همشهری آنلاین_مرضیه موسوی:لاله‌های سرخ و زرد مهم‌ترین بهانه برای نامگذاری روستایی در رودبار قصران هستند که به نام «لالون» می‌شناسیم؛ روستایی در ۷ کیلومتری فشم که آب و هوای مطبوع و دامنه‌های سرسبزش طرفداران زیادی دارد.
«عباس صالحی» از اهالی قدیمی شمیران و از کاسبان بازار تجریش می‌گوید: «لالون در اصل لاله‌گون نام داشت. گویش قصرانی که به گویش مازنی نزدیک است این اسم را در زبان عامیانه به لالون تغییر داده است. لالون از قدیمی‌ترین روستاهای شمیران است و شغل اغلب مردم این روستا کشاورزی و دامداری بوده. گویش اهالی لالون شباهت زیادی به گویش اهالی آهار و شمشک دارد و گویش مازندرانی تأثیر زیادی در آن گذاشته است.»
لالون نام عامیانه این روستاست و در اغلب کتاب‌ها و نوشته‌های رسمی از این روستا به نام روستای «لالان» هم یاد می‌شود. بهار این روستا با لاله‌ها و زنبق وحشی که در دامنه‌های دره می‌روید زیبا می‌شود.
«حسین کریمان» در کتاب «قصران کوهساران»، لالون را بخشی از منطقه قصران باستانی معرفی می‌کند که شامل مناطق لاوشان، فشم، شمشک، گاجره و روستاهای کوهپایه‌ای توچلال تا مناطق غربی رودخانه جاجرود می‌شود: «زبان عمومی مردم قصران لهجه‌ای از زبان باستانی پهلوی است که زبان طبری یا مازندرانی که از ریشه‌زبان‌های دیرین ایرانی است و عربی و اندکی ترکی به آن درآمیخته و از زبان دری نیز در قرون اسلامی تأثیر یافته است. هرچه از ری به مازندران نزدیک‌تر شوند بر میزان لهجه مازندرانی به همان نسبت افزوده می‌شود. چنانکه در لهجه میگون و شهرستانک و لالان و روته و گرمابدر و شمشک و دربندسر لهجه مازندرانی غلبه دارد.»
- مزارع جای خود را به باغ داده اند
مرکز روستای لالون، درست در محل تلاقی ۲ دره «ورزآب» و «ریگ‌چال» است؛ جایی که رودخانه لالون از آن می‌گذرد. این رودخانه هم از تلاقی ۲ رود «گت روآرک» و «کوشک روآرک» یعنی رودخانه بزرگ و رودخانه کوچک ایجاد می‌شود.
مثل اغلب روستاهای شمیران و رودبار قصران، اهالی لالون هم در گذشته‌های دور به کشاورزی و دامداری مشغول بودند. با این حال سال‌هاست که کشاورزی در این روستا از رونق افتاده و به جای زمین‌های کشاورزی، باغ‌های گیلاس و گردو ایجاد شده و محصول صادراتی این باغ‌ها، درآمد مردم روستا را تأمین می‌کند. خبر چندانی هم از دامداری در روستای لالون نیست.
«ناصر پازوکی طرودی» کارشناس دانشنامه بزرگ تهران درباره این روستا می‌گوید: «کشت آبی و دیم محصولاتی مانند گندم، جو، نخود، لوبیا، عدس و ماش در لالان بسیار مرسوم بوده و کشاورزان آن عایدات بسیار خوبی داشته‌اند. اما امروزه کشاورزی رونق چندانی ندارد؛ مزارع و مراتع دیم‌زار به چراگاه و اراضی آبی به باغ‌های گیلاس، آلبالو و گردو تبدیل شده‌اند و بیشتر محصول گیلاس و آلبالوی آنها به بازار عرضه می‌شود.»
- قصه ۳ سرو کهنسال
روستای لالون بافتی نوسازی شده دارد و اثری از خانه‌های قدیمی و تاریخی در این روستا به چشم نمی‌خورد. حمام، مسجد و حسینیه روستا و حتی بقعه امامزاده عبدالله(ع) نوسازی شده‌اند و به همین دلیل دیگر اقدامی برای ثبت ملی بنای این بقعه انجام نمی‌گیرد. این روستا که جمعیت آن در تابستان به حدود هزار خانوار می‌رسد، امامزاده دیگری هم دارد که به گفته قدیمی‌های روستا، برادر امامزاده عبدالله(ع) است. اما بنای این بقعه هم رد و نشانی از معماری قدیمی و تاریخی را با خود به همراه
ندارد.
لالون به جای بناهای تاریخی که از گذشته به ارث برده باشد، ۳ سرو قدیمی در ۳ نقطه مختلف روستا دارد؛ سرو که به عقیده اهالی روستا و طبق آنچه از گذشته‌ها سینه به سینه به آنها نقل شده است، ۳ امامزاده زیر آن دفن شده‌اند و به همین دلیل اهالی لالون برای این درختان کهنسال ارزش زیادی قائل هستند. پازوکی می‌گوید: «به اعتقاد اهالی، ۳ امامزاده زیر ۳ درخت سرو در روستا مدفون هستند. نخستین درخت در شرق روستا هست. اهالی آن را مقدس می‌شمارند، به آن دخیل می‌بندند و متوسل می‌شوند؛ درخت مقدس دوم در سمت شمال‌غربی روستا قرار دارد؛ سومین درخت نیز در جنوب روستا در محلی به نام هرزه قرار دارد و مورد احترام اهالی است.»
- چشمه تلخاب
روستای لالون گرچه از آثار و بناهای تاریخی و قدیمی خالی است اما طبیعت زیبا و منحصربه فردی دارد. چشمه‌ها و غارها و دشت زیبایی در ۲ دره اطراف لالون وجود دارد که در هر فصلی از سال طبیعت‌گردان زیادی را راهی این منطقه می‌کند. ۲ رودخانه جاری در ۲ سوی روستا، آب کشاورزی مورد نیاز آن را تأمین می‌کنند و ۳ چشمه آب تلخ و ترش و شیرین در نزدیکی روستا می‌جوشد. این چشمه‌ها که در نزدیکی هم قرار دارند در زبان محلی به چشمه «تلخاب» یا «تلخ‌آب» شهرت دارد و برای رسیدن به آن باید مسیری ۲ تا ۳ ساعته را پیاده طی کنید.
«عباس ثنایی» از کوهنوردان قدیمی شمیرانات و قصران می‌گوید: «چشمه تلخ‌آب از ۳ چشمه نزدیک به هم تشکیل شده. یکی از این چشمه‌ها آبی تلخ و گازدار و رنگ مسی دارد. وجود املاحی مثل آهن و دیگر املاح معدنی می‌تواند این طعم را به آب چشمه داده باشد. مزه آب چشمه دوم ته مایه ترش دارد و چشمه سوم آبی شیرین دارد. علاوه بر چشمه تلخ‌آب، ۴ غار طبیعی در اطراف لالون قرار دارد که به جذابیت‌های کوهپیمایی و طبیعت‌گردی این روستا اضافه می‌کند.
غار کله‌قندی با ۴۰۰متر طول بزرگ‌ترین غار اطراف این روستاست.» «خانوم کوچیک» یکی از زنان ناصرالدین شاه اهل این روستا بود. مسئول جمع‌آوری باج و خراج رودبار قصران در دوره ناصرالدین شاه در این روستا زندگی می‌کرد. اینها تنها ۲ تن از افراد نزدیک به دربار و حکومت قاجار بودند که در این روستا سکونت داشتند و همین نشانه‌ای است برای اینکه بدانیم روستای لالون از گذشته تا امروز روستایی با رونق اقتصادی بوده است.