همشهری- سیاوش فلاح‌پور: به فاصله یک هفته پس از استعفای سعد حریری، پارلمان لبنان نجیب میقاتی را به‌عنوان مأمور جدید تشکیل کابینه به دولت معرفی کرد. مجموعه نخست‌وزیران سابق لبنان روز یکشنبه نام میقاتی را به‌عنوان گزینه مورد تأیید خود، پس از کناره‌گیری حریری در اختیار پارلمان قرار داده بودند.
حریری، رهبر حزب المستقبل (مهم‌ترین حزب اهل سنت لبنان) همزمان با تقدیم پیام نخست‌وزیران سابق به روسای جمهور و پارلمان گفت: پافشاری بر مواضع سیاسی در شرایط کنونی لبنان جایز نیست. به‌رغم اصرار طرف مقابل بر وقت‌کشی در شرایط بحرانی، ما نام میقاتی را به‌عنوان سیاستمداری توانا برای عبور از بحران تقدیم پارلمان می‌کنیم. به موازات طرح نام میقاتی در سطح رسانه‌ها، ارزش دلار در بازارهای لبنان بیش از ۴ هزار لیر کاهش پیدا کرد و به کمتر از ۱۸ هزار لیر رسید. شبکه الجدید، این رخداد را نشانه‌ای مثبت از نگاه بازار و بدنه جامعه به نخست‌وزیری میقاتی توصیف کرده است. در عین حال، قیمت هیچ‌یک از کالاهایی که با افزایش نرخ دلار گران شده بود به حالت قبل بازنگشته است.
بسیاری امید دارند نجیب میقاتی با تشکیل سریع دولت، دست‌کم روند فروپاشی فعلی در لبنان را متوقف کرده و در مراحل بعد، گام‌های اساسی برای بهبود وضعیت معیشتی مردم در این کشور بردارد. با این حال باید توجه داشت که موافقت پارلمان با یک گزینه لزوما به‌معنای تشکیل دولت نیست. پیش از این نیز پارلمان لبنان با ۶۵ رأی به نخست‌وزیری سعد حریری رأی مثبت داده بود اما او سرانجام پس از گذشت ۹ ماه به‌دلیل بی‌نتیجه ماندن رایزنی‌ها برای تشکیل کابینه از ریاست دولت جدید استعفا داد.
شبکه الجدید به نقل از یک منبع آگاه مدعی شده، میقاتی در جریان مذاکرات خود با نبیه‌بری، رئیس پارلمان و رهبر جنبش شیعی امل وعده داده درصورت بی‌نتیجه ماندن رایزنی‌ها برای تشکیل دولت پس از گذشت یک ماه استعفا خواهد داد. مهم‌ترین ماموریت‌های پیش‌روی دولت جدید لبنان، تکمیل مذاکرات با صندوق بین‌المللی پول، دریافت وام‌های جدید، اجرای برنامه ریاضت اقتصادی مورد تأیید صندوق و البته زمینه‌سازی برای برگزاری انتخابات پارلمانی در سال آینده است؛ انتخاباتی که می‌تواند موازنه قدرت در این کشور را بر هم بزند.
مواضع احزاب در پارلمان
مهم‌ترین حامیان نجیب میقاتی در رأی‌گیری روز گذشته، ۲ حزب المستقبل (سعد حریری) و امل (نبیه بری) بودند. اگرچه انتظار می‌رفت حزب‌الله لبنان تنها به عدم‌مخالفت با میقاتی بسنده کرده و وارد مجموعه حامیان وی نشود، اما موضع احزاب مسیحی باعث شد تا فراکسیون وفای به مقاومت (وابسته به حزب‌الله) نیز رسما از نخست‌وزیری میقاتی حمایت کند. به این ترتیب بدنه رأی اصلی میقاتی با تکیه بر۳ حزب یادشده و برخی مجموعه‌های محدود و مستقل در پارلمان شکل گرفت.
در مقابل، حزب قوات به رهبری سمیر جعجع که تلاش می‌کند با دور شدن از احزاب سیاسی، پایگاهی اجتماعی در میان بدنه معترض جامعه لبنان را برای خود مهیا کند در رأی‌گیری روز گذشته، شرکت نکرد. پیش از این برخی رسانه‌ها مدعی شده بودند حزب قوات، نواف سلام، نماینده لبنان در سازمان ملل را به‌عنوان رقیب میقاتی در رأی‌گیری پارلمان معرفی خواهد کرد اما سمیر جعجع با تکذیب این خبر گفت: ما احزاب و دولت فعلی لبنان را شایسته اداره کشور نمی‌دانیم و بر این اساس از ورود به فرایند انتخاب نخست‌وزیری خودداری می‌کنیم.
اما مهم‌ترین بخش از رأی‌گیری روز گذشته پارلمان لبنان به موضع حزب جریان آزاد ملی به رهبری جبران باسیل (داماد میشل عون) برمی‌گردد. این حزب مهم‌ترین متحد مسیحی حزب‌الله و یکی از سه ضلع ائتلاف ۸ مارس، مقابل ائتلاف ۱۴ مارس (نزدیک به آمریکا و عربستان) شناخته می‌شود. با وجود این، موضع جریان آزاد ملی همسو با متحدان خود (حزب‌الله و امل) نبود. این حزب ابتدا روز یکشنبه اعلام کرد که به نشانه مخالفت با نخست‌وزیری میقاتی، نواف سلام را به‌عنوان گزینه مورد تأیید خود به پارلمان معرفی می‌کند. اما سرانجام روز گذشته، نمایندگان فراکسیون جریان آزاد ملی تصمیم گرفتند به هیچ‌یک از گزینه‌های مطرح شده، ازجمله نجیب میقاتی رأی مثبت ندهند.
تکرار سرنوشت حریری؟
با توجه به ۹ ماه زمانی که از سوی حریری برای تشکیل دولت هدر رفت، فرصت چندانی پیش روی میقاتی وجود ندارد. بدون شک مهم‌ترین دلیل شکست حریری، مخالفت قاطع عربستان با بازگشت او به ریاست دولت بود. این کشور که همواره مهم‌ترین حامی حزب المستقبل و خاندان حریری بوده طی سال‌های اخیر و مشخصا پس از روی کار آمدن محمد بن‌سلمان رفتار خود را تغییر داده است. قطع شدن کمک‌های مالی به شرکت اوجیه (متعلق به خانواده حریری)، بازداشت چند روزه سعد حریری در ریاض و اخیرا مخالفت با تشکیل دولت به ریاست او، مهم‌ترین نشانه‌های چرخش عربستان در لبنان به‌حساب می‌آید. سعودی‌ها متحدان لبنانی خود را ناتوان از مقابله با حزب‌الله می‌دانند و بر این اساس، حمایت‌های سابق خود را از آنان دریغ کرده‌اند. به‌گفته سفیر سعودی در لبنان، شرط از سرگیری حمایت‌های سیاسی و مالی سعودی‌ها برای این کشور، خروج حزب‌الله از دولت و خلع سلاح این گروه است. اگرچه موضع سعودی در این زمینه تغییر چشمگیری نداشته اما برخی سیاستمداران لبنانی نظیر وئام وهاب معتقدند افزایش فشارهای فرانسه و آمریکا برای تشکیل دولت در لبنان ممکن است موضع عربستان را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. دومین مانع تشکیل دولت به ریاست حریری، مخالفت رئیس‌جمهور و یا به‌طور دقیق‌تر، جبران باسیل با ترکیب کابینه مورد نظر او بود. باسیل به‌عنوان داماد رئیس‌جمهور و رهبر مهم‌ترین حزب مسیحی لبنان اصرار دارد وزارت‌های دادگستری و کشور در دولت جدید را در اختیار داشته باشد. گفته می‌شود علت این اصرار، تمایل وی به ریاست‌جمهوری در دور آینده است. پافشاری وی بر این مطالبه و اصرار حریری بر حفظ ترکیب کابینه مورد نظر خود باعث شد تلاش او برای تشکیل دولت بی‌نتیجه بماند. درصورت عدم موفقیت میقاتی در عبور از این دو چالش، بدون شک او نیز به سرنوشت حریری دچار خواهد شد.
میقاتی؛ نخست‌وزیر ثروتمند
نجیب میقاتی ۶۵ ساله ازجمله مهم‌ترین سیاستمداران و البته تجار اهل سنت لبنان است. او در طرابلس متولد شده، در دانشگاه آمریکایی بیروت تحصیل کرده و در نهایت به‌منظور تکمیل تحصیلات عالیه عازم فرانسه شده است. میقاتی صاحب یک هلدینگ اقتصادی است که شرکت‌های زیرمجموعه آن در حوزه‌های مختلفی نظیر سرمایه‌گذاری، ارتباطات، بانک، عمران، خطوط هوایی و پوشاک فعال هستند. مجله فوربس میقاتی را در سال۲۰۱۱ به‌عنوان نهمین فرد ثروتمند در جهان عرب معرفی کرد. او در ۴۳ سالگی به عنوان وزیر کار وارد کابینه لبنان شد اما پس از گذشت تنها ۲ سال، این منصب را با هدف شرکت در پارلمان لبنان به نمایندگی از اهل سنت ترک کرد. سال ۲۰۰۵، پس از ترور رفیق حریری و شکست تلاش‌های عمر کرامی برای تشکیل دولت، احزاب لبنانی بر سر نخست‌وزیری میقاتی به توافق رسیدند؛ نخست‌وزیری که موفق شد ظرف ۴سال ثبات سیاسی و اقتصادی را تا حد قابل‌قبولی به لبنان بازگرداند. میقاتی بار دیگر در سال ۲۰۱۱ نیز به‌عنوان نخست‌وزیر لبنان معرفی شد اما این‌بار به‌دلیل اختلافات سیاسی و حزبی بر سر قانون انتخابات، به فاصله کمتر از یک سال از سمت خود کناره‌گیری کرد. میقاتی ازجمله مهم‌ترین متحدین حزب المستقبل و خانواده حریری در لبنان به‌حساب می‌آید. او همواره از مقاومت لبنان علیه رژیم صهیونیستی تمجید کرده اما منتقد سیاست‌های حزب‌الله در سوریه است.