند، بد است. به فروکش همه‌گیری کرونا هم کمکی نمی‌کند.»
صباغی وقتی از ضرری که در این تعطیلی متوجه مغازه‌ها شده صحبت می‌کند، از میلیارد تومان حرف می‌زند و این را کنار هزینه‌هایی که مغازه‌داران باید در عین تعطیلی مغازه بپردازند، می‌گذارد: «مغازه‌دار باید اجاره، مالیات، حقوق و بیمه فروشندگان و کارکنان را بپردازد، در حالی که مغازه‌اش تعطیل است. هیچ صاحب مغازه‌ای برای یکی ـ دو هفته تعطیلی کارکنانش را بیرون نمی‌کند. بنابراین باید حقوق آنها را بپردازد و این مشکل دیگری علاوه بر باقی مشکلات است.»
مشخص است که این تعطیلی نیم‌بند البته به کم شدن آمار مبتلایان به کووید ـ ۱۹ هم کمک نمی‌کند. صباغی می‌گوید: «در این مدت تعطیلی، آمار مبتلایان به کرونا بالاتر هم رفت. برای اینکه مترو، بی. آر. تی و ادارات فعال هستند. باید تعطیلی عمومی‌جدی اعمال شود تا در این مسیر مؤثر باشد.»
- معضل جدی برای نان شب
«جلال گوهری» یکی دیگر از مغازه‌دارانی است که در پاساژ چهلستون مغازه اجاره‌ای دارد و از این تعطیلی ناراضی است. او از تخصصی بودن پاساژ می‌گوید که به ضرر مغازه‌دارانش تمام شده است: «اگر در پاساژی بودیم که چندین صنف در آن مغازه داشتند، احتمالاً مغازه‌های ما هم باز می‌ماند و ما هم مثل خیلی از مغازه‌ها در خیابان عیان یا نهان کار می‌کردیم، اما چون پاساژ ما تخصصی لباس کودک است، باید بسته باشد.»
او از معضل جدی مغازه‌داران برای نان شب می‌گوید و تعطیلی‌های زیاد و بی‌فایده: «بعد از مدت‌ها تا کارمان روی غلتک افتاد، اعلام کردند باید تا ۶ بعد از ظهر کار کنیم. گویی کرونا ساعت کار دارد. الان هم که کاملاً خانه‌نشین شده‌ایم، ولی در شهر و خیابان تمام صنف‌ها به‌صورت قانونی و غیرقانونی با کرکره نیمه‌باز کار می‌کنند. حتی رستوران‌ها هم فعالند و مردم در صف می‌ایستند. فشار فقط روی پاساژهاست.
او درباره علت این تعطیلی و فشار روی پاساژها می‌گوید: «به نظر من علتش این است که نمی‌شود کل شهر را تعطیل کرد. مردم گرفتارند و بخش مالی زندگی‌شان در خطر است، بنابراین تمام اصناف را نمی‌توانند تعطیل کنند.»
او از مسئله دیگری هم صحبت می‌کند و آن اجاره‌بهای ملک است که در این تعطیلی مغازه باز هم باید پرداخت شود: «هیچ‌کدام از صاحبان ملک تخفیف و بخشش در اجاره‌بهای ملکشان نداشتند. اسفند ۹۸ بسیاری اجاره یک یا ۲ ماه را بخشیدند، اما بعد دیگر در هیچ‌کدام از تعطیلی‌ها گذشتی از سوی صاحبان ملک دیده نشد و حتی به مبلغ اجاره اضافه هم کردند.»
گوهری از فروش مطلوب مغازه‌های خیابان در همین تعطیلی می‌گوید: «پیش از تعطیلی‌ها نزدیک به ۴۰۰ مغازه در پاساژ و مغازه‌های بر خیابان فعال بودند. در این دوران قرنطینه تعداد این فروشگاه‌ها به ۱۰ یا ۱۲ مغازه رسیده است که در خیابان فعالند و معلوم است که حتی از این تعطیلی سود هم می‌برند، چون همه مشتری‌ها از آنها خرید می‌کنند. او از اینکه بگوید اگر مغازه‌اش در خیابان بود، او هم این شکل تعطیلی را رعایت نمی‌کرد، ابایی ندارد، چون کمکی هم به مهار کرونا نمی‌کند: «الان تنها راه کمک، واکسیناسیون است.
اگر در کنار واکسیناسیون عمومی‌تعطیلی عادلانه برقرار شود، همه آن را می‌پذیرند، ولی الان خبری از واکسن نیست و اگر هم هست روندش بسیار کند است. به همین دلیل، این نوع تعطیلی هم‌کاری از پیش نمی‌برد. الان تمام شهر شلوغ است و همه به کار خودشان مشغولند. با این حساب، اینکه فقط پاساژها بسته باشند، ناعادلانه است. در یک سال و نیم گذشته مردم بسیار خوب پروتکل‌ها را رعایت کردند، ولی بعد از یک سال و نیم توقع فکر جدی و واکسیناسیون دارند و نه صرفاً تعطیلی پاساژها.»
- فروش آنلاین هم دردی را درمان نمی‌کند
آنچه در این شرایط می‌تواند به کمک مغازه‌داران بیاید، فروش آنلاین اجناس است، اما «آرام آتش‌زران»، یکی از مغازه‌داران پاساژ که عضو هیئت‌مدیره آن هم هست، می‌گوید هنوز برای خیلی از افراد خرید آنلاین جا نیفتاده است.
او فروش آنلاین مغازه‌اش را ناموفق می‌داند و از آن رضایت ندارد: «مشتری‌ها دوست دارند جنس را از نزدیک ببینند. برای اینکه این نوع خرید خیلی با آن چیزی که از روی عکس، جنس را انتخاب کنند، متفاوت است.» آتش‌زران معتقد است تمام کاسبان داخل پاساژها تحت فشارند. او هم از اجاره و حقوق کارمندان و از سوی دیگر نداشتن درآمد صحبت می‌کند.
آتش‌زران که خودش هم مستأجر است و هم مالک و از این تعطیلی ۳ هفته‌ای ضرر زیادی دیده، بسته شدن پاساژها و مغازه‌ها به این شکل را کارآمد نمی‌داند: «برای اینکه مغازه‌های بیرون باز هستند. از طرف دیگر فروشگاه‌های بزرگ همچنان فعالند، چون مایحتاج مردم را می‌فروشند. اداره‌ها و بانک‌ها هم فعالیت دارند. مترو و اتوبوس و تاکسی هم مثل قبل به کار خود ادامه می‌دهند. سؤال من این است که کرونا فقط در پاساژها منتقل می‌شود؟»
- تعطیلی همگانی
«سعید اشرف»، از دیگر مغازه‌داران پاساژ چهلستون، می‌گوید: «اگر ازدحام در پاساژ خطرناک است، در فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم خطرناک است و اگر تعطیلی قرار است اجرا شود، باید به‌صورت همگانی و کاملاً جدی باشد.»
او درباره مغازه‌های روبه‌روی پاساژ و در خیابان می‌گوید: «کسانی که مغازه‌هایشان را باز کرده‌اند، با ترس و لرز این کار را کرده‌اند و آنها هم به شکل دیگری تحت فشار اماکن و اداره‌ها هستند.»
مسئله دیگر که اشرف مطرح می‌کند باز بودن تولیدی‌ها در زمان بسته بودن مغازه‌هاست: «تولیدی‌ها اجازه فعالیت دارند، ولی دیگر به این فکر نشده است که تولیدات آنها کجا فروخته می‌شود. اگر قرار است به هدفی برسیم باید طوری برنامه‌ریزی شود تا کل شهر برای مدتی تعطیل شود. ما هم در خانه می‌نشینیم، ولی الان این اتفاق نیفتاده است. چون چنین تعطیلی عمومی‌هزینه در پی دارد، در حالی که دولت حتی مالیات مغازه‌ها را هم نبخشیده است.»
او می‌گوید این سیاست‌ها بی‌منطق است و راه به جایی نمی‌برد: «در کشورهایی که قرنطینه اعلام می‌کنند، دولت به مردم کمک می‌کند تا برای معاششان دچار مشکل نشوند. مردم هم تعطیلی را می‌پذیرند. اگر قرار است‌کاری انجام شود، باید اصولی صورت بگیرد و اگر یک مغازه را ببندیم و ۴ تا باز بمانند در این میان فقط عده‌ای آسیب می‌بینند. ضمن اینکه به پایان پایین آمدن آمار کرونا هم هیچ کمکی نمی‌کند.»
اشرف مالک مغازه‌اش است، اما برای کسانی که مغازه اجاره‌ای دارند نگران است و اعتقاد دارد طرح‌های تعطیلی باید بسیار حساب‌شده اجرا شوند.
- رفتار متناقض
«علی سحرخیز» یکی دیگر از مغازه‌داران پاساژ است. او می‌گوید: «اگر همه تعطیل باشند، فکری برای خودمان می‌کنیم، اما وقتی پاساژ تعطیل است و در مقابل مغازه‌داران خیابان بیشترین منفعت را می‌برند، اسمش فقط بی‌عدالتی است.»
او عصبانی است و می‌پرسد با هزینه‌های مغازه و اجاره و بیمه در حالی که کاسبی نبوده است چه کار باید بکند: «این که در محدوده همین خیابان عده زیادی خانه‌نشین می‌شوند و در برابر عده کمتری بیشترین منفعت را می‌برند، غیرقابل هضم است.» او از روابط و دلایل خاصی صحبت می‌کند که مغازه‌داران با استفاده از آنها و با هزینه کردن، مغازه را باز نگه می‌دارند و می‌گوید در صورتی این طرح‌های تعطیلی جوابگو هستند که به‌شکل همگانی اجرا شوند. مثل طرحی که به‌تازگی در ترکیه هم اجرا شد و برای ۱۰ روز تمام ادارات، مغازه‌ها، بانک‌ها و اماکن عمومی تعطیل شدند و رفت‌وآمد وسایل حمل‌ونقل عمومی‌به نیم رسید.
شهروندان چه می‌گویند؟
شهروندانی هم که برای خرید به مغازه‌های لباس‌فروشی خیابان بهار مراجعه کرده‌اند، صحبت‌هایی درباره این تعطیلی دارند:
- «سیما فرهمند»، خانه‌دار /ما هم ناراضی هستیم
مردم در حال حاضر از سر تفریح و دلخوشی برای بچه‌هایشان لباس نمی‌خرند. الان مدتی طولانی است بچه‌ها در خانه هستند و تحرکی ندارند. در این شرایط سایزشان تغییر کرده و باید برایشان لباس بخریم. مغازه‌ها هم الان ۳ هفته است که در تعطیلی به سر می‌برند بدون اینکه این تعطیلی فایده‌ای در پی داشته باشد. گذشته از مغازه‌داران ما مشتری‌ها هم ناراضی هستیم.
- «علی ریاعی»، شغل آزاد /تعطیلی کامل باشد
زمانی که مسئله تعطیلی مطرح می‌شود، تنها گروه‌هایی که تعطیل می‌شوند سینماها، تئاترها و پاساژها هستند. مثل اینکه کرونا فقط در این اماکن منتقل می‌شود. با تعطیلی حساب‌شده و عمومی‌تهران موافقم. ولی این شکل از تعطیلی به ضرر شهروندان است. در این شرایط آنها برای خرید اجناسی مثل لباس در زحمت هستند، در صورتی که می‌توانند کنار همان مغازه لباس‌فروشی در رستوران بنشینند و غذا بخورند که بسیار خطرناک‌تر از رفت‌وآمد با ماسک در پاساژهاست. البته در این میان، تعطیلی بازار تهران کار بسیار درستی بود که نتیجه هم در پی دارد، ولی در کنار آن باید اماکن عمومی دیگر هم تعطیل می‌شدند.
- «مجید کریمی»، کارمند /کارمان سخت شده
به دلیل کرونا، عید برای فرزندم لباس نو نخریدم. الان که به اینجا آمده‌ام، علتش این است که واقعاً لباس‌هایش برای کوچک شده‌اند. اگر اینجا هم تعطیل می‌بود کارمان سخت می‌شد. به دلیل تعطیلی پاساژها فقط از مغازه‌هایی که نیمه‌باز بود توانستم خرید کنم. قبول دارم این کار غیرقانونی است، ولی اگر واقعاً قانونی محکم و منطقی برای مدت معلوم و مشخص تعیین می‌شد، کسی از آن سر باز نمی‌زد. من الان مجبورم هر روز در اداره سر کارم حاضر شوم و با عده زیادی ارباب رجوع هم در ارتباط باشم که بسیار خطرناک است. از طرف دیگر، پاساژها تعطیلند در صورتی که مقابل همین پاساژها، مغازه‌هایی هستند که فعالند. این به نظرم غیرمنطقی است.
معاون درمان ستاد فرماندهی و مدیریت کرونا /تابع ستاد کرونا هستیم، اما صاحبان مشاغل هم خواسته‌هایی دارند
در ستاد کرونای تهران «نادر توکلی»، معاون درمان ستاد فرماندهی و مدیریت کرونا، آنچه در مورد مغازه‌ها و باز بودن مخفیانه‌شان اتفاق افتاده است، تمکین نکردن مشاغل خرد می‌نامد و معتقد است نیروی انتظامی باید با آنها برخورد کند، اما می‌گوید مسئله ریشه‌ای‌تر از اینهاست: «صاحبان مشاغل هم خواسته‌هایی دارند که در گزارش نیروی انتظامی هم آمده است. مغازه‌داران برای تأمین حقوق کارکنان و پرداخت اجاره‌بها و مالیات در مدت تعطیلی مغازه دچار مشکل جدی هستند.»
توکلی می‌گوید: «ستاد ملی کرونا باید در این زمینه مصوبه داشته باشد و از مشاغل حمایت کند. در غیراین صورت آنهایی که در پاساژ هستند، آسیب می‌بینند و بقیه هم با کرکره نیمه باز فعالیتشان را ادامه می‌دهند. مشکل اصلی رستوران‌ها هستند که تا ساعات پایانی شب باز هستند» و توضیح می‌دهد که پروتکل ستاد ملی تعیین کرده به جز مشاغل گروه یک، بقیه باید تعطیل می‌بودند. هرچند تقریباً تمام مشاغل در این طرح مشاغل درجه یک محسوب شد.
توکلی هم این نکته را قبول دارد و می‌گوید: «کسانی که مغازه‌هایشان در پاساژ واقع شده و مجبور به تعطیلی هستند، معترضند و بحث منطقی مطرح می‌کنند.» او می‌گوید: «اگر تمام تهران شامل بانک‌ها، ادارات، رستوران‌ها و مغازه‌ها تعطیل می‌شد، اتفاق مؤثری می‌افتاد، ولی ستاد ملی در این زمینه باید تصمیم بگیرد و ستاد استان تهران تابع دستورات آن است. البته پیشنهاد برای تعطیلی داده شده که از ۱۲ فروردین هم مطرح شده و در ادامه باید ببینیم تعطیل کامل را خواهیم داشت یا خیر. پیشنهاد این تعطیلات در جلسه این هفته هم مطرح شده است.»