همشهری آنلاین _ ثریا روزبهانی: چند سالی است که مدیران شهری، «TOD» یا همان «توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی» را به‌عنوان راهکاری برای برطرف شدن این مشکلات و دیگر دردسرهای این شهر بزرگ معرفی کرده‌اند. حتی در برنامه‌های شهردار تهران و سند پنج ساله شهرداری نیز بر اجرای این طرح تأکید شده است. اکنون باتوجه به احداث خط ۱۰ مترو در منطقه ۲۲، مسئولان شهری در کنار این اقدام‌درصدد هستند تا این طرح را در اغلب ایستگاه‌هایی که قرار است در این منطقه راه‌اندازی شوند، اجرایی کنند. به همین بهانه به سراغ «سید فرهاد خدابخشی»، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه رفتیم تا با این طرح بیشتر آشنا و از ضرورت اجرای آن در منطقه مطلع شویم.
- حمل‌ونقل عمومی ضعیف است
«قادر جلیلی» دبیر کارگروه حمل‌ونقل و ترافیک شورایاری منطقه۲۲ وضعیت حمل‌ونقل عمومی را در این منطقه بسیار ضعیف عنوان می‌کند و درباره مشکلاتی که اهالی با آن روبه‌رو هستند، می‌گوید: «در این منطقه وسایل نقلیه شخصی حرف اول را می‌زنند و اهالی برای جابه‌جایی و ترددهای درون‌شهری مجبورند که از وسایل نقلیه خود استفاده کنند. همچنین دسترسی شهروندانی که در شهرک‌های اطراف بزرگراه ساکن هستند در مقایسه با ساکنان بافت اصلی منطقه مانند دریاچه یا خیابان امیرکبیر محدودتر است. اکنون حدود۴۰ دستگاه اتوبوس در ۱۰ خط منطقه را پوشش می‌دهند. با ۴۰ دستگاه نمی‌توان یک منطقه وسیع مانند ۲۲ را اداره کرد. اگر این تعداد اتوبوس را در این تعداد خطوط تقسیم کنید می‌ببینید برای هر خط حدود ۴دستگاه اتوبوس در نظر گرفته شده است. اغلب این اتوبوس‌ها اسقاطی و نیاز به تعمیر دارند به همین خاطر در ساعات مختلف روز تعداد آنها به حداقل می‌رسد. چون برخی از آنها برای تعمیرات یا کارواش یا سرویسدهی و غیره از خط خارج می‌شوند.»
- توسعه شهری و کاهش معضلات حمل‌ونقلی
مدیران برنامه‌ریز شهری باور دارند TOD نه تنها مشکلات ترافیکی را رفع می‌کند، بلکه دستاوردهای بلند و کوتاه‌مدت بی‌شماری دارد. معاون حمل‌ونقل و ترافیک منطقه ۲۲ درباره اجرای این طرح و دستاوردهای گوناگون آن می‌گوید: «اجرای طرح توسعه شهر که برمبنا و رویکرد حمل‌ونقل‌عمومی است، افزایش ایمنی تردد عابران، افزایش امنیت تردد، پایین آمدن هزینه‌های خانوار ناشی از حمل‌ونقل، توازن بخشی به توسعه‌های شهری، متعادل‌کننده نظام کاربری، ترویج پیاده مداری و... و. را با خود به دنبال خواهد دارد. باید به این موضوع توجه داشت که معضل ترافیک را نمی‌توان با راه‌حل‌های پلیسی همچون بهینه‌سازی و زمان‌بندی چراغ‌ها، افزایش سطح معابر، احداث پل و تونل، پیوسته ترافیکی طرح‌ها و پروژه‌ها و...، تمام و کمال حل کرد.
بر همین اساس باید به دنبال راه‌حل بنیادین بود که تردد خودروها و استفاده از آنها را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد و راهی بیابیم تا نیاز به خودرو شخصی را از سفرهای شهری کاهش دهیم. واقعیت این است که با اجرای TOD می‌توان بدون هزینه‌ای خاص، تنها با اصلاحات زیربنایی، شهر را از خودروها پس گرفت و زمینه تقویت جامعه محلی و رونق دهی به اقتصاد شهری را فراهم کرد. با اجرای این طرح خود به خود از حجم ترافیکی منطقه کاسته خواهد شد. یعنی حمل‌ونقل عمومی نبض منطقه را در دست می‌گیرد و جایگزین خودروهای شخصی می‌شود. در این طرح دسترسی درونی به آنها تا شعاع ۵۰۰ متری عمدتاً پیاده یا با استفاده از دوچرخه است و دسترسی خارجی آنها با شعاع هزار متری عمدتاً با وسایل حمل‌ونقل عمومی صورت می‌گیرد.»
- تدابیر برای افزایش بارگذاری‌های آینده
باتوجه به اینکه اغلب واحدهای مسکونی این منطقه هنوز بارگذاری جمعیت در آن صورت نگرفته و از سوی دیگر برج‌ها و مجتمع‌های مسکونی در این منطقه از هم پراکنده است و در محدوده مشخصی تمرکز ندارند. به همین خاطر متأسفانه در شرایط کنونی، شبکه حمل‌ونقل عمومی منطقه جوابگوی نیاز اهالی نیست، اما در صورت اجرای TOD توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی، به مطالبات حمل و نقلی اهالی پاسخ داده می‌شود. خدابخشی در ادامه به پیشرفت این طرح در منطقه اشاره می‌کند و درباره تعداد ایستگاه‌های tod می‌گوید: «عملیات حفاری در محدوده منطقه از میدان «دریاچه» در منطقه ۲۲ تا میدان «کتاب» در منطقه ۲ در حال اجرا است. از آنجایی که مطالعات طرح تفصیلی منطقه TOD محور بود، بر همین مبنا هم در این خط ۵ ایستگاه برای قابلیت داشتن TOD به شورا معرفی شده است.
ایستگاه‌های «دریاچه»، «وردآورد»، «دانشگاه علامه طباطبایی» و میدان «اتریش» از جمله این ایستگاه‌ها است. اولویت اجرای این طرح در محدوده‌ای است که واحدهای مسکونی و تجاری متراکم با جمعیت انبوه دارد تا بتواند تعداد جمعیت بیشتری را پوشش بدهد. اما این اطمینان را می‌دهد که همه ساکنان منطقه به سیستم حمل‌ونقل عمومی با کیفیت دسترسی داشته باشند.»
- راه‌اندازی خیابان کامل در منطقه ۲۲
خدابخشی درباره مراحل اجرای این طرح توضیحات بیشتری ارائه می‌دهد و می‌گوید: «این طرح برای ایستگاه‌های در حال ساخت، توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی شامل بزرگراه‌های مستقر (معابر جمع‌کننده) در زون را برای ۳ مد حمل‌ونقلی (عمومی، سواره و دوچرخه) و معابر شریانی را برای هر ۴ مد حمل‌ونقلی یعنی پیاده، دوچرخه، حمل‌ونقل عمومی و سواره و معابر دسترسی را برای مد پیاده، دوچرخه و سواره باز طراحی می‌کنیم که در اصطلاح به این معابر «خیابان کامل» می‌گویند. یعنی اینکه خیابانی برای استفاده همه مدل‌های حمل‌ونقلی ایجاد شده است. البته در منطقه ۲۲ در سال گذشته این اتفاق در یکی از محدوده‌های منطقه انجام شد و مورد استقبال مسئولان و اهالی قرا گرفت. همچنین در این طرح باید وسایل حمل‌ونقل عمومی در فاصله‌ای کوتاه قرار بگیرند و دسترسی افراد پیاده به آن میسر باشد. در حقیقت کاربران اصلی TOD عابران پیاده هستند.»
- خط ۱۰ مترو و نقاط قوت آن برای اهالی
خط ۱۰ مترو به طول ۴۳ کیلومتر از از پایانه «وردآورد» تا محله «قنات کوثر» در منطقه ۴ امتداد دارد. در واقع این خط، شمالی‌ترین خط مترو شهر تهران است و شرق به غرب تهران را از ناحیه شمال به همدیگر متصل می‌کند. در این خط ۷ نقطه تبادلی با خط‌های ۱، ۳، ۵، ۶ و ۷ وجود دارد و پیش‌بینی می‌شود در ساعات اوج، حدود ۵۰ هزار مسافر از خط استفاده کنند. ۸ ایستگاه از ایستگاه‌های این خط عبوری هستند و مسیر این خط از میدان دریاچه تا میدان کتاب در منطقه ۲۲، ۱۴ و نیم کیلومتر طول و از بخش میدان دریاچه تا پایانه وردآورد ۶ کیلومتر طول دارد است.
در مجموع این خط از پایانه وردآورد تا میدان کتاب، ۲۹ و نیم کیلومتر است. در برنامه‌ها پیش‌بینی شده است تا ۴ سال آینده ۵ ایستگاه در این خط به بهره‌برداری برسد. یکی از خطوطی که در این ۴ سال به بهره‌برداری می‌رسد، ایستگاه تبادلی خط ۵ با خط ۱۰ در منطقه ۲۲ و در محدوده وردآورد است. همچنین ایستگاه‌های میدان دریاچه و میدان اتریش، ۲ ایستگاه دیگر است. در واقع ۳ ایستگاه از ۵ ایستگاهی که تا ۴ سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد، در منطقه ۲۲ قرار دارد. ۲ ایستگاه دیگر نیز در منطقه ۵ با عنوان ایستگاه «کوهسار»، ایستگاه منطقه ۲۲ که ایستگاه تبادلی با خط ۷ است. از جمله نقاط قوت این خط می‌توان به بسیاری نقاط تبادلی این خط با سایر خطوط اشاره کرد. به همین دلیل مسافران دسترسی بیشتری به نقاط مختلف شهر دارند. می‌توان گفت این خط با همه خطوط شمالی، جنوبی، شرقی و غربی مترو نقاط تبادلی دارد.