همشهری آنلاین _ ثریا روزبهانی: معاونت فرهنگی و اجتماعی منطقه ۲۲ قصد دارد با مشارکت ساکنان این برج‌ها و برپایی کتابخانه در محوطه مجتمع‌های مسکونی، سرانه مطالعه را در این محدوده گسترش دهد. البته موفقیت این طرح به استقبال شهروندان هم بستگی دارد و همه تلاش مسئولان فرهنگی منطقه این است که اهالی این برج‌ها را تشویق به مشارکت در اجرای طرح «کتابخانه همسایگی» کنند. در گزارش پیش رو به نخستین کتابخانه همسایگی منطقه در یکی از برج‌های مسکونی ناحیه ۴ سری زده‌ایم.
ورودی مجتمع «پامچال ۶» امروز متفاوت‌تر از روزهای دیگر است. میز به نسبت بزرگی در کنار در قرار گرفته و بر روی آن کتاب‌های متعددی با موضوع‌های مختلف به ردیف چیده شده است تا ساکنان مجتمع بتوانند به راحتی کتاب مورد علاقه‌شان را پیدا کنند. «سحر هداوند» از ساکنان مجتمع به همراه دختر خردسالش، جزو نخستین نفراتی است که به این کتابخانه کوچک و سیار سر می‌زند. با کنجکاوی نگاهی کوتاه به کتاب‌ها می‌اندازد و در نهایت، کتاب داستانی در گروه سنی کودک را برمی‌دارد و به فرزندش نشان می‌دهد.
هداوند استقرار کتابخانه در محوطه برج مسکونیشان را اقدامی مؤثر برای تشویق خانواده‌ها به کتابخوانی می‌داند و می‌گوید: «خانواده به‌عنوان نهاد اولیه تعلیم وتربیت، نقش بسیار تأثیرگذاری در علاقه کودکان به مطالعه دارد و نقش مادران به سبب برخورد و ارتباط بیشتر با کودک، در تقویت عادت مطالعه و ترویج کتابخوانی بی‌بدیل است. به همین دلیل بهتر است از همان کودکی برای فرزندمان کتاب بخوانیم تا در ذهن و خاطر او باقی بماند. از آن جایی که کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها، کتاب‌های گوناگون و وسوسه‌کننده‌ای برای کودکان دارند و توجه آنها را جلب می‌کنند، بهتر است در بین کتاب‌های کتابخانه مجتمع نیز از کتاب‌های جذاب و تأثیرگذار استفاده شود تا کودکان هم با این اقدام به کتاب و کتابخوانی علاقه‌مند شوند.»
- نگهبان برج، کتابدار برج می‌شود
کتاب‌ها متنوع و برای رده‌های سنی مختلف از گروه سنی کودک تا بزرگسال در نظر گرفته شده‌اند. نگهبان قدیمی مجتمع اکنون «کتابدار» مجتمع نیز شده است و کتاب‌هایی را که اهالی به امانت می‌برند، با ذکر نام کتاب و تاریخ، در دفتر یادداشت می‌کند. «علی نوروزی»، معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه، درباره اجرای طرح کتابخانه همسایگی در برج مسکونی پامچال می‌گوید: «طرح کتابخانه همسایگی با شعار «حال خوش خواندن؛ حال خوش شهر» و با هدف افزایش دسترسی ساکنان مجتمع‌های مسکونی به کتاب و ترویج فرهنگ «هبه کتاب» از چندی پیش در دستور کار معاونت اجتماعی و اداره فرهنگی شهرداری منطقه قرار گرفته است. اکنون این طرح در مجتمع «پامچال ۶» به‌عنوان پایلوت اجرا شده است و به‌صورت خودجوش از سوی ساکنان مجتمع اداره می‌شود. در قفسه‌ها و میزهای کتابخانه همسایگی، بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب با موضوع‌های مختلف تهیه شده و در اختیار شهروندان و ساکنان مجتمع قرار داده شده است. ساکنان مجتمع این کتاب‌ها را به امانت می‌گیرند و پس از مطالعه دوباره تحویل می‌دهند.»
- اهدای کتاب توسط اهالی
نوروزی در ادامه با اهدای کتاب توسط اهالی برج به این کتابخانه کوچک اشاره می‌کند و می‌گوید: «شهروندان هم می‌توانند کتاب‌هایی را که در خانه دارند می‌توانند اهدا کنند تا سایر اهالی نیز آنها را مطالعه کنند. شاید به لحاظ تعداد کتاب، عناوین بسیاری در کتابخانه این مجتمع مسکونی وجود نداشته باشد، اما همین اقدام کوچک که هزینه چندانی هم نداشته، از اهمیت بالایی برخوردار است. فرهنگ مطالعه و کتابخوانی نه تنها از مؤلفه‌ها و ارکان اصلی فرهنگ به‌حساب می‌آید، بلکه خود نیز سبب تکامل و توسعه فرهنگی می‌شود. کتابخوانی، راهی برای دستیابی به دانایی و توانایی است که به آدمی در فهم و درک درست یاری می‌رساند. تحقیقات نشان می‌دهد یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی در کشورهای جهان، بالا بودن میزان مطالعه و کتابخوانی است. چنان‌که در جوامع توسعه‌یافته، کتابخوانی سرانه بالایی را به خود اختصاص می‌دهد و در جوامع توسعه‌نیافته یا در حال گذر، به سبب بالا بودن نرخ بی‌سوادی از یک‌سو و مطالعه نکردن باسوادان از سوی دیگر، سرانه کتابخوانی رقم پایینی دارد. به همین دلیل باید از این فرصت استفاده کرد و کتاب را به خانه‌های شهروندان نزدیک‌تر کرد.»
۱۰۰ جلد کتاب با موضوع‌های فرهنگی، اجتماعی، روان‌شناسی خانواده، کودک و نوجوان به ساکنان برچ پامچال اهدا شده است
- طرحی کوچک، اما اثرگذار
معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار منطقه با اشاره به بافت متراکم جمعیتی و فراوانی تعداد برج‌های مسکونی این منطقه می‌گوید: «متأسفانه سرانه‌های آموزشی و فرهنگی در این منطقه به اندازه کافی نیست و به تبعیت از آن سرانه کتابخوانی پایین است و کتاب جایی در سبد خانواده‌ها ندارد. برای اینکه سرانه مطالعه افزایش یابد، این کار باید از نظر مردم به‌عنوان یک فعالیت ضروری شناخته شود. تا زمانی که مردم مطالعه را فعالیتی زائد و بی‌فایده بدانند، سرانه مطالعه همچنان پایین خواهد بود. ایجاد کتابخانه در مجتمع‌های مسکونی، اقدامی برای برطرف کردن این خلأ فرهنگی است. اگرچه اجرای این طرح، کوچک است اما تأثیرات بسیاری می‌تواند به همراه داشته باشد.»
- آماده اجرای طرح در مجتمع‌های داوطلب
معاونت اجتماعی شهرداری منطقه در نظر دارد در سایر مجتمع‌های مسکونی منطقه که داوطلب اجرای این طرح هستند هم کتابخانه همسایگی را برپا کند. نوروزی در این‌باره می‌گوید: «برای تجهیز دیگر مجتمع‌های مسکونی به کتابخانه هم آمادگی کامل داریم. اگر اهالی مجتمع مایل باشند، شهرداری می‌تواند این فضا را نیز در این مجتمع‌ها ایجاد کند تا اهالی ساختمان در فضایی آرام به مطالعه بپردازند.» به گفته نوروزی تقدیر از فرهیختگان ساکن در برج و شهروندان فعال در اجرای طرح همسایگی، برگزاری مسابقه نقاشی ویژه کودکان و نوجوانان، برپایی غرفه‌های فروش کتاب با تخفیف ۵۰درصدی از دیگر اقدامات معاونت اجتماعی در طرح کتابخانه همسایگی است.
- کتاب جایگزین تبلت شود
کودکان از سایر ساکنان مجتمع خوشحال‌تر هستند. شاید دلیلش این باشد که در شرایط کنونی به سبب جلوگیری از ابتلا به «کرونا» آنها نمی‌توانند از خانه خارج شوند و همین شرایط موجب می‌شود تا کتاب خواندن برایشان جذابیت داشته باشد و بتواند بخشی از اوقات روزمره آنها را به خوبی پر کند. «زهرا سجادی» از نویسندگان ساکن در منطقه درباره مطالعه کودکان و راه‌اندازی این‌گونه کتابخانه‌ها در مجتمع‌های مسکونی می‌گوید: «ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی میان کودکان امر مهمی است که باید در شرایط کنونی جامعه که وسایل ارتباط‌جمعی و فضای مجازی پیشرفت گسترده‌ای پیدا کرده است، به جایگاه اصلی و واقعی خود برگردد. در واقع به جای گوشی «تلفن همراه» و «تبلت»، در دست کودکان کتاب باشد. چون کتاب، یکی از ابزارهای تفکر، رشد و پیشرفت انسانی به شمار می‌رود. این زبان گویای تمدن بشری با بازگو کردن راز و رمز پیشرفت جوامع انسانی در دوره‌های مختلف، نقش غیرقابل انکاری را در ارتقای توسعه فرهنگی می‌تواند ایفا کند. اما اکنون کرونا سبب شده است تا کتابخانه‌ها تعطیل شوند یا مخاطبان برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مکان‌های عمومی، تمایل کمتری برای حضور در کتابخانه داشته باشند. این اقدام می‌تواند محدودیت‌ها را دور بزند و کتاب به راحتی در دسترس شهروندان به‌ویژه کودکان قرار بگیرد.»