همشهری آنلاین _ رابعه تیموری: این بار زبان هنر را امتحان کرده‌اند و با استفاده از هنر تئاتر برای آگاه کردن اهالی تلاش می‌کنند. شهروندان هم این شیوه فرهنگسازی را پسندیده‌اند و به آموزش‌هایی که در قالب نمایشی طنز ارائه شده توجه می‌کنند. این نمایش توسط اداره سلامت شهرداری منطقه ۲۰ درباره پیامدهای ساده‌انگاری مردم در برخورد با ویروس کووید ۱۹ تدارک دیده شده و در مغازه‌ها و فروشگاه‌های منطقه برای کاسبان به اجرا درآمده است. گزارش زیر شرح این برنامه آموزشی متفاوت است.
صورت گریم شده و رخت و لباس روستایی «مش قنبر» نشان می‌دهد مشتری نیست و کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است، اما تا به داخل مغازه پا می‌گذارد، فروشنده پشت دخلش می‌ایستد تا کار او را راه بیندازد. هنوز مش قنبر مشغول احوالپرسی با فروشنده است که «ننه باجی» با مجمعه پر از گل و طلا و خلعتی سر می‌رسد و فروشنده مطمئن می‌شود آنها برای خرید به فروشگاه نیامده‌اند. ننه باجی مجمعه را روی میز فروشنده می‌گذارد و سر اختلاط را باز می‌کند. از قرار معلوم آنها برای شرکت در مراسم بله‌برون و شیرینی‌خوران پسرشان از روستای کوچک خود به تهران آمده‌اند. در روستای مش قنبر و ننه باجی از کرونا خبری نیست و برای آنها عجیب بوده که پدر عروس به دلیل کوچک بودن منزلش و احتمال سرایت ویروس کرونا به مهمانان، پیشنهاد کرده مراسم را در فروشگاه او برگزار کنند. فروشنده تازه متوجه می‌شود آنها او را با پدر عروس اشتباه گرفته‌اند، ولی نمی‌داند آخر ماجرا به کجا می‌رسد و ترجیح می‌دهد به‌عنوان پدر عروس آنها را همراهی کند. مش قنبر ماسک به صورت ندارد و اصرار می‌کند پدر عروس هم ماسکش را بردارد تا راحت‌تر با هم اختلاط کنند، ولی فروشنده درخواست او را قبول نمی‌کند.
- طنز تلخ شد
زوج روستایی شیوع ویروس کرونا را کم‌اهمیت می‌دانند و معتقدند زندگی روزمره مردم باید به سبک گذشته ادامه پیدا کند. آنها که منتظر رسیدن مهمانان و فرزندشان هستند، متوجه می‌شوند برای مراسم شیرینی نخریده‌اند و مش قنبر برای خرید شیرینی از مغازه بیرون می‌رود، اما لحظه‌ای بعد دست خالی و پریشان برمی‌گردد. پدر عروس واقعی نمایش با او تماس گرفته و اطلاع داده در حالی که آنها نگران تأخیر ننه باجی و مش قنبر بودند، حال داماد بد شده و وقتی او را به بیمارستان بردند متوجه ابتلای او به بیماری کرونا شده‌اند.
از ابتدای نمایش دیالوگ‌های بازیگران با طنز و شوخی همراه است و روی صورت فروشنده لبخند می‌نشاند، ولی یکباره همه چیز تغییر می‌کند و داستان غم‌انگیز می‌شود. حالا مش قنبر همسرش را سرزنش می‌کند که اصرار داشته پسرشان برای دیدن آنها مرتب به روستا برود و با وجود خطر کرونا در رفت‌وآمد باشد. نمایش در مغازه‌های مختلف و برای تعداد زیادی از کاسبان اجرا می‌شود. با آنکه نمایش درباره خطرات ویروس کووید ۱۹، بعضی از کاسبان پیشنهاد ننه باجی و مش قنبر را می‌پذیرند و ماسک خود را درمی آورند یا درخواست آنها را برای روبوسی و دست دادن رد نمی‌کنند.
- کرونا را جدی نمی‌گیرند
در نمایش از بازیگر خانم استفاده نشده و نقش ننه باجی را آقایی بازی می‌کند که با وجود داشتن ریش و سیبیل و هیبتی مردانه، پیراهنی زنانه و چارقدی پرگل و بته به تن کرده است. لباس مش قنبر به پوشش پیرمردان روستایی بی‌شباهت نیست و کلاهی کاموایی و کتی چهارخانه پوشیده است. سن و سال بازیگر نقش مش قنبر از سن ننه باجی کمتر به نظر می‌رسد و میان ظاهر این زوج روستایی چندان تناسبی وجود ندارد، ولی در حرف‌ها و نظرات‌شان حسابی با هم تفاهم دارند. زمان اجرای نمایش حدود یک ربع ساعت است و در پایان هر اجرا «محمدرضا سلطان‌مرادی» به‌عنوان مجری درباره موضوع نمایش با کاسبان گفت‌وگو می‌کند. همه از کرونا و خطرات آن به خوبی اطلاع دارند، ولی بسیاری از آنها معتقدند مردم تا زمانی که اطرافیان و عزیزان‌شان با بیماری درگیر نشود، مانند ننه باجی و مش قنبر توصیه‌های بهداشتی را جدی نمی‌گیرند. «میلاد مهدیلو» از کاسبان محله دولت‌آباد به‌شمار می‌آید و نمایش در مغازه او اجرا شده است. مهدیلو می‌گوید: «این شیوه آموزش خلاقانه و تازه بود و برای لحظاتی من را از دغدغه‌ها و مشکلات‌کاری دور کرد.» مهدیلو طنز بودن این نمایش را باعث تأثیرگذاری آن می‌داند.
- نمایش‌های تازه تهیه می‌شود
«فرامرز باستانی» از کاسبان محله ۱۳ آبان است. او می‌گوید: «معمولاً چنین نمایش‌هایی به‌صورت خیابانی اجرا می‌شود و در حالی که موضوع آنها پرهیز از تجمعات است، جمعیت زیادی را در محل نمایش جمع می‌کند، ولی نمایش مشهدی قنبر برای هریک از کاسبان به‌صورت جدا اجرا شد و مجریان نمایش همه جوانب را کاملاً در نظر گرفته بودند.»محمدرضا سلطان‌مرادی کارگردان و مجری نمایش است. او می‌گوید: «تئاتر هنر مادر است و هنرهای مختلف مانند موسیقی و ادبیات را برای بیان پیام‌های خود به خدمت می‌گیرد. این هنر در انتقال پیام به مخاطب تأثیرگذاری زیادی دارد.» آشنایی مدیر اداره فرهنگی و مدیر اداره سلامت شهرداری منطقه ۲۰ با شیوه کار این گروه نمایش، زمینه همکاری آنها را فراهم کرده است. سلطان‌مرادی می‌گوید: «این نمایش برای نخستین بار در منطقه ۲۰ اجرا شد و از سوی مخاطبان بازخورد مناسبی داشت. به‌زودی نمایش خیابانی دیگری با موضوع کنترل خشم طراحی و در فضاهای عمومی منطقه ۲۰ اجرا می‌شود.» «فاطمه عصری» نویسنده نمایشنامه، «حسین ایزدی» بازیگر نقش ننه باجی و «سعید فرد» ایفاگر نقش مشهدی قنبر است.
- برنامه‌های مشترک اداره سلامت و بیمارستان رازی
اجرای نمایش‌های میدانی با موضوعات سلامت‌محور بخشی از برنامه‌های اداره سلامت شهرداری منطقه ۲۰ برای افزایش بهداشت روان شهروندان است. «امین افصحی» مدیر اداره سلامت منطقه ۲۰ می‌گوید: «ارتقای سلامت روان شهروندان از مهم‌ترین نیازهای جامعه امروز است و تحقق این امر به کاهش بزهکاری و آسیب‌های اجتماعی می‌انجامد.»
افصحی اجرای نمایش‌های میدانی را روشی نو و موفق برای آموزش عمومی می‌داند و می‌گوید: «نمایش‌های میدانی که با موضوع راه‌های قطع زنجیره ویروس کووید ۱۹ برای اصناف مختلف به اجرا درآمد، علاوه بر آموزش غیرمستقیم شهروندان، موجب نشاط اجتماعی آنها شد و مورد استقبال قرار گرفت.»
این نمایش نخستین بخش از برنامه مفصلی است که اداره سلامت منطقه ۲۰ برای ارتقای سلامت روان شهروندان تدارک دیده است. افصحی می‌گوید: «بـا بیمـــارستـان روان‌پزشکی رازی که در این منطقه قرار گرفته، توافق‌نامه‌ای امضا کردیم که برای افزایش بهداشت روان شهروندان شهرری برنامه‌های مشترکی اجرا کنیم.»
«مهارت کنترل خشم» موضوع تازه‌ای است که در قالب این برنامه‌ها به شهروندان آموزش داده می‌شود. مدیر اداره سلامت منطقه ۲۰ توضیح می‌دهد: «پس از تجربه موفق اجرای نمایش «مش قنبر و ننه باجی» در حال تدارک نمایش دیگری هستیم که با زبان طنز روش‌های کنترل خشم‌های آنی را بازگو کند. این نمایش هم به‌صورت میدانی و در محل‌های عمومی برای قشرهای مختلف به اجرا در می‌آید.»
طراحی پوستر و نمایش آن در تلویزیون‌های شهری، تهیه کتابچه و وبینارهای آموزشی و تدارک مسابقه کتابخوانی اقدامات دیگری است که برای افزایش اثربخشی این نمایش انجام می‌شود. افصحی می‌گوید: «به دلیل شیوع ویروس کرونا اغلب برنامه‌های آموزشی اداره سلامت و بیمارستان روان‌پزشکی رازی برای انتشار در فضای مجازی طراحی می‌شود.»