همشهری آنلاین_سحر رمضانعلی پور: رودخانه‌ای که روزگاری با آب همیشه جاری‌اش طراوت و شادابی را نصیب همسایه‌ها می‌کرد، چند سالی است که بوی بد آن به معضلی برای ساکنان حاشیه رودخانه تبدیل شده. اهالی و شورایاران از سرریز پساب فاضلاب تصفیه‌خانه زرگنده به دل رودخانه می‌گویند و از طرفی سرازیر شدن آب مصرفی خانه‌هایی که به شبکه فاضلاب شهری متصل نیستند هم به عاملی دیگر برای بروز مشکلات زیست‌محیطی و بوی بد این رودخانه تبدیل شده است. سری به محل زرگنده زدیم و در گفت‌وگو با شورایاران و مدیر دفتر توسعه محله صدر و زرگنده ابعاد مشکل و پیگیری‌های انجام شده را بررسی کردیم.
کوچه‌های تنگ و ترش و پلکانی حاشیه خیابان عمرانی مثل رشته سیم‌های به هم پیوسته، خانه‌های فرسوده محله را به هم وصل می‌کنند. زندگی در دل این کوچه‌های پلکانی، یعنی مسیر دشوار خانه تا مراکز خرید و وسایل حمل‌ونقل عمومی. اگرچه مشکلات ساکنان بافت فرسوده محله زرگنده در نگاه اول به مسیرهای دشوار و محدودیت‌های تردد خودرو، نبود پارکینگ و... ختم می‌شود اما ساکنان خانه‌های نزدیک رودخانه زرگنده سال‌هاست با معضل دیگری دست و پنجه نرم می‌کنند.
در حاشیه جنوبی محله، جایی که خیابان عمرانی پس از چند کوچه باریک به کوچه گوی‌آبادی می‌رسد، صدای گذر آب از نهر وسط کوچه جلب توجه می‌کند. رودخانه زرگنده اگرچه روزگاری نهری جاری با آبی زلال در دل محله زرگنده بود اما چند سالی است که ساکنان خانه‌های اطرافش را با انبوهی از مشکلات روبه‌رو کرده. در چند سال گذشته، بوی بد فاضلاب تنها ارمغان این رودخانه برای ساکنان کوچه کوی‌آبادی در محدوده خیابان دلیری بوده است.
«ناصر رحیمیان» یکی از ساکنان این محدوده می‌گوید: «بوی بد فاضلاب برای همسایه‌ها آزاردهنده است. وقتی هوا گرم می‌شود، حتی بستن پنجره‌ها هم دردی را دوا نمی‌کند. در روزهایی که سطح آب رودخانه بالاتر می‌آید و به‌ویژه در روزهای گرم تابستان این معضل چند برابر می‌شود.»
- پساب تصفیه‌خانه به رودخانه می‌ریزد
«آب رودخانه در بالادست تصفیه‌خانه زرگنده زلال‌تر است و بوی بد فاضلاب در آن محدوده احساس نمی‌شود. آب این رودخانه اما از محدوده تصفیه‌خانه در تقاطع خیابان دلیری و گوی‌آبادی کدرتر شده و از همین منطقه است که بوی بد رودخانه آزاردهنده می‌شود.» «حمید حبیبی» دبیر شورایاری محله زرگنده این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «متأسفانه سرریز پسماند تصفیه‌خانه زرگنده به رودخانه می‌ریزد. بوی بد رودخانه که در برخی ساعات شبانه‌روز بیشتر هم می‌شود، مشکلات زیست‌محیطی دیگری هم به همراه آورده است. همسایه‌ها از افزایش تعداد موش‌ها و جانوران موذی در حاشیه رودخانه گلایه دارند.
این در حالی است که در برخی نقاط، فاصله خانه‌ها با حاشیه رودخانه به کمتر از ۲متر می‌رسد.» حبیبی ادامه می‌دهد: «بوی بد رودخانه پیامدهای جانبی دیگری هم به همراه داشته است. حتی برخی از اهالی قدیمی به همین دلیل محل زندگی خود را تغییر داده‌اند. کیفیت آب جاری در رودخانه به وضوح در محدوده تصفیه‌خانه تغییر می‌کند. بوی بد فاضلاب و تعداد جانوران موذی از محدوده تصفیه‌خانه به سمت جنوب محله بیشتر می‌شود و ساکنان پایین دست رودخانه بیشتر با این معضل دست و پنجه نرم می‌کنند.»
- آب مصرفی خانه‌ها به رودخانه می‌ریزد
زندگی در دل کوچه‌های پلکانی بافت فرسوده محله زرگنده، مشکلات دیگری هم برای ساکنان این محدوده به همراه داشته است. شمار زیاد املاک ریزدانه در دل بافت فرسوده زرگنده به‌عنوان یکی از موانع اصلی نوسازی در این محله، مقصر شماره یک جا ماندن این محدوده از توسعه و امکانات شهری و خدماتی بوده است.
ساکنان کوچه‌های پلکانی محله زرگنده و بسیاری از معابر اطراف خیابان عمرانی علاوه بر محدودیت‌های و مشکلات زندگی در بافت فرسوده، با مشکلات نبود شبکه فاضلاب شهری و پیامدهای آن دست و پنجه نرم می‌کنند. صدها پلاک مسکونی و غیرمسکونی در این محدوده از محله با ابتدایی‌ترین شکل ممکن و با حفر چاه جذبی اقدام به دفع فاضلاب می‌کنند و همین مسئله مشکلاتی هم برای آنها به همراه داشته است.
حبیبی می‌گوید: «از آنجایی که شبکه فاضلاب شهری در این محدوده از محله تکمیل نشده، حفر چاه‌های جذبی و گاهی حفر چاه‌های غیرمجاز برای دفع فاضلاب خانگی مشکل‌ساز شده است. در یکی از نمونه‌ها، حفر چاه غیرمجاز برای دفع فاضلاب و نشت فاضلاب از چاه باعث ریزش بخشی از دیوار یک آپارتمان مسکونی شد. موارد نشت فاضلاب و طبله کردن دیوار خانه‌های مجاور هم زیاد است.» اگرچه در چند سال اخیر جوی‌های این معابر برای جلوگیری از انتشار بوی بد سرپوشیده شده اما مشکلات به همین‌جا ختم نمی‌شود. حبیبی می‌گوید: «اگرچه ساکنان این محدوده با حفر چاه جذبی فاضلاب خانگی را دفع می‌کنند اما آب مصرفی این خانه‌ها به جوی‌ها می‌ریزد و راهش را به رودخانه زرگنده باز می‌کند.»
- پیگیر مطالبات اهالی هستیم
دفتر توسعه محله صدر و زرگنده ۳ سالی است که فعالیت خود را در این محله آغاز کرده و علاوه بر تلاش برای تسهیلگری و هموارسازی مسیر نوسازی بافت فرسوده، پیگیر درخواست‌ها و مطالبات مردمی در حوزه توسعه خدمات و زیرساخت‌های محله مثل رسیدگی به وضعیت تصفیه‌خانه زرگنده بوده است.
«مجتبی رحیمی» مدیر دفتر توسعه محلی صدر و زرگنده از طرح موضوع مشکلات زیست‌محیطی این تصفیه‌خانه در جلسات کمیته زیرساخت می‌گوید: «گلایه ساکنان محدوده خیابان گوی‌آبادی و راجیان از بوی بد رودخانه زرگنده و مشکلات زیست‌محیطی ناشی از ریخته شدن سرریز پساب فاضلاب تصفیه‌خانه در جلسه کمیته زیرساخت ستاد بازآفرینی مطرح شد. اگرچه مسئولان تصفیه‌خانه اقداماتی برای حل مشکل انجام داده‌اند و می‌گویند اکنون فقط پساب تصفیه شده داخل رودخانه می‌ریزد اما همچنان بوی بد رودخانه در محدوده تصفیه‌خانه هست. به نظر می‌رسد مشکل هنوز به‌طور کامل برطرف نشده و قرار است مسئولان کمیته زیرساخت در جلسه بعدی کمیته زیرساخت ستاد بازآفرینی گزارش عملکرد خود را برای حل کامل این مشکل ارائه کنند.»