همشهری آنلاین _ ابوذر چهل امیرانی: از لبنیات و مواد پروتئینی گرفته تا پوشاک در این واحدهای تجاری عرضه می‌شود و شهروندان می‌توانند بدون مراجعه به مغازه‌های مختلف، خرید خود را به‌صورت یک‌جا در این فروشگاه‌ها انجام دهند. ارائه تخفیف و برگزاری مراسم قرعه‌کشی برای اهدای جوایز به مشتری‌ها نیز به مزیت این فروشگاه‌ها افزوده، اما از طرف دیگر فعالیت‌شان سبب از بین رفتن مشاغل خرد شده است. این موضوع بهانه‌ای شد تا وضعیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای را در منطقه ۱۷ بررسی کنیم و حرف اهالی را بشنویم.
خیابان ابوذر یکی از معابر اصلی منطقه ۱۷ است. چندسالی است فروشگاه‌های زنجیره‌ای در این خیابان شروع به فعالیت کرده‌اند، اما در چند ماه اخیر تعداد آنها زیاد و منجر به گلایه مغازه‌داران شده است. برای اطلاع از تعداد فروشگاه‌های فعال در این خیابان، ابتدا تا انتهای آن را طی می‌کنیم. در این خیابان ۱۲ فروشگاه زنجیره‌ای فعال است که بسیاری از آنها نزدیک یکدیگر قرار دارند. جالب اینکه یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای ۳ شعبه در این خیابان دارد و ۲ فروشگاه هم، هر کدام ۲ شعبه در خیابان ابوذر دارند. مابقی فروشگاه‌ها نیز یک شعبه دارند و رقابت زیادی بین آنها برای جذب مشتری دیده می‌شود. برخی از فروشگاه‌ها اقدام به برپایی میز با انواع اجناس در پیاده‌رو کرده و برخی نیز با پخش موسیقی، استفاده از شخصیت‌های کارتونی یا دادزن، سعی در جلب مشتری دارند.
هر روز هم تعداد زیادی تراکت تبلیغاتی از طرف این فروشگاه‌ها در منازل اهالی توزیع می‌شود و پیامک‌های آنها به اهالی، خبر از تخفیف‌های ویژه اجناس در روز خاصی از هفته می‌دهد. این رقابت حتی بین شعبه‌های یک فروشگاه هم دیده می‌شود و این‌طور نیست که فقط با فروشگاه‌های دیگر رقابت کنند. اینها روش‌هایی است که در فروشگاه‌ها دیده می‌شود و نمی‌توان گفت کار نادرستی است، اما تبلیغات بیش از اندازه آنها، مشتری‌ها را همیشه با سؤال‌های زیادی مواجه و حتی بین برخی این شائبه را ایجاد می‌کند که این تخفیف‌ها و ارزانی برخی از اجناس حتماً بی‌دلیل نیست و باید احتیاط بیشتری برای خرید از آنها به خرج دهند.
- مشتری راه دور نمی‌رود
صحبت کردن با افراد شاغل در فروشگاه‌های زنجیره‌ای کار آسانی نیست و این کار را منوط به دریافت اجازه از مسئولان بالادستی اعلام می‌کنند، اما «حسن کرمی» که در یکی از این فروشگاه‌ها فعالیت می‌کند، می‌گوید: «خودم ساکن جنوب شهر هستم. یادم می‌آید اهالی برای خرید اجناس مورد نیازشان که ارزان‌تر از مغازه‌های منطقه باشد، مجبور به طی مسافت زیادی بودند و تا بازار یا «انبار نفت» می‌رفتند. فعالیت این فروشگاه‌ها آثار زیادی برای شهروندان داشته و با ورود به یکی از این شعبه‌ها می‌توانند تمامی مایحتاج خودشان را یک‌جا در محل زندگی‌شان تهیه کنند.» وی اضافه می‌کند: «مردم اجباری به خرید جنس از این فروشگاه ندارند. آنها قیمت اجناس را در مغازه‌ها و فروشگاه‌ها مقایسه و بعد اقدام به خرید می‌کنند. تنوع اجناس هم در فروشگاه‌ها زیاد است و مشتری‌ها می‌توانند اجناس شرکت‌های مختلف را در این واحدها ببینند، اما در مغازه‌ها این‌طور نیست و گاهی مشتری مجبور می‌شود جنس یک شرکت را با اینکه کیفیت خوبی ندارد، بخرد.»
- نظارت‌ها مشخص نیست
«سعید بخشی‌پور» که دست پر از یک فروشگاه زنجیره‌ای بیرون آمده، می‌گوید: «مشتری در قدم اول قیمت اجناس را مقایسه و سپس محل خرید خود را انتخاب می‌کند. این‌طور نیست که فقط به دلیل تنوع اجناس وارد یک فروشگاه شود و چشم بسته خرید کند. من هم چندبار قیمت اجناس را نه تنها در مغازه‌ها، بلکه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مختلف بررسی و یکی از فروشگاه‌ها را برای خرید انتخاب کردم.» او خریدهای عمده خود را از فروشگاه‌ها انجام می‌دهد و می‌گوید: «برای خریدهای جزیی و به قول معروف دم‌دستی به مغازه‌های محلی می‌روم. به‌عنوان مثال یک بطری نوشابه، خمیردندان یا چند عدد تخم مرغ را از مغازه‌های اطراف خانه‌ام می‌خرم، ولی بیشتر اوقات سعی می‌کنم خریدهای هفتگی و عمده خانه را از فروشگاه‌ها انجام دهم.» البته بخشی‌پور به نحوه فعالیت برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم ایرادهایی وارد می‌کند و می‌گوید: «متأسفانه شفافیت چندانی در باره نحوه قیمت‌گذاری اجناس فروشگاه‌ها وجود ندارد و مشخص نیست چه نهادی به فعالیت آنها نظارت دارد.»
- بازارمان کساد شده است
جلو مغازه نشسته و چشم‌انتظار مشتری است. «علی روزستان» می‌گوید: «۴۰ سال است که این مغازه خواربارفروشی در محله ابوذر راه افتاده. روزگاری کار کردن در بقالی شانس بزرگی به حساب می‌آمد، چون از ابتدای صبح تا پاسی از شب مشتری داشتند، اما حالا به خاطر راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای، کاسبی خواربارفروشی‌ها کساد شده و به قول معروف کمر آنها شکسته است.» وی ادامه می‌دهد: «مخالف فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیستم، اما راه‌اندازی تعداد زیادی از آنها در محله‌ها هیچ توجیهی ندارد. قبلاً اگر کسی می‌خواست بقالی راه بیندازد و جواز کسب بگیرد، باید فاصله مغازه‌اش تا مغازه‌های دیگر رعایت می‌شد، اما الان در نزدیکی مغازه ما، ۶ فروشگاه کنار هم راه افتاده است. به همین خاطر در طول روز کار ما فروش چند عدد تخم مرغ یا آب معدنی و یک بسته شیر شده و شاید در طول هفته، یک قوطی رب هم نفروشیم. اجاره همین مغازه ماهانه ۷ میلیون تومان است و به همین خاطر خیلی از مغازه‌دارها به فکر تعطیلی مغازه‌های‌شان هستند چون حتی از عهده تأمین اجاره هم برنمی‌آیند.»
- حمایت از خرده فروش‌ها
«رسول سعیدی» از جمله افرادی است که خریدهایش را از مغازه‌ها انجام می‌دهد. می‌گوید: «خرید از این مراکز تخته کردن کاسبی هم‌محله‌ای‌هاست که هر روز کرکره مغازه‌های‌شان را به هزاران امید بالا می‌کشند. نباید به خاطر سود کمی که از خریدهای‌مان در فروشگاه‌ها می‌بریم، کار و زندگی این افراد را مختل کنیم. » وی ادامه می‌دهد: «اولاً هنوز ثابت نشده تخفیف‌هایی که برخی از فروشگاه‌ها می‌دهند، واقعی هست یا خیر. دوماً فرض بگیریم اجناس آنها ارزان‌تر است، اما اگر خریدهای‌مان را مقایسه کنیم، می‌بینیم سود چندانی نکرده‌ایم.» سعیدی از حمایت نکردن مسئولان از خرده‌فروش‌ها هم گلایه می‌کند و می‌گوید: «روزگاری در مغازه‌های بقالی، شیر و اجناس یارانه‌ای و کوپنی توزیع می‌شد که به داشتن مشتری ثابت کمک می‌کرد. مغازه‌دار هم توزیع عادلانه‌ای می‌کرد، اما الآن اجناس یارانه‌ای و تنظیم بازار به فروشگاه‌های زنجیره‌ای داده می‌شود و معلوم نیست چه کسی و چندبار این اجناس را خریده و چه افرادی از این اجناس بی‌بهره مانده‌اند.»