همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: گلیم بر کف پیاده‌رو کشیده شده و رنگ‌های روشن جذاب آن را زیبا کرده است. اگر از بی‌ارتباطی گلیم عشایری با زندگی در شهری مثل تهران بگذریم، این نقاشی باعث شده این قسمت از خیابان دیدنی شود و آنها که از این پیاده‌راه می‌گذرند، چند دقیقه‌ای به تماشایش بایستند و نفسی تازه کنند. این طراحی کار «زهرا پنده» و گروهش است که به تازگی آن را تمام کرده‌اند. پنده فوق‌لیسانس نقاشی دارد و بیست سال است در این کار تجربه دارد. او مدت‌ها در هنرستان و دانشگاه هم تجربه تدریس داشته و نقاشی‌دیواری‌های زیادی را برای شهرداری منطقه ۷ خلق کرده است. با او درباره این نقاشی صحبت کرده‌ایم.
- در باره طرح گلیم و مشخصاتش در پیاده‌راه پارک اندیشه توضیح بدهید.
طرحی که در این قسمت کار شده، طرح گلیم سنتی عشایر است. برای این کار با توجه به طرح‌های قدیم عشایر، طرحی با فرم‌های لوزی انتخاب کردیم. دلیلش هم این است که لوزی در طرح‌های ایرانی زیاد تکرار می‌شود. ما هم از همین طرح برای نقاشی گلیم در پیاده‌راه پارک اندیشه استفاده کردیم. البته این را هم باید بگویم که این طرح برگرفته از خلاقیت زنان عشایر است که از سال‌های سال پیش به این کار مشغولند و هنوز هم این طرح‌ها را در بافته‌هایشان به کار می‌برند. به این نقوش نقش‌های انتزاعی و هندسی هم گفته می‌شود.
این کار چقدر زمان برد؟
ما سه روز در این قسمت پیاده‌راه کار کردیم و یک روز هم به ایجاد روکشی گذشت که هم آن را براق کرد و هم ماندگاری آن را بالا برد. این گذر رفت‌وآمد زیادی دارد و به همین دلیل لازم بود روکشی روی آن آورده شود که جلو پاک شدن و زود از بین رفتنش را بگیرد.
برای انجام این کار با چه مشکلاتی روبه‌رو بودید؟
از آنجا که کار متعلق به شهرداری بود و ما هم از طرف شهرداری حمایت می‌شدیم، با مشکل زیادی مواجه نشدیم. تنها مسئله‌ای که‌گاه کار را برای ما سخت می‌کرد، بستن راه بود. زمان کار کردن لازم بود کسی در این مسیر تردد نداشته باشد، اما حتی با وجود اینکه راه بسته شده بود و نوار کشیده شده بود، باز هم می‌دیدیم رهگذران از زیر نوارها عبور می‌کنند و به این موضوع توجه نداشتند که ما مشغول کاریم. ولی در عوض کسانی هم بودند که با ما همکاری می‌کردند و حتی به ما دلگرمی و انرژی زیاد می‌دادند و ازکاری که می‌دیدند لذت می‌بردند. این برای ما خیلی جالب و ارزشمند بود. باید بگویم مردم ما بسیار روشن هستند و کار بد را از خوب تشخیص می‌دهند و از کارهای نو استقبال می‌کنند.
در همان لحظه درباره کار به شما عکس‌العمل نشان می‌دادند و بازخورد می‌گرفتید؟
بله. دقیقا. همان زمان که ما مشغول کار بودیم و کار هنوز آماده نبود، واکنش نشان می‌دادند. از بچه کوچک تا بزرگسال و میانسال همه با ما ارتباط برقرار می‌کردند و به ما خسته نباشید می‌گفتند. حتی با وجود ناتمام بودن کار می‌خواستند عکس بگیرند و این برای ما بسیار مهم و ارزشمند بود. حالا هم که کار تمام شده می‌بینم که خیلی‌ها به اینجا می‌آیند و با این کار عکس می‌گیرند.
پیش از این هم در پیاده‌راه پارک اندیشه کارهایی از جمله نقاشی روی زمین و طراحی روی میله‌ها انجام داده بودید، از جمله در طرح محله دوستدار کودک. چرا باز هم همین محل را برای نقاشی گلیم انتخاب کردید؟
ما خیلی به دنبال جایی گشتیم که برای این کار مناسب باشد. اول می‌خواستیم روی آسفالت کار کنیم. بعد به این نتیجه رسیدیم کار جالبی نخواهد شد. بنابراین، باز هم موزاییک‌هایی را در ضلع شمال این پارک برای انجام این طراحی مناسب دیدیم. این قسمت حدود ۵ هزار موزاییک داشت که در ابعاد ۲۰ سانتیمتر در ۲۰ کنار هم تکرار شده بودند. ما هم به‌عنوان بخشی از طرح از این موزاییک‌ها استفاده کردیم. به این‌ترتیب که هرکدام از این موزاییک‌ها تبدیل به یکی از گره‌های نقش گلیم شد و فرم‌ها را به کمک همین موزاییک‌ها ایجاد کردیم.
در این کار چند نفر همراهی‌تان کردند؟
در این کار شش نفر از بچه‌های هنرستانی که در پروژه‌های قبل هم حضور داشتند، همکاری کردند. این بچه‌ها هم از شاگردان من بودند و هم کسانی که تمایل داشتند با ما همراهی کنند. این بچه‌ها دانشجویان نقاشی بودند که من را می‌شناختند.
در طول کار شما فقط نظارت داشتید یا خودتان هم کار می‌کردید؟
نظارت من که همیشگی است. در حین کار، زمانی بچه‌ها اشتباه می‌کنند و من باید توضیح بدهم و تصحیح کنم. در ساخت رنگ هم باید نظارت داشته باشم وگاه خودم رنگ را بسازم. گاهی هم نقاشی می‌کنم، ولی بیشتر مدیریت کار با من است.
- طرح‌هایی که در ارتقای روحیه مردم مؤثرند
طرح گلیم با هدف یادآوری فرهنگ ایران و گلیم‌بافی که یکی از هنرهای سنتی ایرانی است، برای نخستین بار در تهران در معابر خیابان شریعتی اجرا شد. در این طرح سعی شده از رنگ‌های شاد استفاده شود تا زیبایی بصری در شهر شکل بگیرد. یکی از اتفاقات خوب در اجرای این طرح همکاری با دانش‌آموزان هنرستانی بود که مایل بودند در این کار حضور داشته باشند. طرح با استقبال خوبی هم از سوی شهروندان روبه‌رو شد و به همین دلیل قرار است در خیابان بهشتی و نقاط دیگری از منطقه ۷ هم اجرا شود.
این طرح‌ها متفاوت خواهند بود، اما در همه آنها از طرح گلیم استفاده خواهد شد. این طرح‌ها در خیابان‌هایی اجرا می‌شوند که تردد زیادی در آنها جریان دارد. برای نخستین طرح گلیم هم پیاده‌راه پارک اندیشه انتخاب شد که روزانه تعداد زیادی از شهروندان از آن عبور می‌کنند. در همان ساعت‌های اول که اجرای طرح شروع شد، شهروندان جذب شدند و روند کار را تماشا می‌کردند. به همین دلیل است که معتقدیم اصولاً در محیط‌های شهری با توجه به‌خصوصیات شهرنشینی، هر فضایی که شادی‌بخش باشد، حتماً در بالا بردن روحیه آنها مؤثر است. به‌خصوص در این روزها که با کرونا درگیر هستیم و مردم از بسیاری تفریحات و رفت‌وآمدها محرومند و تمام تفریحشان به پیاده‌روی در یک باغ‌راه یا یک بوستان یا یک معبر شهری خلاصه می‌شود. هرچقدر این پیاده‌راه‌ها جذابیت داشته باشند و زیبایی‌های بصری بیشتری در شهر به وجود بیاید، قطعاً مردم بیشتر خوشحال می‌شوند و گذران این دوران کرونا و خانه‌نشینی و بدون دورهمی برایشان کمی راحت‌تر می‌شود.