همشهری آنلاین _ نصیبه سجادی: حدود ۵ دهه پیش که برای فرار از ناآرامی‌های جنگ شوروی سابق و افغانستان به ایران پا گذاشتند تصور می‌کردند به‌زودی این جنگ به پایان می‌رسد و به وطن خود باز می‌گردند، ولی حتی پس از پایان این جنگ، افغانستان رنگ آرامش به خود ندید و مردم آن مجبور شدند به زندگی در غربت رضایت دهند. در این سال‌ها شهرستان ری به دلیل فرصت‌های شغلی فراوان در باغ‌ها، زمین‌های کشاورزی و کارخانه‌های صنعتی، زیارتی بودن و ده‌ها دلیل دیگر بیش از سایر شهرهای استان تهران و مناطق پایتخت مورد توجه اتباع مهاجر افغانستانی قرار گرفت و اکنون بر اساس آمار رسمی لااقل ۱۰ درصد جمعیت شهرستان ری را اتباع مجاز و قانونی افغانستانی تشکیل می‌دهد. این مهمانان ری قدردان میزبانان غریب‌نواز خود هستند، ولی روزگارشان خالی از گلایه و نامهربانی نیست و درددل و ناگفته‌های بسیاری دارند. گزارش زیر نقل گوشه‌ای از مشکلات ساکنان مهاجر ری است.
در جنوب محله ۱۳ آبان خانواده‌های افغانستانی زیادی زندگی می‌کنند. «لطیفه رحمانی» از ساکنان افغانستانی محله ۱۳ آبان است. او می‌گوید: «من در ایران ازدواج کرده‌ام. پسر ۹ ساله‌ام هم در این کشور و در شهرری متولد شده، اما هنوز هم به آسانی او را در مدرسه ثبت‌نام نمی‌کنند و برای درس خواندن مشکلات زیادی دارد.» لطیفه برای سکونت در ایران مدارک اقامت قانونی دارد و جزو اتباع مجاز شهرری است، ولی برای ثبت‌نام فرزندش در مدارس ایرانی باید هفت‌خوان رستم را طی کند. او می‌گوید: «مدارس باید بر اساس نشانی محل سکونت و مدارک هویتی ما ثبت‌نام را انجام دهند، ولی هزار بهانه می‌تراشند و بارها مسیر اداره اتباع، اداره آموزش و پرورش و مدرسه را می‌روم و برمی‌گردم تا بتوانم پسرم را در مدرسه ثبت‌نام کنم.»لطیفه ۱۴ سال پیش در شهرری ساکن شده است. او می‌گوید: «این شهر مردم مهربانی دارد و مهربانی آنها تحمل غربت را آسان می‌کند.»
- کاش وطن آرام بگیرد
محدودیت‌های اتباع افغانستانی برای استفاده از عابربانک مشکلات بسیاری برای آنها به وجود آورده و از سال‌ها پیش با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند. «سیدبصیر سلطانی» می‌گوید: «از اول بهمن پارسال که کارت‌های عابربانک اتباع افغانستانی را غیرفعال کردند، برای خرید و پرداخت هزینه‌های مهم مانند بیمارستان و ودیعه خانه مشکلات زیادی پیدا کردیم. اوایل امسال اعلام کردند با مدارک هویتی می‌توانیم عابربانک بگیریم، ولی وقتی به بانک مراجعه می‌کنیم به بهانه‌های مختلف از دادن کارت خودداری می‌کنند.» این روزها که ادارات و مراکز خدمات‌رسان به دلیل شیوع ویروس کرونا پول نقد دریافت نمی‌کنند، نداشتن عابربانک اتباع افغانستانی را بیشتر به دردسر می‌اندازد. سیدبصیر می‌گوید: «هیچ‌جا پول نقد قبول نمی‌کنند و ما بسیاری از مواقع مجبور می‌شویم پول نقد را به فردی ایرانی بدهیم تا با کارت خود مبالغی را واریز کند، ولی این روزها با کلاهبرداری‌های مختلفی که انجام می‌شود، بسیاری از افراد نمی‌پذیرند که از کارت آنها به نام فردی ناشناس پول واریز شود.»او از ناامنی کشورش و آوارگی هموطنانش ناراحت است و می‌گوید: «بهترین جای دنیا وطنت نمی‌شود. کاش افغانستان بالاخره آرام بگیرد و آغوش خود را به روی مردم آواره‌اش باز کند.»
- اتباع افغانستانی در انتظار واکسن کرونا
همه‌گیری کرونا نگرانی‌ها و دشواری‌های زندگی اتباع افغانستانی را دوچندان کرده است. «سخی‌داد غلامی» از اتباع مهاجر محله ۱۳ آبان است که ۲۰ سال از عمر ۷۰ ساله خود را در ایران گذرانده است. او می‌گوید: «مدتی پیش از مسئولان امور اتباع خارجی شنیدیم که اتباع مهاجر هم مانند ایرانیان می‌توانند واکسن کرونا دریافت کنند، ولی به هر مرکز بهداشت و درمانگاهی رفتیم گفتند واکسیناسیون شامل افغانستانی‌ها نمی‌شود و فعلاً فقط افراد ایرانی که شماره ملی دارند واکسن دریافت می‌کنند.» به قول سخی‌داد نوع مشاغل مهاجران افغانستانی خطر ابتلای آنها به بیماری کووید ۱۹ را بیشتر می‌کند. هنوز وقت استراحت سخی‌داد نرسیده و با کارگری مخارج زندگی خانواده ۶ نفره‌اش را تأمین می‌کند. او می‌گوید: «بیشتر اتباع افغانستانی کارگری می‌کنند و کارهای ساختمانی انجام می‌دهند، ولی وقتی پا به سن می‌گذارند و توان جسمی کارهای ساختمانی را ندارند زندگی‌شان سخت‌تر می‌شود و از روی اجبار به مشاغل نامناسبی مانند جمع‌آوری ضایعات مشغول می‌شوند.»
- هزینه و دردسرهای تمدید مدارک اقامت
«غلام‌حیدر کرامت» در ایران به دنیا آمده و بزرگ شده است. او می‌گوید: «من از وقتی چشم باز کردم خودم را در ایران و در کنار مردم این کشور دیدم و ایران را به اندازه افغانستان دوست دارم، ولی وقتی احساس جدایی و غریبگی معدود افرادی را با مردم افغانستان می‌بینم خیلی ناراحت می‌شوم. آنها احساسات ما را درک نمی‌کنند و نمی‌دانند چقدر سخت است که از ترس جان و ناموس‌تان نتوانید در وطن‌تان زندگی کنید.»تمدید کارت آمایش و مدارک هویتی از دغدغه‌های هر ساله اتباع افغانستانی مقیم ایران است. کرامت می‌گوید: «هزینه و دوندگی تمدید کارت آمایش زیاد است و برای تمدید آن باید ساعت‌ها در صف‌های طولانی بایستیم. هزینه آن هم مقدار قابل توجهی است و پرداخت آن از عهده تعدادی از خانواده‌های اتباع برنمی آید. این هزینه باید فقط با کارت بانکی خاص پرداخت شود که اگر این کارت را نداشته باشیم نمی‌توانیم کارت آمایش را تمدید کنیم.»
- اتباع خارجی به گواهینامه رانندگی نیاز دارند
او دریافت گواهینامه رانندگی را از نیازهای ضروری زندگی جوانان می‌داند و می‌گوید: «در ایران برای گرفتن گواهینامه رانندگی موانع بزرگی مقابل اتباع افغانستانی وجود دارد، در حالی که داشتن گواهینامه رانندگی یک نیاز ضروری است و جوانان افغانستانی در بسیاری از مواقع مجبور می‌شوند بدون گواهینامه رانندگی کنند. در این مواقع اگر دچار حادثه شوند عواقب ناگوار و غیرقابل جبرانی در انتظار آنهاست.» شهر ری زادگاه کرامت است و به این شهر عرق و تعصب زیادی دارد. او می‌گوید: «با وجود همه مشکلاتی که داریم در شهرری احساس آرامش و امنیت می‌کنم و این شهر و اهالی آن را بسیار دوست دارم.»کرامت موقع دلتنگی به زیارت شاه عبدالعظیم(ع) می‌رود و نزد سیدالکریم(ع) بار دلش را سبک می‌کند.
- اغلب شهدای فاطمیون ساکن ری بوده اند
شهرستان ری با داشتن بیش از ۱۵۵ شهید مدافع حرم، رتبه دوم تعداد شهدای مدافع حرم شهرستان‌های کشور را دارد. اغلب این شهدا عضو لشکر فاطمیون و اهل افغانستان بوده‌اند و آرمیدن پیکر آنها در خاک ایران، پیوند خانواده‌های داغدارشان با این آب و خاک را محکم‌تر کرده است. «زهرا هاشمی» همسر شهید کربلایی «سرور هاشمی» است و در محله کهریزک زندگی می‌کند. او می‌گوید: «شهدای مدافع حرم افغانستانی در راه اعتقادات‌شان جان خود را فدا کردند و هیچ چشمداشتی نداشتند، ولی خانواده‌های آنها که سرپرست خود را از دست داده‌اند، با حقوق ماهانه خود از عهده تأمین مخارج زندگی و اجاره خانه برنمی‌آیند و باید به شرایط آنها رسیدگی شود.»
همسر یکی از شهدای لشکر فاطمیون که در روستای فیروزآباد ساکن است، از نامناسب بودن خدمات درمانی خانواده‌های شهید افغانستانی گلایه دارد و می‌گوید: «ما نه بیمه داریم و نه درآمد مناسبی که هزینه‌های درمان خود را بپردازیم.» او که به دلایلی از ذکر نامش خودداری می‌کند می‌گوید: «من برای عمل جراحی قلبم مجبور شدم پول پیش خانه اجاره‌ای‌ام را خرج کنم و حالا با ودیعه کمی که داریم نمی‌توانم خانه دیگری اجاره کنم.» همسر شهید از زخم زبان‌های عده‌ای که انگیزه شهادت همسرش را داشتن امکانات زندگی می‌دانند، دل پری دارد و می‌گوید: «تا وقتی سایه پدر روی سر دختران ۷ ساله و ۹ ساله‌ام بود زندگی ما خوب و آسوده می‌چرخید، ولی حالا از عهده تأمین هزینه‌های درمان خود برنمی‌آیم، اما متاسفانه باز هم عده‌ای فکر می‌کنند مجاهدان فاطمیون برای به دست آوردن حقوق بالا و داشتن تابعیت ایرانی و امکانات زندگی این راه را انتخاب کردند.»