همشهری آنلاین_مژگان مهرابی‌ـ سارا جعفرزاده: معضل نبود روغن‌نباتی کم بود که حالا، کمبود روغن مایع هم به آن اضافه شده و طبق گفته بعضی از کسبه، باخبر شدیم بازار عرضه تخم‌مرغ، مرغ، آرد هم خیلی وضعیت خوبی ندارد. البته کمبود این مواد خوراکی شاید به اندازه روغن بحرانی نباشد و در مغازه‌ها کم و بیش پیدا شود اما آنچه مسلم است با قیمت‌های سرآسام‌آوری به مشتری‌ها عرضه می‌شوند. شرایط نامطلوب بازار و دلخوری شهروندان از وضعیت موجود، آن هم در آستانه سال جدید باعث شد با گشت‌وگذاری در محله‌ها و گفت‌وگو با شهروندان، گزارشی از فروشگاه‌ها و مغازه‌های مناطق شرقی تهران در این زمینه تهیه کنیم.
- روغن نداریم، شرمنده!
گشت زنی در خیابان‌های شهر برای پیدا کردن ماده غذایی که این روزها شایع شده در هیچ فروشگاهی پیدا نمی‌شود، کار راحتی نیست، آن هم وقتی مجبور شوی فروشگاه به فروشگاه و مغازه به مغازه را سر بزنی و سراغ این خوراکی نایاب را بگیری. تعداد زیادی فروشگاه بزرگ و رنجیره‌ای از خصوصی تا دولتی در مناطق شرقی تهران وجود دارد که سر زدن به همه آنها امری تقریباً محال به نظر می‌رسد و وقت گیر. از این‌رو یکی از خیابان‌های پر تردد در شرق تهران را ابتدا تا انتها گز می‌کنیم و یک به یک فروشگاه‌ها می‌رویم تا مصداق مشت نمونه خروار دست‌مان بیاید.
از یکی از شعبه‌های یک فروشگاه معروف و زنجیره‌ای واقع در خیابان ۱۷ شهریور شروع می‌کنیم. آن هم در لباس خریدار. متصدی فروشگاه در جواب ما که روغن دارید؟ می‌گوید: «می بینید که نداریم.» حق با اوست در قفسه‌ها حتی یک ظرف روغن هم دیده نمی‌شود. چرایی‌اش را می‌پرسیم و اینکه کی قرار است روغن توزیع شود؟ با تندی پاسخ می‌دهد: «هفته‌ای یکبار روغن می‌آوریم. اینجا باشید به دستتان می‌رسد. حضور نداشته باشید، شرمنده! » او کلافه از سؤال و جواب و ما ناگزیر خودمان را معرفی کرده و با ارائه کارت خبرنگاری می‌خواهیم پاسخ واضحی بدهد.
مرد که تمایلی به معرفی خود ندارد می‌گوید: «روغن نباتی کم شده است. عده‌ای می‌گویند به دلیل نبود حلب است و می‌خواهند روغن را به‌صورت ظرف‌های یک کیلویی عرضه کنند. عده‌ای هم می‌گویند روغن تولید نمی‌شود. هرچه هست قفسه‌های ما خالی از این ماده غذایی است. مشتری تا دم در فروشگاه می‌آید و وقتی می‌بیند این قلم جنس را نداریم می‌رود.»
- عرضه روغن فقط با کد ملی
متصدی فروشگاه به دلالانی اشاره می‌کند که بیرون از فروشگاه شهروندان به صف کرده‌اند تا بتوانند این ماده غذایی را دریافت کنند و بعد هم با قیمتی چند برابر به مشتری بفروشند. او پیشنهاد می‌دهد با معاونت اجرایی فروشگاه‌های زنجیره‌ای تماس بگیریم و علت را خودمان جویا شویم. بعد شماره آنجا را در اختیارمان می‌گذارد. پس از چند بار تماس گرفتن، موفق به ارتباط با کارشناس معاونت اجرایی فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌شویم و او در پاسخ به نبود روغن پاسخ می‌دهد: «روغن کم شده و هربار بین ۱۵ تا ۲۰ عدد ظرف روغن مایع در فروشگاه‌ها توزیع می‌شود.
تعداد کم است و در مدت کمی به فروش می‌رود.» اینکه شهروندان برای دریافت روغن باید کارت ملی خود را ارائه دهند یا خیر سؤالی است که او در ادامه پاسخ می‌دهد: «برای اینکه مشتری‌ها نتوانند از همه فروشگاه‌ها روغن بگیرند و در بازار آزاد بفروشند. ملزم کرده‌ایم شماره ملی خود را ارائه دهند.» او درباره علت نبود این ماده غذایی چیزی نمی‌داند یا حداقل تمایلی به گفتنش ندارد. قصد عکاسی از قفسه‌های خالی از روغن را داریم که مرد متصدی اجازه این کار را نمی‌دهد و متذکر شده برایش دردسر درست می‌شود.
- جولان دلال‌ها جلو فروشگاه
به فروشگاه دیگری می‌رویم. وضعیت همین است و مسئول آنجا هم همین حرف‌ها را می‌زند. اینکه آیا فقط در فروشگاه‌های وابسته به بخش خصوصی این مشکل وجود دارد یا فروشگاه‌های دولتی هم با کمبود مواجه مواد غذایی هستند سؤالی است که ذهنمان را درگیر می‌کند. از این‌رو به فروشگاهی وابسته به یکی از ارگان‌های دولتی واقع در خیابان پیروزی می‌رویم. مشتریان زیادی از آنجا بیرون می‌آیند که در کیسه‌هایشان روغن مایع دیده می‌شود. جای خوشحالی است که حداقل در این فروشگاه می‌توان روغن پیدا کرد. در قسمت عرضه مواد خوراکی، قفسه‌ها لبالب از ظرف‌های روغن مایع و حتی روغن جامد است.
متوجه می‌شویم، روغن جامد ۶۵ هزار تومان فروخته می‌شود اما فقط به کسانی که عضو این ارگان هستند و سهمیه دارند. «زهره شهسواری» یکی از کسانی است که اقلام خود را با کارت حکمت (سهمیه) تهیه کرده است. می‌گوید: «روغن مایع را به همه می‌دهند. اما فقط ۲ تا و با کد ملی.»
اما بیرون از فروشگاه وضعیت به‌گونه دیگری است. نکته حائز اهمیتی که نظارت مسئولان را می‌طلبد و آن وجود دلالانی است که جلو فروشگاه ایستاده‌اند و روغن را به چند برابر می‌فروشند. یکی از آنها مرد میانسالی است که که حلب ۵ کیلویی روغن را ۱۶۵ هزار تومان می‌فروشد. گران‌فروشی‌اش را به رخش می‌کشیم اما او با تلخی می‌گوید: «خودم ۸۰ هزار تومان خریدم. خریدار نیستی. مزاحم نشو.» او با چرب زبانی مشتری دیگری را جذب کرده و قصد فروش جنس خود را دارد. امثال او در اینجا کم نیستند و بدتر اینکه کسی مانع کارشان نمی‌شود.
- وفور نعمت در بازار آزاد
معضل پیش آمده، بیشتر از همه شهروندان را گرفتار کرده و مهم صدای اعتراض آنهاست که از قرار معلوم کمتر به گوش مسئولان می‌رسد. گزارش را به سمت گفت‌وگوی مردمی پیش می‌بریم. «نسرین جوزانی» شهروند خیابان شوش می‌گوید: «روغن نباشد با چه چیز باید آشپزی کنیم. هر مغازه‌ای می‌رویم روغن جامد ندارند.
اگر هم باشد برای نور چشمی‌های‌شان کنار گذاشته‌اند. روغن مایع هم کم است. آن هم با قیمت بالا. خانواده‌های کم درآمد که خرج خود را به سختی در می‌آورند چطور می‌توانند مایحتاج خود را با قیمت‌های بالا تهیه کنند. مرغ کیلویی ۲۳ هزار تومان، تخم‌مرغ شانه‌ای ۳۵ هزار تومان روغن یک لیتری ۱۵ـ ۱۶ هزار تومان. با حقوق‌های کارگری چطور می‌توان آنها را خرید؟ » حق با اوست کمی بالاتر تقاطع خیابان ۱۷ شهریور، مغازه عمده‌فروشی است که قیمت‌های خود را پشت شیشه چسبانده است. مرد عبوسی که به زحمت حرف می‌زند. دلیل گرانی اجناس و نبود آنها را می‌گوید: «خودمان باید از بازار آزاد تهیه کنیم. مردم فقط گله می‌کنند که جنس را با قیمت بالا می‌فروشیم. خبر ندارند که خودمان هم گران می‌خریم.
باید مبلغی را روی جنس اضافه کنیم که خرج‌مان درآید. پول آب و برق و اجاره را از کجا باید بپردازیم؟ » احتمال می‌رود این مشکل بیشتر در محله‌های کم برخوردار به چشم بیاید اما با پرس‌وجو کردن از اهالی محله‌های مناطق ۸ و ۴ متوجه می‌شویم. کمبود مواد غذایی و گرانی بعضی از اقلام خوراکی خاص یک منطق و محله نیست و اغلب شهروندان با آن دست به گریبان هستند. «محبوبه پیراسته» ساکن خیابان فرجام می‌گوید: «مغازه‌های این محله هرکدام نرخ خودشان را دارند.
هرکسی بنا به انصافش اجناس خود را می‌فروشد. محله تهرانپارس بروید وضعیت گرانی بیداد می‌کند. در آنجا با کمبود جنس مواجه نمی‌شوید اما با قیمت‌های سرسام‌آور باید آنها را تهیه کنید.» بعد هم دلخور از وضعیت موجود می‌گوید: «بعضی از اجناس را اگر تهیه نکنیم اتفاقی در زندگی‌مان نمی‌افتد چون ملزومات خانه نیستند اما مواد خوراکی را هم می‌شود نخرید؟ »
- کسادی کسب و کار مغازه‌دارها
به غیر از شهروندان، اصناف زیادی چون اغذیه‌فروشی‌ها، صاحبان رستوران و قنادی‌ها هم کم و بیش با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند.
«احمد میرزابیگی» یکی از کارکنان رستوران شفیعی در خیابان دماوند می‌گوید: «رستوران ما در خیابان دماوند معروف است. شیوع بیماری کرونا کم به کسب و کارمان لطمه زد که حالا نبود مواد خوراکی و گرانی آنها مزید بر علت شده است. روغن از ملزومات یک رستوران است. نباشد چطور غذا دست مشتری بدهیم؟ » خواربارفروشی‌ها هم دل خوشی از وضعیت موجود ندارند.
«شاهین صمدی» در خیابان شهید ثانی مغازه‌دارد. او می‌گوید: «مشتری‌های ما روز به روز کم می‌شوند برای اینکه به کارمان لطمه نخورد، از بازار آزاد مواد خوراکی تهیه می‌کنیم. قیمت ظرف یک لیتری روغن ۸۰۰۰ تومان کد خورده و ما خودمان ۱۳ـ ۱۴ هزار تومان تهیه می‌کنیم.
مجاز هستیم ۱۵ تا ۲۰درصد قیمت را افزایش دهیم.» او گله‌مند از وضعیت موجود با دلخوری متذکر می‌شود، پای دلالان در میان است و وظیفه تعزیرات است که به این وضع سروسامان بدهد.
«جمشید دلفانی» در خیابان آیت به نکته دیگری اشاره می‌کند و اینکه توزیع‌کننده روغن کاسبان را مجبور به خرید لوازم غیرضروری می‌کند. می‌گوید: «یک کارتن روغن می‌دهند و در کنارش باید تن ماهی، شکلات و مواد خوراکی غیرضروری را خریداری کنیم.»
- افزایش قیمت‌ها را نمی‌شود انکار کرد
این که دست‌اندرکاران تولید و توزیع مواد غذایی همه بر این ادعا هستند که همه نوع اقلام خوراکی به‌خصوص روغن در فروشگاه‌های شهر مهیا است و با کمبودی مواجه نیستیم، در عمل این‌گونه نیست. آمارها نشان می‌دهد، روغن یک کیلویی ۳۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود. در حالی که دی ماه قیمت آن ۱۹ هزار تومان بوده است. در مقایسه با سال گذشته‌ـ ۹ هزار و ۳۸۰ تومان‌ـ رشد ۶۳درصدی داشته است. در مجموع، کمبودها خیلی خوب به چشم می‌آید و آنچه شهروندان از مسئولان انتظار دارند این است که هرچه زودتر و در این روزهای پایانی سال مشکلات در بخش مواد غذایی برطرف شود.
- رئیس اتحادیه خواربارفروشان /از نظر کالاهای اساسی با کمبودی روبه‌رو نیستیم
معضل نبود یا کمبود و گرانی بعضی از مواد غذایی این روزها تبدیل به دغدغه جامعه شده و از شهروند تا کاسبان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
«صدیف بیک‌زاده» مدیرکل دفتر امور بازرگانی وزرات صمت مدعی است از نظر کالاهای اساسی با کمبودی روبه‌رو نیستیم. او می‌گوید: «از نظر تولید روغن نه تنها کاهشی نسبت به سال گذشته نداشته‌ایم بلکه تولیدمان بیشتر هم شده است. اما متأسفانه این جو روانی از سوی دلالان و سودجودیان اقتصادی صورت گرفته و مردم با بحران روغن مواجه شده‌اند.»
او در ادامه به شهروندان متذکر می‌شود، چنانچه فروشگاه یا مغازه‌داری خریدار را ملزم به تهیه مایحتاج غیرضروری در ازای عرضه روغن کرد، موضوع را به سامانه ۱۲۴ اطلاع دهند.»
- دبیر ستاد تنظیم بازار /تولید روغن بیش از مصرف آن است
در خبرها آمده بود که «علی قبادی» دبیر ستاد تنظیم بازار، ارائه روغن‌نباتی با کارت ملی را تکذیب کرده و گفته: «این امر صحت ندارد. میزان مصرف ماهانه روغن در کشور ۱۵۰ هزار تن است در صورتی که ماه‌های گذشته بیش از ۱۷۰ هزار تن تولید روغن داشته‌ایم. از این‌رو کمبود روغن نداریم.» دبیر ستاد تنظیم بازار در حالی این صحبت‌ها را مطرح می‌کند که خبرنگاران همشهری محله جای خالی ظرف‌های روغن در فروشگاه‌ها را دیده و هنگامی که پای صحبت‌های شهروندان نشسته‌اند آنها هم این موضوع را تأیید کرده‌اند.
نظر شما