همشهری آنلاین _ حسن حسن‌زاده: ساکنان بخشی از ۲ محله زرگنده و صدر در محدوده منطقه ۳ هم با مشکلات زندگی در بافت فرسوده بیگانه نیستند. نبود مدرسه در نزدیکی بافت فرسوده و راه پرمشقت و طولانی تا نزدیک‌ترین مدرسه را هم باید به فهرست بلندبالای کمبودها و مشکلات ساکنان بافت فرسوده این محله‌ها اضافه کرد. در محله زرگنده وجود کوچه‌های پلکانی بسیار و دسترسی دشوار به وسایل حمل‌ونقل عمومی، راه مدرسه را برای دانش‌آموزان به مسیری دشوار و پردردسر تبدیل کرده است. در این گزارش به بهانه فصل ثبت‌نام مدارس سری به بافت فرسوده این محله‌ها زده و در گفت‌وگو با اهالی، شورایاران و مدیر دفتر توسعه محله ابعاد مشکل و راهکارهای حل آن را بررسی کرده‌ایم.
- تنها یک دبستان دخترانه
وجود املاک ریزدانه و کوچه‌های پلکانی بسیار در محله زرگنده و وجود کوچه‌های کم‌عرض محله صدر که امکان تردد خودرو در آن وجود ندارد، محدودیت‌های بسیاری پیش پای ساکنان بافت فرسوده این محله‌ها قرار داده است. براساس آمار قریب به هزار و ۳۰۰ پلاک در دل بافت فرسوده این دو محله قرار دارد که سهم‌محله زرگنده حدود هزار و سهم‌محله صدر نزدیک به ۳۰۰ پلاک است. «مجتبی رحیمی» مدیر دفتر توسعه محلی صدر و زرگنده از تراکم بالای جمعیت ساکن در دل بافت فرسوده این محله‌ها و مشکلات دسترسی به مراکز آموزشی می‌گوید: «قریب به هزار و ۳۰۰ پلاک در محدوده بافت فرسوده محله‌های صدر و زرگنده وجود دارد. در محله زرگنده هزار پلاک در محدوده کوچه‌های پلکانی اطراف محور عمرانی قرار گرفته که‌درصد بالایی از کل جمعیت ساکن در این محله را شامل می‌شود.
با وجود تراکم بالای جمعیت در این محدوده، تنها یک دبستان دخترانه در مجاورت بافت فرسوده این محله قرار دارد. از آنجایی که بافت فرسوده زرگنده در محاصره کوچه‌های پلکانی قرار دارد و دسترسی از خانه‌های بالادست به مدرسه و دیگر مراکز آموزشی فقط با گذر از کوچه‌های پلکانی امکان‌پذیر است، دسترسی به مدرسه یکی از مشکلات دانش‌آموزان ساکن در بافت فرسوده محسوب می‌شود. مسیر دسترسی به تنها مدرسه‌ای که در مجاورت بافت فرسوده صدر قرار دارد از حاشیه بزرگراه صدر می‌گذرد و به دلیل نبود کنارگذر مناسب برای دسترسی عابرپیاده، دسترسی به این مدرسه هم برای دانش‌آموزان با مشکلاتی همراه است.»
- گذر از مسیر هزارپله
بازگشایی مدارس برای دانش‌آموزان ساکن در بافت فرسوده به معنای گذر از مسیر پرپیچ‌وخم دسترسی به مدرسه است. اگرچه مشکلات کمبود فضاهای آموزشی و نبود مدرسه در دیگر محله‌های فرسوده هم گریبان ساکنان را گرفته است ولی مسئله‌ای که دسترسی دانش‌آموزان ساکن در بافت فرسوده محله زرگنده به مدارس خارج از بافت و مدارس محله‌های دیگر دشوار می‌کند، وجود کوچه‌های پلکانی بسیار و مشکلات دسترسی به وسایل حمل‌ونقل عمومی و حتی سرویس مدرسه است. رحیمی می‌گوید: «به دلیل کد ارتفاعی نامتعارف محله‌های صدر و زرگنده، دسترسی ساکنان بافت فرسوده این دو محله به خدمات و امکانات مختلف با مشکلاتی همراه است. وجود کوچه‌های پلکانی و معابر کم‌عرض که امکان تردد خودرو در آن وجود ندارد هم یکی دیگر از مشکلات دسترسی اهالی به وسایل حمل‌ونقل عمومی است.
به‌عنوان مثال ساکنان کوچه دلیری در محله زرگنده برای دسترسی به خیابان شریعتی و استفاده از تاکسی یا اتوبوس فقط ۱۰ تا ۱۵ دقیقه باید از کوچه‌های پلکانی محله عبور کنند. این مشکل برای سالمندان، کودکان و دانش‌آموزان دردسرهای بیشتری به همراه دارد.» «رضا آزاد» یکی از ساکنان محله زرگنده در این‌باره می‌گوید: «در محدوده بافت فرسوده محله زرگنده تنها یک دبستان دخترانه وجود دارد. دانش‌آموزان دیگر مقاطع باید در مدارس اطراف ثبت‌نام کنند که با توجه به وضعیت کوچه‌ها و معابر محله، دسترسی به آن مدارس آسان نیست. حتی در صورتی که برای کودکانمان سرویس مدرسه هم بگیریم، آنها در پاییز و زمستان با گذر از این کوچه‌های پلکانی که گاهی خطرآفرین هم می‌شود ابتدا باید خودشان را به سرویس برسانند و سپس راهی مدارس خارج از بافت فرسوده و مدارس خیابان ظفر یا محله‌های دروس و قلهک و... شوند.»
- ثبت نام با اجاره‌نامه صوری
بافت فرسوده محله صدر در مرز مناطق ۳ و یک قرار گرفته و به دلیل نزدیکی مدارس منطقه یک، ساکنان بافت فرسوده تلاش می‌کنند دانش‌آموزان خود را در مدارس محله قیطریه ثبت‌نام کنند. «روح‌الله کشانی» دبیر شورایاری محله صدر می‌گوید: «در نزدیکی بافت فرسوده محله ما فقط یک دبستان و راهنمایی پسرانه وجود دارد. به دلیل نبود مدرسه دخترانه در نزدیکی بافت فرسوده، اهالی فرزندان خود را در مدارس منطقه یک ثبت‌نام می‌کنند. اما ثبت‌نام در این مدارس آسان نیست و مسئولان مدارس منطقه یک به سختی دانش‌آموزان ساکن در منطقه ۳ را پذیرش می‌کنند.» کشانی ادامه می‌دهد: «از طرفی نزدیک‌ترین مدرسه دخترانه منطقه ۳ به بافت فرسوده محله ما در انتهای خیابان دولت قرار دارد که دسترسی به آن به دلیل دوری مسافت برای دانش‌آموزان، دشوار و برای والدین آنها هزینه‌بر است.»
دوری مسافت تا مدارس محله و نبود مدرسه در برخی مقاطع، چاره‌ای جز ثبت‌نام در مدارس محله‌های اطراف برای برخی والدین باقی نگذاشته است. رضا آزاد می‌گوید: «در نزدیکی بافت فرسوده زرگنده مدرسه پسرانه دولتی نداریم. ثبت‌نام در مدارس غیرانتفاعی هم برای بسیاری از ساکنان این محدوده که درآمد بالایی ندارند امکان‌پذیر نیست و اهالی مجبورند فرزندان خود را در مدارس دولتی محله‌های اطراف مثل محله قلهک ثبت‌نام کنند. مدیران مدارس اجاره نامه سکونت در محله می‌خواهند که متأسفانه شنیده‌ایم برخی از والدین مجبور می‌شوند با ارائه اجاره نامه صوری این مشکل را حل کنند.»
- کمبود زمین مانع اصلی توسعه خدمات
یکی از مشکلات جدی بافت فرسوده در محله‌های صدر و زرگنده کمبود زمین برای توسعه امکانات خدماتی، رفاهی، درمانی و آموزشی است. با وجود این رحیمی از امکان جانمایی مدرسه در محدوده بافت فرسوده این دو محله می‌گوید: «مهم‌ترین مانع بر سر راه توسعه امکانات و خدمات رفاهی، آموزشی، ورزشی و... در بافت فرسوده این دو محله به‌ویژه در محله زرگنده وجود املاک ریزدانه است. بیشتر این املاک مالکیت خصوصی هم دارد که مانعی دیگر برای توسعه امکانات است. بنابراین جانمایی زمین برای توسعه امکاناتی مثل مدرسه که نیاز به تملک چند ملک ریزدانه دارد، تنها با پیدا کردن یک پلاک درشت‌دانه یا تجمیع چند پلاک ریزدانه امکان‌پذیر است. در محدوده بافت فرسوده محور عمرانی محله زرگنده زمینی با مساحت حدود هزار و ۲۰۰متر وجود دارد که کاربری خدماتی هم برای آن تعریف شده است.
اکنون تنها زمین مناسب برای توسعه برخی امکانات خدماتی مثل ساخت مدرسه در محله زرگنده همین زمین درشت‌دانه موجود است که در سند توسعه محله هم این زمین را برای توسعه امکانات آموزشی پیشنهاد کرده‌ایم.» رحیمی درباره جانمایی زمین مناسب برای ساخت مدرسه در محدوده بافت فرسوده محله صدر می‌گوید: «این مشکل در محدوده بافت فرسوده محله صدر جدی‌تر است. بخشی از فضای سبز خیابان ستار کشانی اکنون به‌عنوان فضای ورزشی در اختیار اهالی است و با توجه به کاربری زمین امکان در نظر گرفتن فضایی برای توسعه فضای آموزشی در این محدوده هم وجود دارد.»