همشهری آنلاین _ سحر جعفریان: تفکیک زباله و بازیافت از مبدأ از جمله موضوع های مهم زیست‌محیطی، شهری و البته اقتصادی است که کلاف آن هنوز هم پس از گذشت سال‌ها، در محله‌ها سر در گم است. چراکه عوامل بسیاری بر کیفیت اجرا و موفقیت‌آمیز بودن طرح‌های «تفکیک از مبدا» تأثیرگذار هستند. برای همین شهرداری نهمین تکه از منطقه، بر آن شده است تا با افتتاح نخستین مرکز «گلماند» منطقه در سایه تأثیرگذاری همان عوامل فرهنگی و اقتصادی، سرنخ این کلاف را در دست بگیرد. مرکزی که با گذشت کمتر از یک ماه از افتتاح آن با استقبال خوب اهالی مواجه شده است. سری به گلماند منطقه می‌زنیم و ضمن گفت‌وگو با اهالی، از فعالیت‌های آن مطلع می‌شویم.
از ساعت ۸ صبح کرکره مرکز گلماند منطقه در خیابان «سی‌متری جی» بالا می‌رود و یک به یک، سر و کله اهالی با کیسه‌های پُر از پسماند تفکیک شده، پیدا می‌شود. یکی بطری‌های پلاستیکی جمع کرده است و دیگری شیشه و کاغذهای باطله. همه را توی کیسه‌های بزرگ چپانده‌اند. صفی کوچک تشکیل می‌دهند و منتظر می‌ایستند تا نوبت‌شان شود. پیش از تحویل کیسه‌هایشان، با دقت به اطراف مرکز نگاهی می‌اندازند تا گل و گلدان مورد نظر خود را انتخاب کنند. سمت راست، بر روی قفسه‌های فلزی، «شمعدانی» ها و «حُسن یوسف» ها چیده شده‌اند و آن سوتر انواع «کاکتوس» ها خودنمایی می‌کنند. برچسب قیمت را هم بر روی هر گل و گلدان چسبانده‌اند تا اهالی با آگاهی بیشتر انتخاب کنند. وسایل اندازه‌گیری پسماندها نیز انتهای مرکز جای گرفته‌اند.
«عباس صفا» از ساکنان قدیمی محله «امامزاده عبدالله» (ع) درباره این مرکز تازه افتتاح شده می‌گوید: «تا به حال محله فشرده و فرسوده ما از این چیزها به خود ندیده بود. اتفاق خوبی است که با آن، هم می‌توانیم زباله‌ها را در خانه تفکیک کنیم و هم می‌توانیم با تهیه گل و گلدان‌ها، خانه و محله‌مان را سبز نگه داریم. با فعالیت این مرکز و استقبال اهالی از آن، شاید پرونده زباله‌گردی هم بسته شود. فقط کاش تعداد این مراکز در سایر محله‌ها نیز افزایش پیدا کند و طرحی ادامه‌دار باشد. نه اینکه چند روز دیگر به هر دلیلی شاهد تعطیلی گلماند شویم. به هر حال اجرای موفقیت‌آمیز هر طرحی به گذر زمان احتیاج دارد.»
- یک تیر و چند نشان
ساعت به نیمه‌های روز که می‌رسد، مرکز گلماند مملو از جمعیت می‌شود. کارشناس آموزش گل و گیاه حضور دارد تا در صورت لزوم آموزش‌های مربوط به کاشت و نگهداری گل‌ها و گیاهان آپارتمانی را به اهالی دهد. سؤال‌هایی از چگونگی کاشت بذر میوه‌ها در باکس‌های سبز خانگی تا نگهداری گیاهان آپارتمانی را پاسخ می‌دهد. کارشناس دیگری نیز ضمن تعمیر گلدان‌های شکسته اهالی به آنها برای انتخاب بهترین گیاه براساس مساحت و نورگیری منزلشان، مشاوره می‌دهد. «سکینه امانی» با کیسه‌ای پُر از پارچه‌های کهنه و نخ‌نما شده گوشه‌ای ایستاده است تا براساس وزن پسماند منسوجاتی که تحویل می‌دهد، گل و گیاه بگیرد. امانی می‌گوید: «فعالیت این مرکز در تفکیک زباله‌های خانگی این محله بسیار مؤثر بوده است.
تا پیش از آن، کمتر کسی از اهالی رغبت و حوصله می‌کرد این تفکیک را انجام دهد اما اکنون انگار انگیزه ایجاد شده است. به‌ویژه که گل و گیاه در محله ما به سبب کمبود فضاهای سبز، بسیار طرفدار دارد. به گمانم ایده هوشمندانه‌ای از سوی مدیران شهری منطقه بوده است تا با یک تیر، چند نشان بزنند.» «نسترن بیگلو» از ساکنان محله «استاد معین» که یک حساب دفتری در مرکز برای خود باز کرده است، می‌گوید: «آن گل و گلدانی که من می‌خواهم کمی گران است. برای همین تا چند وقت باید پسماند تحویل بدهم و آنها هم در دفتر یادداشت کنند تا بتوانم آن را از مرکز تهیه کنم.».
- هدف از گلماند تقویت طرح کاپ است
مرکز گلماند منطقه با هدف تقویت کارکرد طرح «کاپ» وکاهش تولید پسماند افتتاح شد. این را «مصطفی دینی»، معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهردار منطقه می‌گوید و ادامه می‌دهد: «با فراهم آوردن زیرساخت‌های فرهنگی تفکیک پسماند از مبدأ می‌توان به رفع این معضل همیشگی و پر هزینه جمع‌آوری زباله در محله‌ها و کلانشهر تهران امیدوار بود.» دینی می‌افزاید: «در حال حاضر، روزانه بیش از ۲۲۰کیلوگرم پسماند از سوی اهالی به مرکز تحویل داده می‌شود که این نشان از استقبال خوب اهالی است. به این‌ترتیب مصمم شده‌ایم تا مشابه این مرکز را در سایر محله‌های منطقه در صورت مکان‌یابی مناسب، افتتاح کنیم تا هم تولید پسماند را کاهش و هم فضای سبز خانگی را افزایش دهیم.»
- محله امامزاده عبدالله(ع) رکورددار تولید پسماند در منطقه
در محله امامزاده عبدالله(ع) بیشترین میزان پسماند خانگی منطقه تولید می‌شود. «ذوالفقار آوج»، رئیس اداره پسماند شهرداری منطقه که مسئولیت مرکز گلماند را نیز برعهده دارد، با بیان این مطلب می‌گوید: «فرهنگ تفکیک پسماند در محله‌هایی که تولید پسماند بیشتری دارند باید از طریق شیوه‌های تأثیرگذار و جذاب، نهادینه شود. گلماند یکی از این شیوه‌ها است که با توجه به سهولت در دسترسی و ارائه کالایی خوش استقبال در قبال دریافت پسماند، تاکنون موفق عمل کرده است. البته تنوع محصولات این مرکز نیز یکی دیگر از دلایل استقبال اهالی به شمار می‌آید. چراکه محصولات مرکز از طیف گسترده قیمت برخوردارند. از کاکتوس‌های ۲ هزار تومانی تا گیاهان زینتی گران قیمت که هرکدام مشتری‌های خاص خود را دارد.»آوج هم‌چنین ادامه می‌دهد: «برای جلوگیری از انباشت پسماند در مرکز، خودرو جمع‌آوری پسماندهای‌تر و خشک ایستگاه پردازش پسماند منطقه در ساعت‌های مختلفی به مرکز مراجعه می‌کند و پسماندها را می‌برد. پلاستیک، کیسه‌های نایلونی، کاغذ و مقوا بیشترین فراوانی پسماندهای دریافتی را دارند.»