همشهری آنلاین _ زهرا بلندی: مزرعه خانواده مرکز تحقیقات، آموزش و مشاوره فضای سبز(تام) شهربانوی بوستان ولایت منطقه ۱۹ با متراژ ۵۰۰ مترمربع بزرگ‌ترین مزرعه خانواده شهر است که روزانه میزبان بانوان ساکن محله‌های مختلف جنوب شهر است.
سرسبزی و طراوت روستایی فضای مزرعه را دربرگرفته و عطر سبزی‌های تازه ریحان، نعناع و شاهی در هوا پیچیده است. هریک از بانوان در قطعه زمین‌های مربعی شکل مختص خود مشغول‌کاری است. عده‌ای دبه‌ها را پر از آب کرده تا زمین‌شان را آبیاری کنند و گروهی هم در حال چیدن سبزی و صیفی هستند. در این میان، برخی هم کنار زمین نشسته‌اند و به نظاره مزرعه اکتفا می‌کنند. «مریم عسگری» بانوی ۴۸ ساله ساکن منطقه ۱۷ یکی از همین افراد است. او با اشاره به اینکه محله خودشان هم مزرعه خانواده دارد، اما دسترسی اینجا برایش راحت‌تر است، می‌گوید: «از ۳ سال پیش وقتی خیلی اتفاقی برای تفریح به شهربانو آمده بودم که با مزرعه خانواده آشنا شدم. باتوجه به علاقه همیشگی‌ام به گل و گیاه، که به روزهای کودکی و حیاط خانه پدری برمی‌گردد، تصمیم گرفتم در مزرعه خانواده فعالیت کنم.
سبزیکاری و نگهداری از گیاهان را به‌صورت اصولی در اینجا یاد گرفتم و کار را شروع کردم.» به نعناع، مرزه، ریحان‌های قدکشیده که حاصل زحمات خودش است، اشاره می‌کند و می‌گوید: «تنها با عبور از یک پل عابرپیاده به اینجا می‌رسم. در محیط امن اینجا هم می‌توانم پیاده‌روی کنم و هم در مزرعه خانواده سبزی بکارم.»
- ساعاتی رها از دغدغه‌ها
در قطعه زمین خود خلوت کرده و در حال چیدن سبزی است که سراغش می‌رویم. «فاطمه اسد» بانوی ۵۵ ساله ساکن محله شهرک شریعتی منطقه ۱۹ است که درباره حضورش در اینجا می‌گوید: «همیشه علاقه‌مند به پرورش گل و گیاه بودم، اما به دلیل سکونت در آپارتمان شرایط این کار برایم فراهم نبود. ۴ سال پیش حین پیاده‌روی در پارک با مرکز تام و مزرعه خانواده آشنا شدم، نخست چند دوره در جلسات آموزشی گل و گیاه شرکت کردم و در این دوره‌ها روش سبزیکاری و نگهداری از گیاهان را یاد گرفتم.» او به تشویق‌های خانواده و علاقه به مصرف سبزی‌های ارگانیک اشاره می‌کند و می‌گوید: «چند ماهی است که در قطعه زمین حدوداً ۲ مترمربعی مشغول کاشت سبزی‌هایی همچون تربچه، ریحان، کاسنی، شاهی، نعناع، پونه، گشنیز و جعفری هستم. فضای بسیار خوبی را شهرداری منطقه در اختیارمان قرار داده و دوست دارم به‌زودی بتوانم در کاشت و برداشت محصولات صیفی و سبزی خودکفا شوم.»
اسد از تأثیرات مثبت این فضا در روحیه‌اش یاد می‌کند و می‌گوید: «لحظه‌ای که مشغول کاشت گل و گیاه هستم هیچ چیز موجب آزردگی خاطرم نمی‌شود و کمتر به مشکلات روزمره فکر می‌کنم. پیدا کردن دوستان خوب و بامحبت هم از دیگر موهبت‌های کار در این مزرعه است که بابت آن هم قدردان هستم.»
- جایی برای گذران روزهای بازنشستگی
«نرگس فراهانی» بانوی ۵۱ ساله ساکن محله جوادیه یکی دیگر از بانوان حاضر در اینجاست که از ۱۰ سال پیش با مرکز تحقیقات، آموزش و مشاوره فضای سبز منطقه ۱۹ آشنا شده و ضمن شرکت در دوره‌های آموزشی گل و گیاه آن از امکانات مزرعه خانواده هم برای کاشت سبزی بهره‌مند شده است. این دبیر بازنشسته مدرسه استثنایی با اشاره به اینکه از طریق یکی از دوستانش با این مرکز آشنا شده و اینجا را بهترین جا برای گذران روزهای بازنشستگی‌اش می‌داند، می‌گوید: «روزهای نخست در کلاس‌های گل و گیاه شرکت می‌کردم، اما مدتی بعد سبزیکاری در زمین‌ها هم به فعالیت‌هایم اضافه شد. در حال حاضر ۲ قطعه زمین به من سپرده شده که مناسب با هرفصل در آنها سبزی‌هایی همچون ریحان، برگ چعندر، خرفه و... می‌کارم.» او در ادامه به سبزیکاری در منزل اشاره می‌کند و می‌گوید: «کرونا بهانه‌ای شده تا در بام خانه هم داخل سبدهای بدون استفاده بذر بکارم و سبزی برداشت کنم. با این کار دیگر در تولید سبزی خودکفا شده‌ام و نه تنها از مغازه‌ها سبزی خریداری نمی‌کنم، بلکه مقداری از محصولاتم را بین اقوام و دوستان هم تقسیم می‌کنم.»
- همنشینی با دوستان بامحبت
«شاغلم و فقط یک روز در هفته می‌توانم به مزرعه سر بزنم؛ با این حال، همان یک روز و ساعات محدود خستگی‌های یک هفته‌ام را جبران می‌کند.» این بخشی از صحبت‌های «پروانه خدایی» یکی از کاسبان محله شریعتی منطقه ۱۹ است که با بیان آن می‌گوید: «از ۳ سال پیش وقتی اتفاقی برای گذران اوقات فراغت همراه دوستانم به شهربانو آمده بودم با این مزرعه آشنا شدم و شرکت در دوره‌های آموزش سبزیکاری را آغاز کردم.» او با یادآوری روزهایی که در بام خانه قدیمی‌شان سبزی و صیفی می‌کاشت، می‌گوید: «حضور در این جمع من را به آن دوران برد و دوباره کارم را با کاشت سبزی‌هایی مثل ریحان، گوجه‌فرنگی، تربچه و گشنیز و فلفل و کلم شروع کردم.» او از علاقه‌اش به حضور در جمع بانوان با محبت مزرعه خانواده یاد می‌کند و می‌گوید: «مغازه‌دار هستم و حضور مداوم در اینجا برایم مقدور نیست با این حال برای دیدن مزرعه و دوستان لحظه‌شماری می‌کنم. در اینجا ضمن دیدار با دوستان و رسیدگی به محصولاتم از کلاس‌های متنوع در حوزه نگهداری از گل و گیاه و دمنوش‌های گیاهی بهره‌مند می‌شوم.»
- بهترین پاتوق روزهای کرونایی
بیش از ۸ سال است با مرکز تحقیقات، آموزش و مشاوره منطقه ۱۹ آشنا شده و در دوره‌های آموزشی مختلف آن شرکت می‌کند، اما ورودش به مزرعه خانواده اتفاق نسبتاً جدیدی است. گل آفتابگردانی در گوشه زمین «مریم عباسی» کاشته شده و مانند دیگر بانوان از سبزی‌هایی مثل تربچه، شاهی و ریحان هم بی‌بهره‌نمانده است. این بانوی ۳۵ ساله ساکن محله شریعتی جنوبی با بیان اینکه قبلاً در مرکز «تام» محله شریعتی حضور داشته و چند ماهی است عضو ثابت مزرعه خانواده شده است، می‌گوید: «از نخستین روزهای جوانی به گل‌ها و گیاهان علاقه‌مند شدم و پرورش گیاهان آپارتمانی را آغاز کردم.» او از تأثیری که انس با گل و گیاه در روحیه‌اش داشته، یاد می‌کند و می‌گوید: «حضور روزانه در این طبیعت زیبا، گفت‌وگو با دوستان و برداشت محصولاتی که با دستان خودم کاشته‌ام آرامش بیشتری به لحظات زندگی‌ام می‌بخشد. به نظرم در روزهای کرونا که ارتباط‌ها تا حد زیادی محدود شده و امکان تفریح آن‌طور که باید فراهم نیست، اینجا بهترین محیطی است که می‌توانم ساعاتی را خوش بگذرانم و معنای واقعی زندگی را درک کنم.»
- بیماری قلبی‌ام بهبود یافته
۵ سال است که هر روز به اینجا می‌آیم. اینجا یکی از بهترین فضاهای جنوب شهر است که نه تنها برای بانوان ساکن منطقه ۱۹، بلکه برای بانوان ساکن در دیگر مناطق جنوبی هم شرایط خوبی را ایجاد کرده است. «صدیقه قهرمانی» بانوی ۵۹ ساله ساکن محله جوادیه با بیان این موضوع می‌گوید: «فضای بسیار خوبی در اختیار بانوان علاقه‌مند به پرورش گل و گیاه اختصاص داده شده، اما کمبود آب برای آبیاری گیاهان وجود دارد و حمل آب با دبه از آن سو تا این سوی زمین یکی از مشکلات مهم است.» قهرمانی با بیان اینکه حضور در اینجا باعث شده بیماری قلبی‌اش بهبود یابد و داروهایش را قطع کند، می‌گوید: «با لمس خاک روحیه‌ام عوض می‌شود. بخشندگی را از خاک یاد گرفته‌ام. در اینجا بادمجان، گوجه‌فرنگی، ریحان، نعناع و... کاشته‌ام و در خانه هم گیاهانی مثل حسن یوسف، قاشقی، کاکتوس و... نگهداری می‌کنم. علاقه من به گیاهان باعث شده نوه‌هایم هم به گیاهان علاقه‌مند شوند و خودشان در خانه با کاشت هسته پرتقال و نارنگی شاهد رشد گیاهان باشند.»
- آرامشی که به دست آوردم
با آرامشی خاص به تنهایی در زمین مخصوص خود در حال آبیاری است که سراغش می‌رویم. او هم از جمله بانوانی است که ۳ سال پیش حین پیاده‌روی با این فضا آشنا شده و فعالیتش را در مزرعه شروع کرده است. «پوران اشکانی» بانوی ۵۸ ساله ساکن منطقه ۱۹ با بیان اینکه به دلیل گذران روزهای کودکی‌اش در روستا، اطلاعات خوبی درباره کاشت گیاهان دارد با این حال در کلاس‌های آموزشی مرکز تام هم شرکت کرده است، می‌گوید: «متأسفانه با از دست دادن ۲ برادر جوان و یکی از خواهرانم اخیراً حال روحی خوبی نداشتم، اما فعالیتم در کاشت و برداشت محصول و یافتن دوستانی جدید تسکین خوبی برای روحم بوده است. عادت کرده‌ام ۲ روز در هفته به اینجا بیایم و علاوه بر گذران اوقاتی خوش در مزرعه کنار دوستان در نهایت هم با دست پر از محصولاتی که خودم کاشته‌ام به خانه ببرم.»
- همیاران سبز مشکلات را رصد می‌کنند
مزرعه خانواده شهربانو به دلیل برخورداری از محیطی امن در وسعتی بالا مورد توجه تعداد قابل توجهی از بانوان قرار گرفته است. مدیر مرکز تحقیقات، آموزش و مشاوره فضای سبز منطقه ۱۹ با بیان این موضوع و اشاره به اینکه کار با خاک و گیاه و آب تسلی بخش روح است، می‌گوید: «باوجود شرایط کرونایی استقبال شهروندان از این مزرعه خوب بوده و با همدلی که بین آنها وجود دارد زمینی که تا سال قبل خشک بود اکنون سبز و باطراوت شده است. مزرعه خانواده شهربانو ابتدا با هدف پر کردن اوقات فراغت و آشنایی بیشتر بانوان با فضای سبز در فضایی ۵۰۰ متری شکل گرفت، اما اکنون روشی برای رونق کسب و کارهای خانگی هم به شمار می‌رود.»
«سوسن پاکراه» از محبتی که بین بانوان فعال مزرعه ایجاد شده یاد می‌کند و می‌گوید: «نه تنها با علاقه زمین‌شان را آبیاری می‌کنند، بلکه هوای زمین‌های یکدیگر را هم دارند و در زمان نبود هرکدام دیگر اعضا آبیاری زمین را به عهده می‌گیرند که افزایش همدلی و محبت بین آنها را به همراه داشته است.» پاکراه به برگزاری کلاس‌های مجازی و حضوری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مرکز شهربانو و شریعتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «در هفته یک روز در مرکز شهربانو و یک روز در مرکز شریعتی کلاس حضوری و مجازی در قالب کلیپ‌های کوتاه تصویری در گروه واتساپی برگزار می‌شود و علاقه‌مندان برای بهره‌مندی از آنها می‌توانند با شماره ۵۵۸۵۲۱۲۱ تماس بگیرند.»
او در پایان با اشاره اینکه مرکز تام از جمله ادارات زیرمجموعه اداره فضای سبز است و رسالتش نگهداشت گل و گیاه و... است، می‌گوید: «در زمینه نگهداری گل و گیاه اصلی‌ترین عامل خود شهروندان هستند و چه بهتر که مردم آشنایی خوبی با این مرکز داشته باشند و ما را در انجام امور شهر یاری کنند. طرحی با عنوان طرح همیار سبز هم به اجرا در آمده که براساس آن همیاران سبز مشکلات مرتبط با فضای سبز را در منطقه رصد و به ما گزارش می‌کنند و در زمینه کاشت گل و گیاه، گیاهان فصلی، آموزش شهروند به شهروند در بوستان‌ها فعالیت دارند. در حال حاضر تعداد همیاران سبز منطقه ۱۹، ۳۵ نفر هستند و از پذیرش اعضای جدید هم استقبال می‌شود.»
- شاگردانم کارشناس گل‌وگیاه شده‌اند
بعد از آبیاری زمین‌ها و چیدن سبزی‌ها همگی در گوشه‌ای از زمین دور هم جمع می‌شوند تا از کلاس آموزشی حضوری بهره‌مند شوند. علاوه بر سبزیکاری در هریک از جلسات بانوان با موضوعات مختلفی از جمله سبزیکاری، دفع آفات، سبزی‌های فصل و... آشنا می‌شوند و البته برای بهبود کیفیت محصولات‌شان از مشاوره‌های مربی هم استفاده کنند.
«فاطمه توحیدی» با اشاره به اینکه از ۴ سال پیش به‌عنوان مربی در مرکز تام منطقه ۱۹ فعالیت می‌کند، می‌گوید: «مادرم یک گلخانه دارد و از کودکی نزد او کاشت و نگهداری از گیاهان را یاد گرفتم و با علاقه‌ای که در من شکل گرفته بود تحصیلاتم را در رشته مرتبط ادامه دادم. این ساکن محله مینی سیتی که در هفته چند بار برای برگزاری کلاس‌های آموزشی و ارائه مشاوره به مزرعه خانواده منطقه ۱۹ مراجعه می‌کند، به استقبال خوب بانوان محله از مزرعه خانواده و کلاس‌های آموزشی گل و گیاه اشاره می‌کند و می‌گوید: «ابتدا خیلی اتفاقی به این منطقه آمدم، اما با گذر زمان با استقبال خوب بانوان و از سوی دیگر اقلیم مناسب این محله برای رشد گیاه به فعالیت در این منطقه علاقه‌مند شدم.»
توحیدی به تأثیرات مثبت کاشت گل و گیاه در روحیه شهروندان به‌خصوص در روزهای کرونا و افسردگی‌های ناشی از آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «بسیاری از بانوان محله پس از سال‌ها شرکت در دوره‌ها و فعالیت در مزرعه، اکنون خودشان در حد کارشناس هستند و می‌توانند برگزارکننده کلاس‌های آموزشی باشند و از سوی دیگر به‌عنوان تولیدکننده در خانه هم فعالیت کنند.»