قصد او در تهران‌گردی‌ها و در نوشتن این مجموعه نگاه از نزدیک به نحوه زیست تهرانی‌ها و مسائل شهری‌ریز و درشتی است که مردم هر منطقه با آن درگیر هستند. مسائلی که از یک منطقه به منطقه دیگر تفاوت دارد و احتمالاً کلی و عمومی نیست. این مجموعه که در مورد تمام مناطق تهران نگاشته شده، هم برای خوانندگان که مشکلات و ارزش‌ها و ظرفیت‌های منطقه خود را در آن می‌بینند و هم برای مدیران شهری که مسئول حل و فصل مشکلات مردم و برنامه‌ریزی برای توسعه شهر هستند خواندنی است.
منطقه ۸ از جمله مناطقی است که سکونت در آن سابقه چندانی ندارد و از دهه چهل بدین سو به بافت شهری تهران افزوده شده است. در گذشته هیچ آبادی و روستایی در منطقه هشت وجود نداشت و زمین‌های بایر این حوزه در برنامه‌های شهرسازی دولت به سکونتگاه تبدیل شدند. این منطقه از کوچک‌ترین مناطق تهران است؛ بیشتر اراضی آن ـ که مشتمل‌بر زمین‌های زراعی چندانی هم نبودند ـ از زمین‌های موات ده نارمک به‌شمار می‌آمدند. نارمک از روستاهای شمال تهران بود که می‌گویند نام آن برگرفته از واژه انار است. گویا به دلیل تعدد باغ‌های انار در آن حوالی، این روستا که در منطقه چهار امروزی واقع بود، به نارمک معروف شد.
پس از خروج نیروهای اشغال‌گر متفقین از ایران، به دلیل اوضاع سخت اقتصادی، مهاجرت‌های گسترده‌ای به تهران صورت گرفت. در پی همین مهاجرت‌ها، نیاز به خانه و مسکن برای ساکنان تهران به مسئله اصلی تبدیل شد. به همین منظور در زمان دولت مصدق، اقداماتی برای خانه‌دار شدن کارمندان دولت صورت پذیرفت و اراضی نازی‌آباد و نارمک که مالکیت آنها در اختیار دولت بود، برای ساخت واحدهای مسکونی آپارتمانی، در نظر گرفته شد.
ساختاری که برای نارمک طراحی شده بود، مبتنی‌بر صد میدان بود و کوچه‌های بن‌بستی که به هریک از این میدان‌ها منتهی می‌شدند. پس از ساخت این محله نوپا، زمین‌ها و خانه‌های آن به کارمندان دولت اعطا شد. بنابراین ساکنان اولیه این منطقه از قشر متوسط جامعه بودند. مسجدجامع نارمک و هنرستان کمال از مهم‌ترین اماکن دولتی این محله بودند که روزگاری مهندس بازرگان و شهید رجایی در آنجا به فعالیت می‌کردند. هسته مرکزی منطقه ۸ (نارمک) نخستین تجربه شهرسازی مدرن با اندیشه‌های راسیونالیستی ایرانی است و در سال ۱۳۲۹ به وسیله بانک ساختمانی طرح‌ریزی اولیه شده و در سال ۱۳۴۵ ساخت آن به پایان رسید.
نارمک نخستین شهرک با ساختار منظم و قوی شمالی‌ـ جنوبی و دارای معاب با سلسله مراتب شهری می‌باشد. توسعه اراضی نارمک باعث شد اراضی در دشت و ابراهیم‌آباد و با تفکیک صاحبان آنها به قطعات کوچک تقسیم شوند. قیمت این اراضی در مقایسه با نارمک ارزان بود و مردمی که از نظر درآمد در سطح پایین‌تری بودند به این نواحی روی آوردند. در سال ۱۳۴۹ با تصویب طرح جامع تهران این منطقه جزو مناطق شهری در آمد.
در سال ۱۳۵۹ با ایجاد ۲۲ منطقه در شهر تهران، منطقه ۴ جدا شد. محله تهرانپارس نیز از سال ۱۳۵۰ از داخل محدود شد. همزمان با تفکیک اراضی و توسعه‌های شهری در نارمک و تهرانپارس و اطراف آنها قسمت عمده‌ای از اراضی جنوب‌شرق محدوده در اطراف جاده دماوند برای توسعه‌های صنعتی تفکیک شده و زیر پوشش ساختمانی در آمد.
واحدهای تولیدی، کارگاه‌های فنی و انبارهای کالا و جذب نیروی انسانی عمده به این قسمت از تهران و تمایل کارکنان به سکونت در نزدیکی محل کار موجب شد زمین‌های اطراف تهران‌نو و جاده دماوند برای توسعه‌های شهری به قطعات کوچک تفکیک شوند. در حدود سال ۱۳۶۰ توسعه نارمک محدود به شمال شرق نارمک می‌شود و اسکان غیررسمی در منطقه ۸ شکل گرفت (طرح تفصیلی منطقه ۸، ۱۳۸۴).
بخشی از اراضی این منطقه نیز بعدها، به همراه محله تهرانپارس، ساخته شد. تهرانپارس پیشتر بخشی از مجیدآباد بود و مالکیت آن در دوره پهلوی در اختیار خانواده ابوالقاسم خان بختیار قرار داشت. هرمز آرش، از تجار و سرمایه‌داران زرتشتی، این اراضی وسیع را از خانواده بختیار خرید و محله جدیدی در آن احداث کرد. بخش عمده این زمین‌ها در منطقه چهار امروزی قرار داشت. پس از ساخت این محله، نام آن را تهرانپارس گذاشتند. جنوب این محله زرتشتی‌ساز، در محدوده منطقه ۸ امروزی قرار گرفته است.
در این منطقه کوچک، همچنین، خانواده‌های ارمنی‌های زیادی زندگی می‌کنند. محله زرکش، یکی از محله‌ها مهم ارمنی‌نشین تهران است که هنوز هم ارمنی‌های بسیاری در آن سکونت دارند. کلیسای معروف سورپ تارگمانچاتس، یا کلیسای مترجمان مقدس، یکی از کلیساهای زیبای تهران، در این محله بنا شده است. ساختمان اولیه این کلیسا به همت شورای بین‌المللی کلیساها و با همکاری شورای خلیفه‌گری تهران در ۱۹۶۸ میلادی برپا شد.
پیشینه سکونت ارمنی‌ها در این منطقه به بعد از جنگ جهانی دوم می‌رسد. در آن سال‌ها طی قراردادی میان ایران و شوروی، قرار بود ارمنی‌های ساکن شهرهای ایران به ارمنستان بکوچند. بسیاری از ارمنی‌ها از سراسر کشور به تهران آمدند تا از اینجا عازم ارمنستان شوند، اما به علت اجرا نشدن این قرارداد، بسیاری از آنها در تهران ماندگار شدند و در محله‌هایی چون زرکش سکونت یافتند. کوچه هلند، از معروف‌ترین محله‌ها آن حوالی است و خانه‌های آن به دست دولت وقت هلند برای آسیب‌دیدگان ارمنی زمین‌لرزه بویین زهرا (۱۳۴۱) ساخته شد. به پاس خدمات این کشور، محله یاد شده هلند نامیده شد.
محله لشکر نیز از بخش‌های این منطقه است که اصطلاحاً بافت ریزدانه و فرسوده‌تر از دیگر محله‌های اطراف خود است. در مقابل، نارمک که از محله‌های خوب تهران، با بافت درشت‌دانه به‌شمار می‌آید، بخش وسیعی از این منطقه را به خود اختصاص داده است. میدان هفت‌حوض که امروز نبوت خوانده می‌شود و می‌توانیم آن را نماد میدان‌های صدگانه نارمک بدانیم، از میدان‌های شناخته شده تهران است. خیابان شهید آیت نیز مهم‌ترین خیابان و مرکز تجاری این منطقه است و روزانه شمار فراوانی از اهالی این منطقه و محله‌های همجوار به این مرکز آیندوروند دارند. هنوز هم می‌توان بخش‌هایی از معماری بازار قدیمی نارمک را در این خیابان دید.
در سرشماری نفوس در سال ۱۳۹۵، جمعیت ساکن این منطقه ۴۲۵ هزار نفر ذکر شده است. این منطقه با وسعتی حدود ۱۳ کیلومترمربع از سه ناحیه و سیزده محله تشکیل شده است. منطقه هشت که در دامنه شیب ملایم رشته کوه‌البرز در شمال کوه‌های سه‌تپه در شرق تهران قرار گرفته است، از طریق همسایه شمالی خود (منطقه چهار) به ارتفاعات کوه البرز و از طریق همسایه جنوبی خود (منطقه سیزده) به جنگل‌های سرخه‌حصار و کوه‌های سه‌تپه می‌رسد. شیب طبیعی این اراضی، از شمال به جنوب، موجب هدایت آب‌های سطحی بالادست به این منطقه و سپس به مناطق جنوب شرقی شهر تهران می‌شود. منطقه هشت از لحاظ تقسیمات شهرداری، از شمال و شمال‌شرقی به بزرگراه رسالت (منطقه چهار)، از جنوب به خیابان دماوند (منطقه سیزده)، و از غرب به سبلان‌جنوبی و استادحسن‌بنا (منطقه هفت) منتهی می‌شود.
- مروری بر وضعیت منطقه ۸
ساختار فضایی این منطقه متشکل از لبه‌های مهم (محور دماوند و بزرگراه سردار سلیمانی) است. محور دماوند این منطقه را به استخوان‌بندی فضایی اصلی شهر تهران متصل کرده است. در عین حال پهنه مسکونی نارمک نقش مهمی در مرکز این ساختار ایفا می‌کند. خیابان شهید آیت در مرکز نارمک نقش یک محور شمالی‌ـ جنوبی را برای این پهنه ایفا می‌کند و در عین حال در مرکز منطقه واقع شده است. محور میانی جانبازان نیز به‌صورت شرقی‌ـ غربی از مرکز منطقه عبور کرده است. همچنین بزرگراه امام علی و بزرگراه شهید باقری به‌صورت شمالی‌ـ جنوبی از منطقه عبور کرده‌اند و موجب جدایی محله‌ها و بافت‌های مسکونی شده‌اند.
بر اساس تحلیل ارائه شده در طرح تفصیلی منطقه، منطقه ۸ در ورودی شرق تهران و بدون قرارگیری در ساختار اصلی و مرکز شهر تعریف شده است. نقش تولیدی این منطقه با توجه به تمرکز بر صنایع در شرق منطقه حائز اهمیت است. در چشم‌انداز آرمانی این طرح جمعیت منطقه کاهش یافته و تراکم جمعیت در منطقه تعادل بیشتری پیدا خواهد کرد. این چشم‌انداز بر ارتقای خدمات شهری و محیط‌زیست و بهبود وضعیت اقتصادی منطقه تأکید کرده است (طرح تفصیلی منطقه ۸، ۱۳۸۴).
در جدول ۹ مشاهده می‌کنید که نرخ رشد جمعیت تا سال ۱۳۷۵ منفی و در حال کاهش بوده است. البته این نرخ در فاصله سال‌های ۷۵ تا ۸۵ افزایش داشته است و بین سال‌های ۸۵ تا ۹۰ کاهش یافت. نرخ رشد منطقه ۸ مجدداً بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ افزایش پیدا کرد.