همشهری آنلاین_پریسا نوری: این موضوع طرحی است که از هفته گذشته توسط اداره محیط‌زیست شهرداری منطقه ۴ در شمال شرق تهران کلید خورد. به دنبال اجرایی شدن این طرح یک مغازه عطاری در محله تهرانپارس به‌عنوان «نخستین صنف دوستدار محیط‌زیست» شناسایی و توسط مدیران ناحیه ۵ و رئیس اداره محیط‌زیست شهرداری منطقه پلاک‌دار شد. به این بهانه سری به مغازه عطاری زدیم و با «خالق نوذری» عطار جوان دوستدار محیط‌زیست و چند تن از همسایه‌ها گفت‌وگو کردیم.
مغازه‌اش در خیابان آیت‌الله خوشوقت و راسته تجاری فلکه دوم و سوم تهرانپارس است. روی میز شیشه‌ای کنار ترازو، چند دسته پاکت کاغذی و کیسه پارچه‌ای گذاشته و سفارش مشتری هارا در پاکت کاغذی و کیسه پارچه‌ای می‌گذارد. در مغازه حتی یک کیسه پلاستیکی پیدا نمی‌شود. این جوان ۳۶ ساله که اصالتا شیرازی است و مدت زیادی نیست که به تهران آمده معتقد است طبیعت دوست ما و پلاستیک دشمن طبیعت است، پس بدیهی است که برای نجات دوستمان، پلاستیک را کنار بگذاریم. او در توضیح بیشتر می‌گوید: «در شیراز کشاورز بودم و باغ مرکبات داشتم.
به نوعی با طبیعت بزرگ شدم و می‌دانم که پلاستیک چه بلایی سر خاک، آب و حیوانات می‌آورد. از منظر زیست‌محیطی شاید بتوان گفت پلاستیک بدترین ساخته بشر است چون صدها سال در طبیعت می‌ماند. بارها از نزدیک شاهد بودم که بطری‌های پلاستیکی و زایداتی که ما در طبیعت رها می‌کنیم باعث خفگی و مرگ حیوانات و آتش‌سوزی جنگل و باغ شده برای همین پلاستیک را از چرخه کارم حذف کردم.» او ادامه می‌دهد: «درست است که پاکت‌های کاغذی و کیسه‌های پارچه‌ای از پلاستیک گران‌تر هستند اما هم دوامشان بیشتر است و هم به طبیعت آسیب نمی‌زنند. از طرفی همه چیز که نباید برای پول نباید باشد، این طبیعت و محیط‌زیست امانت دست ماست و باید برای آیندگان و بچه‌هایمان باقی بماند.»
- همسایه ما، شهروند نمونه است
داخل عطاری از تمیزی برق می‌زند. پیاده‌رو و باغچه جلو مغازه هم پاکیزه و سرسبز است و حس خوبی به مشتریان و رهگذران القا می‌کند. کاسبان همسایه این تمیزی را حاصل تلاش عطار محله می‌دانند. «نیک پی» صاحب بنگاه مشاوره املاک مجاری عطاری در این‌باره می‌گوید: «این همسایه عطار ما یک شهروند نمونه است. هر روز ساعت ۶ صبح که مغازه را باز می‌کند جارو و خاک‌انداز دستش می‌گیرد و پیاده‌رو را جارو می‌کند. زباله‌های باغچه و جوی آب را جمع می‌کند. با سطل به فضای سبز جلو مغازه آب می‌دهد و به آنها رسیدگی می‌کند. خوشحالیم که همسایه یک شهروند نمونه هستیم.»
- پلاک‌دار شدن اصناف دوستدار محیط‌زیست
با بررسی‌های انجام شده توسط مدیریت شهری پایتخت، یکی از مهم‌ترین عوامل تهدید محیط‌زیست شهری، استفاده بی‌رویه از پلاستیک است. از این‌رو مدیران شهری منطقه ۴ با توجه به اهمیت این موضوع و همچنین نقش اصناف در بهبود این اوضاع، با اجرای طرح «پیوستن اصناف به دوستداران محیط‌زیست» و اهدای «پلاک صنف دوستدار محیط‌زیست» به کاسبان شناسایی شده در این طرح دست به کار شده‌اند.
«مصطفی تیموری» رئیس اداره اجتماعی ناحیه ۵ که در افتتاحیه طرح شناسایی و پلاک دارکردن اصناف دوستدار محیط‌زیست حضور داشته معتقد است تنها راهکار اجرایی مؤثر برای حذف پلاستیک و جایگزینی آن با کیسه‌های پارچه‌ای، فرهنگسازی است. او می‌گوید: «در محله تهرانپارس بالغ بر چند هزار کاسب فعالیت می‌کنند و از آنجا که اصناف یکی از عوامل تولید زباله و تخریب محیط‌زیست به شمار می‌روند، ما سعی داریم با شناسایی اصناف دوستدار محیط‌زیست و اهدای پلاک و کیسه پارچه‌ای به این افراد، دیگر کاسبان را هم به حذف پلاستیک از چرخه فعالیتشان تشویق کنیم تا گامی در راستای بهبود شرایط زیست‌محیطی برداریم.»
- لیلا حبیبی رئیس اداره محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری منطقه ۴/پیشگامی کاسبان شمال شرق تهران در نجات طبیعت
اصناف دوستدار محیط‌زیست می‌توانند به‌عنوان رابطان محیط‌زیستی بین مدیریت شهری و شهروندان ایفای نقش کنند. به‌طور مثال نان در سبد خرید هر شهروندی وجود دارد، پس با آموزش و فرهنگسازی نانواها و آگاه نمودن آنها با مضرات کیسه‌های پلاستیکی می‌توانیم پلاستیک را از نانوایی‌هاحذف کنیم و این فرهنگ را از طریق نانواها بین مشتریان جا بیندازیم. این اقدامات به سایر صنوف هم قابل تعمیم است. چون شهروندان با اصناف برای تهیه مایحتاج زندگی‌شان ارتباط تنگاتنگ دارند. آگاه‌سازی شهروندان از مضرات محیط‌زیستی پلاستیک و ضرورت کاهش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی، تغییر الگوی مصرف و جایگزین کیسه‌های پارچه‌ای و تجزیه‌پذیر با پلاستیک؛ در اصناف و به مرور در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، میادین میوه و تره‌بار، این موارد در دستور کار مدیریت شهری است.
از آنجا که آموزش‌های چهره به چهره و مستمر بسیار کاربردی‌تر و مؤثرتر از آموزش در قالب برگزاری کلاس‌های آموزشی است، اداره محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری منطقه ۴ تهران در سطح محله‌ها ۲۰گانه نواحی از طریق کارشناسان و رابطان محیط‌زیست خود که به‌عنوان دبیران کانون محیط‌زیست در سرای محله‌ها از بین خود شهروندان هستند، اصناف مشتاق را شناسایی و طی آموزش‌های چهره به چهره آنها را به جمع کمپین اصناف دوستدار محیط‌زیست هدایت می‌کنند.
این فعالیت از سال ۱۳۹۸ به‌صورت جدی در برنامه فعالیت‌های اداره محیط‌زیست و توسعه پایدار منطقه ۴ قرار گرفت. در حال حاضر در محله‌های ۲۰گانه بیش از ۵۰۰ علاقه‌مند محیط‌زیستی شناسایی شده‌اند که از طریق دبیران کانون‌های محیط‌زیست که در سطح سرای محله‌ها بیست‌گانه به‌صورت مردم‌نهاد مشغول به فعالیت هستند با محیط‌زیست شهرداری منطقه ۴ از طریق برگزاری آموزش‌های محیط‌زیستی و برگزاری تور و اردوهای علمی در ارتباط هستند.