همشهری آنلاین_پریسا نوری: در زیرزمین کارگاه‌ها و مغازه‌ها جا خوش کرده‌اند؛ تابلو و نام و نشانی هم ندارند، اما نیاز نیست از پله‌ها پایین بروی و در مه غلیظ دود سیگار و قلیان گم شوی تا حساب کار دستت بیاید؛ چون ملغمه‌ای از همهمه آدم‌ها و قُل قُل قلیان‌ها با بوی تنباکوی دوسیب و تمشک که به پیاده‌رو درز کرده، به هر رهگذری می‌فهماند اینجا قهوه‌خانه است. یکی از ده‌ها قهوه‌خانه‌ای که در چند سال اخیر مثل قارچ در دل محله گلشن (خاک‌سفید) رشد کرده و پاتوق جوانان شب گرد محله شده. موضوعی که نگرانی اهالی و خانواده‌ها را به دنبال داشته است.
- قهوه‌خانه‌ها تا آخر شب باز است
این روزها کشیدن قلیان یکی از سرگرمی‌ها و تفریح‌های رایج جوان‌هاست و به‌رغم منع قانون، این متاع پرطرفدار با طعم‌های متنوع به راحتی در قهوه‌خانه‌ها در دسترس است، از این‌رو رشد قارچ‌گونه قهوه‌خانه‌ها در محله و بیخ گوش جوان‌ها موجب نگرانی برخی از اهالی شده است.
«نرگس بابایی» از ساکنان خیابان شهید زهدی یکی از مادرانی است که از وفور قهوه‌خانه در این خیابان گلایه دارد. او که معتقد است قهوه‌خانه‌ها دروازه شوم اعتیاد به موادمخدر هستند، می‌گوید: «سال‌ها در همسایگی ما یک خیاطی بود که در زیرزمین فعالیت می‌کرد، اما از یک سال پیش صاحب ملک اینجا را به یک قهوه‌خانه‌دار اجاره داده که پر از دود سیگار و قلیان است و من و همسرم نگرانیم که پای پسر نوجوانمان به اینجا باز شود.» این مادر جوان از دردسرهای همسایگی با قهوه‌خانه این‌طور می‌گوید: «قهوه‌خانه تا آخر شب بازاست و بوی سیگار و قلیان از پنجره و کولر به داخل خانه می‌آید.»
«حسین غفوری» یکی از کاسبان قدیمی خیابان زهدی هم از فعالیت قهوه‌خانه‌ها در این خیابان دل خوشی ندارد و می‌گوید: «سال‌ها پیش در خیابان زهدی فقط یک قهوه‌خانه بود که محیط سالمی داشت و گاهی شب‌ها که مغازه را تعطیل می‌کردیم با همسایه‌ها به آنجا می‌رفتیم و ساعتی می‌نشستیم، اما حالا در هر چند قدم یک قهوه‌خانه باز شده که پر از دود قلیان است و چند دقیقه بمانی نفس کم می‌آوری» غفوری که فروشنده پوشاک است، ادامه می‌دهد: «نکته جالب اینجاست که سال گذشته که همه مغازه‌ها به خاطر کرونا تعطیل بود، قهوه‌خانه‌ها پنهانی فعالیت می‌کردند و حتی قلیان دست مشتری می‌دادند.»
- جایی برای برنامه‌ریزی!
حضور برخی اوباش و افراد بدنام در تعدادی از قهوه‌خانه‌های محله خاک‌سفید و تبعات این همنشینی برای محله از جمله موضوعاتی است که اهالی را نگران کرده است. یکی از ساکنان خیابان احسان در این‌باره می‌گوید: «برخی قهوه‌خانه‌ها در این خیابان اتاق فکر و پاتوق خلافکارها شده و آنها شب‌ها تا ۴ یا ۵ صبح دور هم جمع می‌شوند و علاوه بر استعمال قلیان و موادمخدر نقشه می‌کشند.»
این شهروند که نخواست نامش فاش شود، در توضیح بیشتر می‌گوید: «در برخی از قهوه‌خانه‌ها آدم‌های به اصطلاح لات و چاقوکشی جمع می‌شوند که در ازای پول حاضرند هرکاری بکنند. مثلاً اگر با کسی خرده حسابی داشته‌باشی و به اینها پول بدهی می‌روند، با تهدید و عربده‌کشی یا به زور چاقو و قمه حساب طرف را می‌رسند.» او ادامه می‌دهد: «شما اگر یکی دو ساعت یکی از قهوه‌خانه‌ها را زیر نظر بگیری متوجه می‌شوی که چه آدم‌هایی با ظاهر غیرموجه به آنجا رفت‌وآمد می‌کنند. این افراد کارهای غیرقانونی از قمار و شرط‌بندی و فروش موادمخدر، مشروبات الکلی هم انجام می‌دهند. گاهی نزاع و درگیری و حتی قمه‌کشی هم می‌کنند، افراد عادی یا خانواده‌ها به هیچ عنوان به اینجور جاها نمی‌روند یا حتی جرأت نمی‌کنند از نزدیک این قهوه‌خانه‌ها عبور کنند.»
- فعالیت در فضاهای بسته و زیرزمین
در روزگاری نه چندان دور قهوه‌خانه‌ها محل دورهمی پهلوان‌ها و بزرگان عرصه علم و ادب بود و مردم از هر قشری از کارگر و کاسبان و ریش‌سفیدهای محل عصرها در قهوه‌خانه دور هم جمع می‌شدند و همراه صرف چای قندپهلو، پای بساط شاهنامه‌خوانی و نقالی می‌نشستند و ادب و هنر یاد می‌گرفتند، اما حالا در قهوه‌خانه‌ها یا سفره‌خانه‌های سنتی، نه تنها خبری از شاهنامه‌خوانی و نقالی و حضور بزرگان هنر و ادب نیست، بلکه این فضاها به پاتوق و مأمن جوانان بیکار و بعضا خلافکار تبدیل شده است، از این‌رو مردم حق دارند که از زیاد شدن این مکان‌ها نگران شوند.
اینها را «فرهاد صادقی» شورایار محله می‌گوید. او در توضیح بیشتر می‌افزاید: «تا ۴ یا ۵ سال پیش حدود ۱۰ تا ۱۲ قهوه‌خانه در محله بود اما ناگهان تعدادشان زیاد شد و حالا نزدیک ۴۰ قهوه‌خانه فقط در ۳ خیابان احسان، شهید زهدی و وفادار فعالیت می‌کنند و این رقم هر روز هم بیشتر می‌شود.»
این شورایار می‌افزاید: «طبق قانون واحدهای صنفی باید تابلو داشته باشند و در مقابل دید شهروندان فعالیت کنند اما اغلب این قهوه‌خانه‌های این محله در زیرزمین و یک محیط بسته بدون پنجره، فعالیت می‌کنند، تابلو ندارند و به نظر می‌رسد غیرقانونی و بدون مجوز فعالیت می‌کنند.» صادقی ادامه می‌دهد: «این موضوع که تعداد قهوه‌خانه‌ها هر روز بیشتر می‌شود و جوان‌ها در قهوه‌خانه تا نزدیک صبح قلیان می‌کشند بسیار نگران‌کننده است، حالا اگر به جز قلیان کشیدن تخلفات دیگر هم انجام دهند که اهمیت موضوع بیشتر می‌شود از این‌رو ما خواستار جلوگیری از فعالیت این مراکز غیرقانونی هستیم.»
- موارد تخلف را به ۱۹۷ اطلاع دهید
آمار قهوه‌خانه‌های مجاز محله گلشن و کم و کیف نظارت بر فعالیت آنها را از اتحادیه قهوه‌خانه‌داران تهران جویا شدیم. «امیر محرمی» مدیر اجرایی اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌های سنتی درباره تعداد قهوه‌خانه‌های مجاز محله این‌طور می‌گوید: «در این محله حدود ۷۰ قهوه‌خانه فعالیت می‌کنند که فقط ۱۲ قهوه‌خانه مجوز دارند، چون در این محله مشکلات ملکی زیاد است به سختی جواز راه‌اندازی قهوه‌خانه صادر می‌کنیم.» مدیر اجرایی اتحادیه قهوه‌خانه‌داران درباره نظارت بر فعالیت قهوه‌خانه‌ها می‌گوید: «اتحادیه بر فعالیت قهوه‌خانه‌ها در این محله نظارت دارد و موارد تخلف را هم تذکر می‌دهد اما ما قدرت اجرایی نداریم و وظیفه پلمب این مراکز با اماکن است.» محرمی می‌افزاید: «شهروندان در صورت بروز تخلف در قهوه‌خانه‌ها موارد را به سامانه ۱۹۷ اطلاع دهند.»