همشهری آنلاین _ پریسا نوری: به گفته معاون بهره‌برداری آبفای تهران، سالانه ۲ هزار و ۳۰۰ دریچه فاضلاب در تهران سرقت می‌شود و این معضل در محله‌ها حاشیه‌ای و همجوار با مغازه‌های ضایعاتی، پررنگ‌تر است. گواه این ادعا محله حکیمیه در شمال شرق تهران است. بنا به شواهد و به گفته اعضای شورایاری این محله، روزانه ۵ الی ۶ دریچه فاضلاب از معابر حکیمیه سرقت می‌شود و حفره‌های باقیمانده، با تاریکی هوا مانند تله‌ای رهگذران، موتورسواران و خودروهای گذری را به دام می‌اندازند. اهالی حکیمیه در تماس با خبرنگار «همشهری محله» به دنبال راه‌حلی برای رفع این معضل و کاهش آسیب‌های آن در محله هستند.
«معضل سرقت درب دریچه‌های فاضلاب برای اهالی حکیمیه تکراری شده است. تقریباً کوچه، خیابان و معبری در این محله نبوده که از دستبرد سارقان در امان باشد.» این حرف یکی از ساکنان خیابان نگارستان حکیمیه است. او که چندی پیش خودرواش در یکی از این دریچه‌ها آسیب دیده، می‌گوید: «صبح زود در حالی که هوا هنوز روشن نشده بود سر کار می‌رفتم که لاستیک ماشینم دریکی از این دریچه‌هایی که درپوش نداشت افتاد. آن روز به جای محل کار مجبور شدم به تعمیرگاه بروم.» این شهروند ادامه می‌دهد: «خسارتی که به خودرو من وارد شد مالی بود، اما اگر یک فرد موتورسوار یا عابرپیاده در آن گودال می‌افتاد قطعاً آسیب جدی می‌دید.» او با گلایه از فراوانی سرقت درپوش فاضلاب در محله می‌گوید: «سرقت دریچه‌های فلزی در این محله تبدیل به اپیدمی شده، چون این دریچه‌ها به خاطر آهن و چدنشان ارزشمند هستند؛ از طرفی دزدها برای سرقت این دریچه‌ها نیاز به ابزار ندارند و تنها با یک دیلم می‌توانند به سادگی آنها را سرقت کنند.»
- درپوش‌ها از مغازه‌های ضایعاتی سر در می‌آورند
طبق آمار آبفای منطقه ۲، هر روز ۱۵ دریچه منهول از معابر این منطقه سرقت شده که بیشترین آن مربوط به محله حکیمیه و خاک‌سفید است. عضو شورایاری محله حکیمیه معتقد است فراوانی مغازه‌های خریدار ضایعات در این محله، از جمله دلایل افزایش سرقت درپوش منهول فاضلاب است. «حامد حجازی» در این‌باره می‌گوید: «سرقت درپوش دریچه معمولاً صبح زود و توسط کارتن‌خواب‌ها و معتادان اتفاق می‌افتد و اغلب این درپوش‌ها از مغازه‌های ضایعاتی که در خیابان احسان و اتحاد است، سر در می‌آورند. در واقع فراوانی مغازه‌های خریدار ضایعات در این محله به نوعی مشوق سارقان است که جنس سرقت شده را زودتر به پول نزدیک کنند.» این عضو شورایاری ادامه می‌دهد: «تنهاکاری که ما می‌توانیم بعد از وقوع سرقت انجام دهیم این است که علاوه بر سامانه آبفا با ۱۳۷ تماس بگیریم تا مأموران برسند و با کشیدن یک نوار زرد دور دریچه عابران را از خطر آگاه کنند.»
- جایگزینی دریچه‌های کامپوزیتی
چندی پیش محققان داخلی، نوعی نانوکامپوزیت را به‌عنوان جایگزین چدن برای ساخت درپوش‌های فاضلاب معرفی کردند. دریچه‌های ساخته شده با این ماده، علاوه بر دارا بودن همه ویژگی‌های چدن، سبک‌تر و از نظر اقتصادی به صرفه‌تر هستند. خوشبختانه در حال حاضر شرکت آب و فاضلاب استان تهران از این درپوش‌های کامپوزیتی به‌عنوان جایگزینی برای درپوش‌های سرقتی بهره‌می‌برد. به باور عضو شورایاری محله حکیمیه، اگر شرکت آبفا در اقدامی پیشگیرانه درپوش‌های چدنی و بتنی را با کامپوزیت تعویض کند، سریال این‌گونه سرقت‌ها تمام می‌شود. حجازی در توضیح بیشتر می‌گوید: «درپوش‌های فعلی به دلیل اینکه از چدن ساخته شده یا داخلشان میلگرد به کار رفته برای سارقان ارزشمند و جذاب هستند از این‌رو شرکت آبفا پس از سرقت از دریچه‌ها، به جای درپوش آهنی و چدنی از درپوش‌های جدید کامپوزیت استفاده می‌کند. این کامپوزیت‌ها چون قابل بازیافت نیستند به‌عنوان ضایعات ارزشی ندارند و در نیتجه سرقت نمی‌شوند، حالا اگر شرکت آب و فاضلاب در یک اقدام پیشگیرانه همه درپوش‌ها را با کامپوزیت تعویض کند، دیگر برای سارقان جذابیتی ندارد و سرقت نمی‌شود.»
- چاره کار، راهکار فرهنگی است
گلایه اهالی حکیمیه را با «امید امیری» مدیر بهره‌برداری فاضلاب آبفای منطقه ۲ مطرح می‌کنیم. امیری می‌گوید: «روزانه ۱۵ سرقت دریچه در منطقه داریم که با احتساب قیمت ۲ میلیون تومانی هر درپوش، آبفای منطقه ماهی یک میلیارد تومان از این موضوع متضرر می‌شود.» او می‌افزاید: «ناگفته نماند که این رقم تنها هزینه دریچه‌های سرقت شده است و اگر بخواهیم در این حساب و کتاب هزینه آسیب‌هایی که به افراد، خودروها و موتورسیکلت‌ها وارد می‌شود را حساب کنیم چند برابر می‌شود.» امیری در پاسخ به پیشنهاد تعویض دریچه‌های چدنی با کامپوزیت می‌گوید: » دریچه‌های کامپوزیت هم ارزان نیستند و برای هرکدام حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان هزینه می‌کنیم. از طرفی تعداد منهول‌ها زیاد است.
از بزرگراه امام علی(ع) تا محله حکیمیه ۲۲ هزار منهول داریم و فقط در محله حکیمیه حدود ۲ هزار منهول وجود دارد که اگر بخواهیم همه را تعویض کنیم یک رقم نجومی می‌شود که از بودجه کل شرکت آبفا بیشتر است و تأمین آن برایمان مقدور نیست.» امیری ادامه می‌دهد: «درپوش‌های کامپوزیتی چون بازیافت نمی‌شود، برای سارقان ارزش ندارد. البته سارقان در حکیمیه دو تا از همین کامپوزیت‌ها را هم سرقت کرده‌اند ولی ظاهراً چون نتوانسته‌اند بفروشند بی‌خیال بقیه شده‌اند.» مدیر بهره‌برداری فاضلاب آبفای منطقه ۲ با تأکید بر اینکه در حال حاضر بهترین راه‌حل این معضل، فرهنگی است، می‌افزاید: »مردم باید تبعات سرقت این دریچه‌ها آگاه باشند. این دریچه‌ها چون در خیابان کار شده‌اند، بارها موتورسواران و عابران پیاده داخلش افتاده و لطمات جبران‌ناپذیری دیده‌اند. مثلاً چند وقت پیش در محله خاک‌سفید پیرمردی با سقوط در یکی از این منهول‌ها فوت کرد. در خیابان استخر جوان موتورسوار به داخل این دریچه افتاد و پایش شکست و...
از طرفی این حوادث علاوه بر صدمات جانی برای شهروندان، تبعات حقوقی برای پیمانکاران این شرکت دارد و آنها را هم به دردسر می‌اندازد. گاهی آنها تا چند سال درگیر دادسرا و دادگاه و دیه و... می‌شوند.»
- افزایش سرقت در اول و آخر هفته
شواهد نشان می‌دهد که وضع اقتصادی جامعه و حال و روز جیب مردم نسبت مستقیمی با آمار سرقت درپوش‌های فاضلاب دارد. به گفته مدیر بهره‌برداری آبفای منطقه ۲ از یکی ۲ سال اخیر که با شیوع کرونا و افزایش بیکاری و کاهش سطح درآمد شهروندان، سرقت درپوش‌های فاضلاب رشد چشمگیری داشته است. این مدیر درباره زمان وقوع سرقت‌ها می‌گوید: «تجربه نشان داده که سارقان اول و آخر هفته که پولشان تمام شده، بیشتر از بقیه اوقات دست به سرقت درپوش‌ها می‌زنند. یعنی ما هر هفته صبح شنبه صبح و عصر پنجشنبه منتظر اعلام حداقل ۱۰ مورد سرقت درپوش در سطح منطقه هستیم.» این مدیر تأکید می‌کند: «آبفا نمی‌تواند برای هزاران منهول نگهبان بگذارد از این‌رو از شهروندان می‌خواهیم نسبت به وقوع این‌گونه سرقت‌ها حساس باشند و اجازه ندهند معتادان و کارتن‌خواب‌ها دست به سرقت درپوش‌ها بزنند و این موضوع را به ۱۱۰ اطلاع بدهند. همچنین درصورت مفقود شدن درپوش فوراً با سامانه آبفا به شماره ۱۲۲ اطلاع دهند.»