همشهری آنلاین _ مرضیه موسوی: نمونه‌اش محله درکه که حداقل نیمی از بافت آن در منطقه کوهستانی و حریم زندگی سگ‌های کوهستان ساخته شده است. ورود به این حریم و نزدیک شدن به زیستگاه این حیوانات قاعده و قانونی دارد که اگر رعایت نشود، دردسرهای مختلفی هم برای حیات وحش و هم برای ساکنان این مناطق کوهستانی به وجود می‌آورد؛ مثل معضلی که امروز اهالی درکه با آن مواجه هستند و آن کم شدن فاصله سگ‌های کوهستان با کالبد شهری است.
چند سالی است سگ‌هایی که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند و به سگ‌های کوهستان معروفند در نقاط کم ارتفاع‌تر کوهستان درکه پرسه می‌زنند. یکی از مهمترین دلایلی که آنها را از ارتفاعات به نزدیکی کالبد شهری و محل تردد انسان‌ها کشانده غذاست؛ چه غذایی که مردم در حین تردد در کوهپایه درکه به این سگ‌ها می‌رسانند و چه مواد غذایی که در پسماندهای رستوران‌های درکه به جا می‌ماند. «مجید سید قاسمی» از اهالی درکه می‌گوید : «باید به این نکته توجه کنیم این ما هستیم که به بخشی از زیستگاه این حیوانات وارد شده و آن را اشغال کرده‌ایم. امروز دیگر کسی خواهان صدمه زدن به حیوانات و حذف آنها از طبیعت درکه یا هر نقطه دیگری در شهر نیست. اما می‌دانیم که حضور این سگ‌های کوهستان در کوچه پسکوچه‌های درکه باعث ایجاد حس ناامنی برای مردم محله و حتی عابران شده است.»
- زباله‌های دردسرساز
می‌گوید این سگ‌ها از سال‌ها پیش در این محدوده زیست داشتند. با این حال غذا دادن بی‌رویه برخی از مردم به این حیوانات باعث شده که به محل تردد و زندگی آدم‌ها نزدیک‌تر شوند : «سگ‌های کوهستان اغلب در نقاطی تجمع می‌کنند که قبلاً در آنجا غذا دریافت کرده‌اند. با ایجاد فضاهای مخصوصی برای غذا دادن به این حیوانات در ارتفاعات بالاتر به راحتی می‌توان آنها را از فضاهای شهری دور کرد. یکی دیگر از نقاط تجمع این سگ‌ها محلی است که رستوران‌های درکه پسماند غذایی خود را در آن تخلیه می‌کنند. کیسه‌هایی را که به حال خود رها شده‌اند، پاره و غذای خود را از میان دیگر پسماندها جدا می‌کنند. افزایش سطل‌های مکانیزه و استفاده از سطل‌های دردار می‌تواند راه حل خوبی برای جلوگیری از این اتفاق باشد. درکه با معضل جمع‌آوری به موقع زباله هم روبه روست و این مسئله به حضور سگ‌های کوهستان و دیگر حیوانات در محله دامن زده است.»
- غذا دادن به حیوانات اصول دارد
غذا دادن به حیوانات خیابانی در سال‌های گذشته به موضوع پرچالشی تبدیل شده است. برخی از مردم برای حمایت و طرفداری از حیوانات خیابانی و به خصوص سگ‌های ولگرد به صورت مستمر برای آنها غذا تهیه می‌کنند؛ درحالی که بسیاری از فعالان محیط زیست با این کار به صورت افراطی مخالف هستند و برای آن حدودی مشخص می‌کنند. «محمد درویش» فعال محیط زیست می‌گوید: «علاوه بر اینکه شهرداری باید شرایط مناسب‌تری برای جمع‌آوری، انتقال و درمان سگ‌های ولگرد در پناهگاه‌ها، فراهم و شرایط را برای سرپرستی افراد داوطلب فراهم کند، شهروندان هم باید رفتار صحیح با حیوانات شهری را آموزش ببینند. شهروندان باید از غذا دادن افراطی به این حیوانات بپرهیزند. زیرا غذا دادن افراطی به سگ، رفتار اکولوژیکی این حیوان را تغییر می‌دهد و انگیزه‌اش را برای پیدا کردن غذا کمتر می‌کند. از طرفی همانطور که افزایش جمعیت یک‌گونه جانوری برای بقای آن‌گونه مضر است به دیگرگونه‌های جانوری هم لطمه وارد می‌کند. به‌عنوان مثال افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد یکی از عوامل اصلی آسیب‌های جدی به میش‌بره‌ها در مناطـــــق حاشیـــــه‌ای و ارتفاعـــــات تهران است.»
- زیست مسالمت آمیز با حیات وحش درکه
قبل از هرچیزی باید بدانیم کوه درکه علاوه براینکه مقصدی برای تفریح گردشگران و کوهنوردان است زادگاه و محل زندگی سگ‌های کوهستان هم محسوب می شود. خیلی قبل‌تر از اینکه درکه به محلی برای سکونت تبدیل شود و ساخت و ساز به شکل کنونی در آن شکل بگیرد این سگ‌ها وجود داشتند و در واقع این انسان‌ها بودند که وارد حریم زندگی آنها یعنی کوهستان شدند. ساکنان درکه باید نسبت به شرایط زندگی در یک منطقه کوهستانی آگاه باشند و درک کاملی از این موضوع داشته باشند. اما با توجه به تجربه زیسته ساکنان و گردشگران درکه درخصوص این موضوع ۲ نکته مهم مطرح است که نیاز به توجه جدی دارند. مسئله اول ایجاد رعب و وحشت در ساکنان محله درکه به ویژه زنان و کودکان از تردد سگ‌های کوهستان که موجب احساس ناامنی در محله شده است. با توجه به استانداردهای جهانی درخصوص این موضوع چندین راهکار وجود دارد.
اول اینکه به هیچ عنوان داخل محله به سگ‌ها غذا داده نشود و در کوه مکان‌های مشخصی به منظور غذارسانی آنها تعبیه شود تا بتوان زیرنظر دامپزشک غذاها به صورت روزانه یا هفتگی برای سگ‌ها آماده شود. این امر باعث می‌شود سگ‌ها برای پیدا کردن غذا وارد محله نشوند. سگ‌های کوهستان باید کاملاً کنترل و محدود شوند و باید به طور دقیق شناسایی، واکسیناسیون، در صورت لزوم عقیم و به صورت دائمی ویزیت و نشانه‌دار شوند. در این صورت مردم محله وگردشگران اطمینان پیدا می‌کنند که سگ‌ها مشکلی ندارند، سالم و اهلی هستند و خطری آنها را تهدید نمی‌کند.
از طرفی برخی کوهنوردان همراه با حیوان خانگی خود که اغلب سگ‌های خانگی هستند وارد کوه درکه می‌شوند. با توجه به اینکه در آنجا سگ‌های بسیار زیادی زندگی می‌کنند باعث به وجود آمدن درگیری و نزاع می‌شود تا حدی که سگ خانگی از کنترل خارج می‌شود و به اطرافیان یا سگ‌های کوهستان پرخاش می‌کند. یکی از راهکارها برای جلوگیری از این اتفاق، این است که از ورود سگ خانگی بدون قلاده به داخل کوه جداً جلوگیری شود و سگ‌های بالای ۱۰ کیلوگرم برای ورود علاوه بر قلاده پوزه بند هم داشته باشند. این آگاهی می‌تواند با نصب تابلوهایی در محدوده کوه شکل بگیرد.
نکته دیگر اطلاع‌رسانی به شهروندان دارای حیوان خانگی درخصوص جمع‌آوری مدفوع حیوان خود در سطح کوه و محله درکه است. آنها باید بدانند که مدفوع سگ کود نیست و نباید آن را در طبیعت و معابر عمومی رها کرد. درکشورهای پیشرفته صاحبان سگ باید هنگام بیرون آمدن از خانه همراه خود پلاستیکی برای جمع کردن مدفوع حیوان خود داشته باشند. در غیر این صورت جریمه نقدی می‌شوند. همه این اقدامات قطعاً از طریق فرهنگسازی و آموزش مستمر امکانپذیر خواهد شد.