همشهری آنلاین _ سحر جعفریان: خانه‌هایی که ابتدا ترک‌های‌ریز و درشت بر دیوارهایشان پدیدار می‌شود و پس از گذشت چند ماه، به تدریج نشست می‌کنند. دلیل این نشست‌ها به قنات‌ها و کانال‌های سر پوشیده‌ای که روزگاری رودخانه‌ای روان در آن جریان داشت، باز نمی‌گردد. علت آن در قدمت تهران، کمی نزدیک‌تر از تاریخ قنات و چاه یعنی حدود دهه ۳۰ خورشیدی است. درست زمانی که برای تأمین آب و دفع فاضلاب‌ها، از تأسیسات اولیه و شبکه لوله‌کشی فاضلاب در شهر با جمعیت رو به افزونش استفاده کردند. طرحی بزرگ که همچنان نیز در محله‌های پایتخت، با نوسازی، بازسازی و اصلاح همراه است. اما در محله‌هایی نیز به دلایلی که برخی آن را کمبود بودجه یا معارضات می‌نامند، به‌گونه‌ایی متوقف شده است. توقف یا کندی در اجرای طرح‌های مربوطه، عامل اصلی مشکلاتی مانند نشست خانه‌های محله امامزاده عبدالله(ع) است که می‌تواند بسترساز اتفاقات و حوادث ناگوار باشد. در گزارش زیر به گفت‌وگو با اهالی و مسئولان شهری پرداخته‌ایم تا زوایای پنهان ماجرا آشکار شود.
- لوله‌کشی ۶۰ سال پیش
یکی از کوچه‌هایی که تعداد قابل توجهی از خانه‌های آن نشست کرده است، کوچه «شهید قادری» در محله امامزاده عبدالله(ع) است. کوچه‌ای کم‌عرض و پر تراکم که بالغ بر ۶۰درصد آن را بافت فرسوده تشکیل داده است. «اسماعیل خانلری» از ساکنان قدیمی کوچه می‌گوید: «لوله‌کشی شهری این محدوده به بیش از ۶۰ سال پیش بر می‌گردد. آن زمان‌هایی که جمعیت زیاد نبود و حجم آب و فاضلاب در لوله‌هایی با همان قطر برابری می‌کرد. اما اکنون جمعیت چند برابر شده و مصرف آب بالا رفته است. بنابراین لوله‌های قدیمی جواب نمی‌دهد. آن هم لوله‌هایی که علاوه بر قطر کم، اکنون بسیار فرسوده شده‌اند. هر ماه اینجا یکی از لوله‌ها از شدت فرسودگی می‌ترکد و برای ۵ تا ۶ ساعت آب خانه‌ها به سبب تعمیر آن قطع می‌شود. محله‌ای با این جمعیت که نباید مشکل لوله‌کشی فاضلاب داشته باشند. چراکه در کنار فشار کم‌آبی باید مشکلات محیط‌زیستی را هم تحمل کنند.»
- جان و مال اهالی در خطر است
کوچه «شهید رجبی» محله امامزاده عبدالله(ع)، فاصله چندانی با کوچه شهید قادری ندارد. آنجا هم مشکلات مربوط به لوله‌های فاضلاب، صدای اعتراض اهالی را بلند کرده است. «داود نعمتی» از کاسبان قدیمی کوچه است. او در این‌باره می‌گوید: «یک ماه پیش، وسط کوچه به اندازه ۳متر فرو رفت. خانه‌های کنار آن نیز دچار آسیب‌دیدگی‌هایی از جمله ترک‌های خطرناک شدند. اگر حین بروز آن فرورفتگی‌ها، جان کسی به خطر بیفتد، آیا کسی پاسخگوست؟ مانند حالا که کلی خسارت مالی به خانه‌های مردم وارد شده است و کسی مسئولیت آن را قبول نمی‌کند و پاسخ نمی‌دهد. از لحاظ قانونی می‌توان شکایت کرد اما تاکنون شکایتی در این زمینه ثبت نشده است. البته گاهی اهالی به نشانه اعتراض نامه‌نگاری‌هایی انجام می‌دهند. اما تا به امروز سرانجام مطلوبی نداشته است.»
- افزایش موش‌ها و حشرات موذی
کوچه «شهید جوراب فروش» را هم نباید از قلم انداخت. خانه‌های اینجا نیز نشست‌هایی داشته‌اند که به قول برخی از اهالی بر قیمت مسکن‌شان اثرگذار بوده است. «ناظر مهدوی» از ساکنان کوچه می‌گوید: «علاوه بر نشست که قیمت خانه‌هایمان را بسیار کاهش داده است، بوی بد فاضلاب، تجمع و تکثیر موش‌ها دیگر کلافه‌مان کرده است. اغراق نیست اگر بگویم موش‌ها به یکی از اعضای ثابت در خانه‌های ما تبدیل شده اند! با لوله‌کشی‌های فرسوده نیم قرن پیش که قطر و شیب‌شان پاسخگوی نیاز امروز نیست، نمی‌توان کار را پیش برد. باید بودجه و وقت صرف کنند تا اهالی این محله از دست این مشکل قدیمی رها شوند.»
- علامت‌گذاری ساختمان‌های حادثه خیز
اعضای شورایاری محله امامزاده عبدالله(ع) نیز تا جایی که امکان‌پذیر بوده است، پیگیر مشکلات و درخواست اهالی در این زمینه بوده‌اند. «هادی حیدری» از اعضای شورایاری محله با بیان این مطلب می‌گوید: «این محله با ۱۲۵ هکتار مساحت و ۱۹ هزار و ۷۹۰ نفر جمعیتی که دارد، نباید پس از گذشت این همه سال پیگیری، مشکل فاضلاب داشته باشد. رفع مشکلات مربوط به آب و فاضلاب این محله باید در اولویت قرار بگیرد اما اینکه چرا تاکنون‌ترتیب اثری در برطرف کردن آن داده نشده است، جای سؤال دارد. از سویی دیگر، آتش‌نشانی منطقه، بسیاری از خانه‌هایی را که در خطر نشست هستند با هدف مشخص کردن ساختمان‌های حادثه خیز، علامت‌گذاری کرده است که متأسفانه آن هم نادیده گرفته می‌شود.»
- به دنبال راه‌حل اصولی و استاندارد هستیم
لایروبی و رفع گرفتگی جوی‌ها و کانال‌های مرتبط با لوله‌کشی‌های فاضلاب به‌صورت روزانه انجام می‌شود. «مصطفی دینی»، معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهردار منطقه ۹، با بیان این مطلب می‌گوید: «بخشی از رفع این مشکل که مرتبط با شهرداری منطقه است، مانندلایروبی کانال‌ها و جوی‌ها به‌صورت روزانه انجام می‌شود تا گرفتگی راه آب‌ها و ایجاد مشکلات زیست‌محیطی در اثر انباشت زباله و پسماند، در مسیر آب و فاضلاب نداشته باشیم.» دینی هم‌چنین می‌افزاید: «با برگزاری جلسات مشترک با اداره آب و فاضلاب محدوده، به دنبال راه‌حلی اصولی و استاندارد هستیم و امیدواریم به‌زودی حاصل شود.»