همشهری آنلاین_مهدی اسماعیل‌پور: او در این روزهای «کرونا» یی که مردم خانه‌نشین هستند، شروع به آموزش این رشته ورزشی در فضای مجازی و اپلیکیشن‌هایی مانند «اینستاگرام» و «واتس‌اپ» کرده و ترویج ورزش «شطرنج» در بین مردم از اهداف اصلی این مربی است. به همین بهانه گفت‌وگویی با مربی شطرنج منطقه ۲۱ انجام داده‌ایم.
- آموزش داوری و مربیگری زیر نظر استادان بزرگ شطرنج
امیر ذوالفقاری، نزدیک به ۱۰ سال می‌شود که در منطقه ۲۱ فعالیت دارد و برای شناساندن و ارتقای این رشته ورزشی که خود آن را رشته مظلومی می‌داند، تلاش و کوشش می‌کند. ذوالفقاری متولد سال ۱۳۵۸ است و پس از آنکه ازدواج کرد، از شرق تهران به محله «تهرانسر» کوچ کرد و از همان زمان درحال آموزش دادن و مربیگری شطرنج در باشگاه تهرانسر است.
او درباره اینکه چگونه تصمیم گرفت تا در رشته شطرنج فعالیت کند، به همشهری محله می‌گوید: «از همان ابتدا به این ورزش علاقه داشتم و از هر فرصتی برای شطرنج بازی کردن استفاده می‌کردم تا اینکه تصمیم گرفتم این رشته را به شکل حرفه‌ای و اصولی یاد بگیرم. برای همین سال ۱۳۸۴ به باشگاه «مخابرات» در میدان «شهدا» رفتم و زیر نظر استاد «مهران حق‌شناس»، رئیس کمیته مربیان فدراسیون شطرنج، شروع به یادگیری کردم.
تا سال ۱۳۸۸ به‌عنوان شاگرد در خدمت استاد بودم تا اینکه در این سال به توصیه ایشان برای پشت سر گذاشتن دوره‌های مربیگری و داوری در فدراسیون شطرنج ثبت‌نام کردم. در این دوره زیر نظر استادان بزرگی همچون مرحوم «خسرو شیخ هرندی»، مرحوم «ناصر کنعانی آذر» نخستین داور بین‌المللی ایران در رشته شطرنج پس از انقلاب، «احسان قائم‌مقامی»، «احسان روغنی»، «ایوان سوکولوف» سرمربی هلندی تیم‌ملی شطرنج و... دوره‌های مختلف تئوری و عملی را پشت سر گذاشتم و موفق به کسب مدرک رسمی مربیگری از فدراسیون شطرنج شدم.»
- نایب قهرمانی با شطرنج بازهای تهرانسری
ذوالفقاری در کنار مربیگری به‌عنوان بازیکن نیز در مسابقات مختلف حضور داشته است و به‌عنوان مربی شطرنج منطقه ۲۱ هم یک مقام نایب قهرمانی شهر تهران را در کارنامه ورزشی خود دارد: «هرچند از همان ابتدا به مربیگری علاقه داشتم و با آغاز دوره‌های مربیگری از دنیای بازیکنی فاصله گرفتم، اما با توجه به اینکه در شرکت «واحد» کار می‌کنم و کارمند شهرداری تهران هستم، چند دوره در مسابقات کارکنان شهرداری تهران شرکت کردم و موفق به کسب مقام‌های اول، دوم و سوم شدم. البته اسم این مسابقات «کارکنان شهرداری» است و اغلب شرکت‌کنندگان آن از اعضای فدراسیون شطرنج هستند.
هم‌چنین در دوره‌های مربیگری باید در مسابقات مختلفی که فدراسیون شطرنج برگزار می‌کرد، شرکت می‌کردیم. البته در آن مسابقات موضوع مقام و مدال مطرح نبود و تنها امتیاز دریافت می‌کردیم. برای گرفتن مدرک مربیگری در بخش عملی باید به یک حد نصاب و سطحی از بازیگری نیز می‌رسیدیم که موفق شدم بخش عملی را با موفقیت پشت سر بگذارم. در دوران مربیگری هم به‌عنوان مربی و سرپرست تیم شطرنج منطقه ۲۱ در مسابقات مناطق ۲۲گانه شهر تهران در سال ۱۳۹۷ به مقام نایب قهرمانی رسیدیم. اعضای تیم همگی شاگردان من و از بچه‌های محله تهرانسر بودند.»
- آموزش و تربیت صدها شاگرد در منطقه
مربی شطرنج منطقه ۲۱ در این سال‌ها موفق شده است تا شاگردان زیادی را تربیت کند، اما در مجموع از دیدگاهی که اغلب افراد جامعه به این رشته ورزشی جذاب دارند، گلایه‌مند است: «حدود ۱۰ سال می‌شود که مربی شطرنج منطقه ۲۱ هستم.
در جاهای مختلفی از جمله سرای محله «باشگاه نفت» تهرانسر نیز کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی برگزار کردم و با وجود شیوع ویروس منحوس کرونا، کارمان همچنان به شکل آنلاین ادامه دارد و کلاس‌ها برگزار می‌شود. در طی این سال‌ها بالغ بر ۵۰۰ شاگرد تربیت کردم که البته از این تعداد، حدود ۲۰۰ نفر، شطرنح را به شکل جدی و حرفه‌ای دنبال کردند و ادامه دادند.
متأسفانه مردم ما اغلب نگاه جدی و حرفه‌ای به شطرنج ندارند و بیشتر برایشان حکم بازی و سرگرمی را دارد تا یک رشته ورزشی! گمان می‌کنم در جامعه ما یک فوتبالیست و کشتی‌گیر و والیبالیست درجه دو از قهرمانان و استادان بزرگ شطرنج محبوب‌تر و شناخته شده‌تر هستند و این موضوع از دیدگاه من خوب نیست. برای همین با باور من شطرنج در بین همه رشته‌های ورزشی، مظلوم‌ترین آنها است. شما نگاه کنید در تهرانسر، منطقه ۲۱ و غرب تهران چند قهرمان رشته‌های رزمی، فوتبال و والیبالیست وجود دارد، اما در طی این همه سال حتی یک قهرمان و ملی‌پوش شطرنج هم وجود نداشته است.
یعنی واقعاً هیچ استعدادی در این محدوده شلوغ و پر جمعیت وجود ندارد؟ بی‌شک استعداد داریم، اما مشکل اینجا است که کسی به رشته شطرنج اهمیت نمی‌دهد. خانواده‌ها فقط برای ترم تابستانی، بچه‌های خود را ثبت‌نام می‌کنند که مدتی سرگرم باشند و پس از آن هم تمام می‌شود. دیدگاهی که نسبت به شطرنج وجود دارد، باید تغییر پیدا کند.»
- آموزش مجازی شطرنج به‌صورت رایگان
ذوالفقاری چند وقتی است که به‌صورت آنلاین و مجازی شطرنج را رایگان آموزش می‌دهد. او درباره هدفی که از انجام این کار دارد، می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین اهدافی که دارم، ترویج و تبلیغ ورزش جذاب شطرنج بین مردم و خانواده‌ها است. در قالب کلیپ‌های کوتاه یک دقیقه‌ایی برخی از جذاب‌ترین روش‌ها وحرکات شطرنج را آموزش می‌دهم تا اول اینکه مخاطبان بدانند این رشته ورزشی برخلاف گمان بسیاری، تنها حرکت دادن چند مهره بر روی صفحه نیست و دریایی از علم و فن در پس هر حرکت وجود دارد.
دوم اینکه با دیدن این کلیپ‌ها به جذابیت و زیبایی شطرنج پی ببرند و این رشته ورزشی را دنبال کنند. سومین مورد هم تشویق و ترغیب مردم به ورزش کردن در این روزها است که ویروس منحوس کرونا اغلب مردم را خانه‌نشین و افسرده کرده است. شاید گمان کنید که شطرنج سبب تخلیه انرژی نمی‌شود، اما بد نیست به شما بگویم که میزان فعالیت ذهن در این رشته به اندازه‌ای بالا است که در مسابقات، علاوه بر روان‌شناس و آنالیزور، همواره یک ماساژور نیز همراه ورزشکار شطرنجباز است. شطرنج، ورزشی است که نیاز به فضا و امکانات خاصی ندارد. شما می‌توانید در یک اتاق کوچک، روی یک میز و حتی روی گوشی موبایل خودتان شطرنج بازی کنید و به شکل آنلاین مسابقه دهید.
در اغلب بوستان‌ها منطقه میز شطرنج وجود دارد. به‌ویژه بوستان «نرگس» که گاهی می‌بینم برخی از مردم درحال شطرنج بازی کردن هستند و دیدن چنین صحنه‌هایی برایم دلگرم‌کننده است و واقعاً خوشحالم می‌کند.» او درباره اینکه برای یادگیری کامل شطرنج چه مدت زمانی لازم است، می‌افزاید: «مانند همه رشته‌های ورزشی، استعداد حرف اول را می‌زند. یادگیری شطرنج انتها ندارد. همان‌گونه که خودم هنوز پس از این همه سال آموزش دادن و آموزش دیدن تلاش می‌کنم تا چیزهای بیشتر و جدیدتری یاد بگیرم، اما برای یادگیری این ورزش به اندازه‌ای که بتوانیم در مسابقات شرکت کنیم، دست‌کم یک‌سال آموزش مستمر لازم است. اگر هم هدف تنها یادگیری در حد آماتور باشد، حدود ۶ ماه زمان نیاز دارد.»