همشهری آنلاین_سارا جعفرزاده: در محله لشکر، نرسیده به بزرگراه امام علی(ع) تقاطعی هم به نام شهید نوروزی فرد وجود دارد که از لحاظ حجم خودروهای عبوری و تردد عابران بسیار شلوغ است. همه اینها درحالی است که تقاطع هیچ‌گونه سرعتگیر یا علائم بازدارنده راهنمایی رانندگی ندارد و اکثر رانندگان بدون توجه به تردد عابران و وجود تقاطع با سرعت بسیار بالا از این مسیر عبور می‌کنند.
سرعت خودروها به گونه‌ای است که عابران برای رد شدن از عرض خیابان باید چند دقیقه‌ای را در انتظار بایستند تا از حجم خودروهای عبوری کاسته شود. از طرفی در دوره‌های گذشته شهرداری تصمیماتی مبنی بر جانمایی پل عابرپیاده در این تقاطع داشته که در دوره شهردار قبل منطقه ۸ این موضوع منتفی شده است. نکته دردناک ماجرا اینجاست که تاکنون تصادفات فوتی و جرحی بسیاری در این نقطه رخ داده است.
- جانمایی پل عابر درهاله‌ای از ابهام
با توجه به اینکه بلوار شهید گلشن دوست از میان محله لشکر رد شده و در وسط این بلوار مسیل باختر جاری است، مشکلات متعددی برای اهالی ایجاد شده است. در برخی نقاط، این مسیل مسقف و سرپوشیده شده است. از جمله در تقاطع شهید نوروزی فرد که درست در جایی که مسیل مسقف شده؛ در میانه خیابان پاتوقی برای اهالی ساخته شده است. تقاطع نوروزی فرد توسط این مسیل به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده و این درحالی است که از ۱۲ سال پیش تاکنون با توجه به تراکم و افزایش جمعیت و نیاز محله، اهالی و دبیر محله درخواست خود را مبنی برجانمایی پل عابرپیاده در این تقاطع ارائه داده‌اند.
در این میان معارضان ملکی هم وجود داشت که رضایت مالکان با گفت‌وگو و رایزنی‌های فراوان توسط معتمدان و مدیر محله گرفته شد تا در نهایت در دوره قبلی مدیریت شهری منطقه پایه‌های پل عابر در این نقطه جانمایی و در دوره شهردار بعدی این پایه‌ها جمع‌آوری شد. در آن زمان شهردار وقت در پاسخ به این سؤال که چرا پایه‌های پل جمع‌آوری شد، اعلام کرد امکان دارد اهالی بعد از مدتی درخواست تغییر پل عابر به حالت مکانیزه را داشته باشند که این مورد امکان‌پذیر نیست.
به اصطلاح، شهرداری جلو ضرر را از همین ابتدا گرفته است، یعنی از جانمایی پل عابر معمولی به دلیل اینکه امکان دارد، اهالی بعد از مدتی درخواست تجهیز پل به سیستم مکانیزه را داشته باشند، سرباز زده است. اکنون همچنان بعد از ۱۲ سال جانمایی پل عابرپیاده در این نقطه درهاله‌ای از ابهام قرار دارد و در حال حاضر مجدداً درخواست جانمایی پل عابرپیاده از سوی اهالی به شهرداری ارائه شده اما تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.
- وقوع تصادفات فوتی و جرحی
کافی است چند دقیقه‌ای رد شدن عابران از تقاطع نوروزی فرد را مشاهده کنید. آن وقت است که متوجه خواهید شد رد شدن از این تقاطع کم‌عرض کار سختی است. به دلیل عدم جانمایی پل عابرپیاده در این نقطه هر چند وقت یکبار تصادفات فوتی و جرحی رخ می‌دهد. «آزاد ابراهیمی» یکی از کاسبان محله لشکر که حدود ۲۰ سال است در این محله میوه‌فروشی دارد و مغازه‌اش نبش خیابان نوروزی‌فرد است، می‌گوید هر روز شاهد ترس و وحشت عابران پیاده برای عبور از این تقاطع است.
او می‌گوید: «وضعیت این تقاطع قابل شرح نیست. حتماً باید در محله حضور داشته باشید تا متوجه خطری که عابران را هر لحظه تهدید می‌کند، شوید. بارها با چشم خودم دیدم که تصادفات وحشتناکی در این تقاطع رخ داده است. تصادفاتی که قربانیان آن تنها عابران هستند. این تقاطع نیاز مبرم به پل عابرپیاده دارد. همین سال گذشته بود که خانم میانسالی برای رفتن به مسجد، قصد داشت از تقاطع عبور کند که متأسفانه خودرویی با او برخورد و آن خانم در دم فوت کرد. بارها از مسئولان مختلف از جمله پلیس راهور و شهرداری منطقه درخواست کرده‌ایم که طرح جانمایی پل عابرپیاده را در این تقاطع به سرانجام برسانند که متأسفانه فعلاً هیچ اقدامی صورت نگرفته است.»
- معارضی برای پل عابر وجود ندارد
با توجه به اینکه در تقاطع نوروزی‌فرد ساختمان‌های مسکونی و تعدادی مغازه قرار گرفته، برای جانمایی پل عابرپیاده نیاز به رضایت مالکان این ساختمان‌ها وجود داشت. برای این کار در دوره‌های قبلی مدیریت شهری منطقه ۸ رضایت معارضان جلب شده است. «شهرزاد باجلان» مدیر سرای محله لشکر با یادآوری این موضوع، می‌گوید: «برای جانمایی پل عابرپیاده لازم بود که رضایت معارضان گرفته شود.
در تقاطع نوروزی فرد جنوبی ملکی با کاربری حمام وجود دارد که ورثه این ملک با جانمایی پایه‌های پل مقابل ملک خود مخالف بودند. بعد از کشمکش‌های فراوان مسئولان شهرداری قول دادند که پایه‌های پل به گونه‌ای جانمایی شود که مزاحمتی برای این ملک و سایر ساختمان‌های مسکونی ایجاد نکند.
در نهایت شهردار وقت «بهمن نوری» دستور جانمایی پل را داد و در نهایت پایه‌های پل در قالب صفحات فلزی جانمایی شد و ما همچنان در انتظار جانمایی عرشه پل بودیم که بعد از تغییر مدیریت شهری منطقه ۸ در دوره بعد به جای اینکه این پل تکمیل شود، پایه‌های پل با جرثقیل شبانه از این محل جمع‌آوری شد.» باجلان در این دوره هم همچنان پیگیر درخواست اهالی محله لشکر برای جانمایی پل عابر است و می‌افزاید: «در دوره فعلی مدیریت شهری منطقه ۸ همچنان ما درخواست جانمایی پل عابرپیاده را ارائه داده‌ایم و منتظر اقدامات شهرداری هستیم.»
- ۱۲ سال برای جانمایی پل عابر پیاده تلاش کردیم
بسیاری از اهالی محله لشکر می‌گویند برای جانمایی پل عابرپیاده در تقاطع نوروزی فرد حدود ۱۲ سال تلاش و پیگیری کرده‌اند تا در نهایت شهرداری پایه‌های پل را در این مکان جانمایی کرده است اما افسوس که این روزها تکمیل این پروژه عمرانی در محله به یک معمای حل نشده تبدیل شده است.
«ابوالفضل عبدالله‌زاده» یکی از ساکنان محله لشکر که بیش از ۴۰ سال سابقه سکونت در این محله را دارد، می‌گوید: «من هم با کمک اهالی محله لشکر، شورایاری و دبیر محله ۱۲ سال برای متقاعد کردن شهرداری برای جانمایی پل عابرپیاده تلاش کردم تا در نهایت پایه‌های پل جانمایی شد اما بعد از مدتی پایه‌ها جمع‌آوری شد. شما در نظر بگیرید که از این تقاطع دانش‌آموزان، افراد سالمند، بانوان و افراد بسیاری عبور می‌کنند و هر کدامشان برای عبور از عرض این تقاطع باید چند دقیقه منتظر بمانند تا در فرصت مناسب با ترس و لرز عبور کنند.
این محله جمعیت زیادی دارد و توسط بازارهای روز، تره‌بار، مغازه‌های خدماتی احاطه شده و ترددهای زیادی را در این نقطه شاهد هستیم و شهرداری برای حفظ جان اهالی هم که شده باید این طرح را تکمیل کند.» او می‌افزاید: «با توجه به اینکه شهرداری قرار بود برای ما پل مکانیزه جانمایی کند، دلایلی برایمان آوردند که امکان جانمایی پل مکانیزه وجود ندارد و در نهایت ما به جانمایی پل آسانسوری رضایت دادیم اما آن هم اجرایی نشد.»
- جانمایی نادرست چراغ چشمک‌زن و تابلوی عبور عابر پیاده
یکی از مشکلاتی که در تقاطع شهید نوروزی فرد وجود دارد و رانندگان را دچار خطا و اشتباه می‌کند، جانمایی نادرست تابلوی عبورعابر پیاده و چراغ چشمک‌زن است. «غلام حسنی» یکی از اهالی محله در این‌باره می‌گوید: «نمی‌توان تمام تصادفات این تقاطع را به سرعت بالای خودروها نسبت داد. در حال حاضر چراغ چشمک‌زن به جای اینکه در نبش تقاطع قرار داشته باشد، جلوتر از تقاطع جانمایی و به وسیله شاخه‌های درختان، محصور شده است، در نظر بگیرید راننده‌ای که به این تقاطع می‌رسد از کجا باید بداند، چراغ چشمک‌زن و تابلوی عبور عابرپیاده کجا قرار دارد. این علائم باید در جلو چشم راننده و قابل رؤیت باشد. این درحالی است که در این شرایط بسیاری از رانندگان نمی‌توانند خودرو خود را کنترل کنند.»
او به ضرورت جانمایی سرعتگیر در این تقاطع اشاره می‌کند و می‌افزاید: «از روزی که اهالی درخواست جانمایی پل عابر را به شهرداری ارائه داده‌اند، ۱۲ سال می‌گذرد، اما همچنان اقدام جدی صورت نگرفته است، حداقل اگر شهرداری برای جانمایی پل اقدامی نمی‌کند، می‌تواند یک سرعتگیر در دو جهت بلوار گلشن دوست در تقاطع خیابان نوروزی فرد جانمایی کند تا حداقل از سرعت رانندگان کاسته شود.»
- کوتاه درباره ساکنان محله لشکر
ویژگی‌های جمعیتی محله لشکر در این سال‌ها دستخوش تغییرات شده است اما با استناد به کتاب‌های تهران‌شناسی و گفت‌وگو با اهالی محله لشکر می‌توان دریافت که قدیمی‌ترین ساکنان محله لشکر از دیار استان مرکزی و اراکی‌ها هستند. «شهرزاد باجلان» مدیر سرای محله لشکر دراین‌باره معتقد است: «قدیمی‌ترین سکنه محله لشکر، اراکی‌ها هستند اما بعد از آن ما با حضور قومیت‌های اصفهانی، سبزواری و آذری هم مواجه شده‌ایم. در ۲۰ سال اخیر اقوام استان‌های لرستان و گلستان هم به این محله کوچ کرده‌اند. بیشتر اقوام قدیمی محله لشکر را کارمندان شهرداری و بخشی از آنها را کارمندان نظامی تسلیحات ارتش و بخشی از آنها هم رفتگران شهرداری تشکیل می‌دهند.»
باجلان درباره تردد لشکریان نظامی در محله شهرزاد می‌گوید: «با توجه به قرارگیری پادگان حشمتیه در نزدیکی محله لشکر، نظامیان به‌صورت لشکری برای استحمام به حمام قدیمی محله لشکر که قدمت بالایی داشت، می‌آمدند و شاید یکی از دلایل نامگذاری این محله را بتوان همین موضوع دانست. با این حال به‌طور کلی محله‌های مجاور این محله از جمله تسلیحات هم سابقه حضور نظامیان را دارند.»
محدوده فعلی محله لشکر کجاست؟
محله لشکر در محدوده شرقی شهر تهران و در منطقه ۸ قرار داد. این محله از سمت شمال به خیابان جانبازان غربی و مجیدیه جنوبی از ضلع جنوب به خیابان شهید مدنی منتهی می‌شود. همچنین این محله از سمت شرق به خیابان مسیل باختر یا همان مسیل گلشن‌دوست، از ضلع غرب هم به خیابان شهید حیدری می‌رسد. محله لشکر با محله‌های کرمان، وحیدیه، سبلان و تسلیحات همسایه است و درحال حاضر بیش از ۱۷ هزار نفر جمعیت دارد و بخشی از آن در بافت فرسوده قرار گرفته است. یکی از شاخص‌ترین المان‌های محله لشکر میدان امام رضا(ع) است که سال ۱۳۹۳ ایجاد شده است و این محله ۶ مسجد و حسینیه دارد.
- وجه تسمیه محله
درباره وجه‌تسمیه نام محله لشکر اظهارنظرها بسیار است اما «داریوش شهبازی» پژوهشگر و تهران‌شناس دراین‌باره می‌گوید: «تلفظ صحیح نام این محله لشکر است که بسیاری از مردم به اشتباه آن را لشکر تلفظ می‌کنند. محله لشکر خرده محله‌ای است در محله بزرگ‌تر نظام‌آباد که محله نظام‌آباد هم از سمت شمال به مجیدیه از ضلع شرق به نارمک و از سمت جنوب به محدوده امام حسین(ع) و از ضلع غرب به محله پلیس منتهی می‌شود.
وجه تسمیه محله لشکر به دلیل استقرار ارتش دوران پهلوی در این محدوده است که برای نخستین بار در این گستره تأسیسات ارتش پدید آمد. تاریخچه اراضی نظام‌آباد و لشکر به دوران جنگ جهانی دوم برمی‌گردد که قبل از جنگ جهانی دوم‌آبادی‌های کوچکی از جمله حکیمیه و امامیه و کاخ‌های سلطنتی دوره ناصرالدین شاه مانند عشرت‌آباد یا قصر قاجار که مربوط به دوره فتحعلی شاه است در این محدوده وجود داشت و مابقی اراضی به‌صورت بیابان و لم یزرع بود و بنایی در آنها وجود نداشت. بعد از جنگ جهانی دوم تهران ناگهان با مهاجرت بخش بزرگی از روستاییان و ساکنان شهرهای دیگر روبه‌رو و با افزایش جمعیت مواجه شد و در نتیجه دولت لایحه‌ای را مبنی بر ثبت اراضی تهران به تصویب رساند.
در این لایحه دولت ناگهان صاحب ۱۵ میلیون‌متر اراضی تهران شد و در سال ۱۳۲۸ دولت از این اراضی استفاده کرد و برای کارمندانی که خانه نداشتند، ساخت خانه با مشارکت بانک‌ها را در محله‌ها انجام داد. به‌عنوان مثال پیدایش نارمک و تهران‌نو نتیجه همین ساخت‌وسازها در آن زمان است و پیش از اینکه نظام‌آباد به وجود بیاید، نارمک در اواخر سده ۲۰ و اوایل سده ۳۰ به وجود آمد و در خیابان انقلاب نرسیده به میدان امام حسین(ع)، تقاطع خیابان انقلاب و خیابان نظام‌آباد را سه‌راه نارمک می‌نامیدند.
یعنی پیش از پیدایش نظام‌آباد آن محدوده نارمک نام گرفت. در گستره محله لشکر، نخستین بنا مربوط به باشگاه دیهیم است که مربوط به سال ۱۳۳۳ است و بعد از آن اواخر دهه ۳۰ ارتش برای کارمندان تسلیحات که محل تسلیحات در باغ سلطنت‌آباد در پاسداران امروزی واقع بود، تصمیم به ساخت خانه در محدوده اراضی نظام‌آباد گرفت و این اتفاق مربوط به اواخر دهه ۳۰ و اوایل دهه ۴۰ است. جانمایی نخستین موتورآب در این محدوده هم یکی از دلایل حیات بخش برای اینجا بود.»