همشهری آنلاین _ مریم قاسمی: حوالی سال ۱۳۶۰ تعدادی از ساکنان محله خلیج فارس جنوبی تصمیم گرفتند در بخشی از این محله که زمین مناسب و ارزان‌قیمت داشت برای خانواده‌شان خانه و سرپناه بسازند. به این‌ترتیب بود که کوچه‌های حجاب و امیرکبیر با ۸۸ خانه مسکونی شکل گرفت و کار و زندگی در آن جریان یافت تا اینکه با اجرای پروژه‌های مختلف از جمله ساخت بزرگراه آزادگان و مشخص شدن حریم، وضعیت زندگی ساکنان این محله به کلی دگرگون و وارد مرحله تازه‌ای شد. اکنون خانوارهای ساکن درکوچه‌های حجاب و امیرکبیر به ۲۵۰ نفر می‌رسد که درخانه‌هایی با قدمت ۶۰ سال و بیشتر که بسیار فرسوده و ناایمن است زندگی می‌کنند و شهرداری به آنها مجوز تخریب و نوسازی املاک‌شان را نمی‌دهد. با همراهی «محمد عبداله‌وند» دبیر باسابقه شورایاری محله خلیج فارس جنوبی، به محله ۸۸ پلاک رفتیم تا ضمن شنیدن گلایه‌های اهالی مشکلات آنها را به گوش مسئولان برسانیم.
برای رفتن به محله ۸۸ پلاک چاره‌ای نیست که از انتهای خیابان حیدری جنوبی و کنار حریم بزرگراه آزادگان خودمان را به کوچه‌های حجاب و امیرکبیر برسانیم. خانه‌ها و املاکی که در اینجا وجود دارد بیشتر یک طبقه و ۲ طبقه‌اند که حوالی سال ۶۰ به شکل قانونی و با دریافت جواز از شهرداری وقت منطقه ۱۸ کنار یکدیگر ساخته شده و همگی سند منگوله‌دار دارند، اما اینکه چرا اکنون با وجود فرسودگی خانه‌ها به مالکان مجوز ساخت‌وساز داده نمی‌شود، خانواده‌ها را سردرگم کرده است.
- حریم بزرگراه، علت یک مشکل
محمد عبداله‌وند، دبیر شورایاری محله خلیج فارس جنوبی که سال‌هاست مشکلات مردمان ساکن در محله ۸۸ پلاک را پیگیری می‌کند، ابتدا از تاریخچه شکل‌گیری این محله صحبت می‌کند و می‌گوید: «اگر به اسناد و مدارک املاک خانوارها نگاهی بیندازید متوجه می‌شوید که آنها به‌طور قانونی از شهرداری مجوز گرفته و در این محدوده خانه ساخته‌اند و مدارک مربوط به انشعاب آب، برق و سایر خدمات شهری نیز به حوالی سال ۱۳۶۰ بر می‌گردد. گله ساکنان این است که آیا ایجاد محدودیت و سلب برخی خدمات و تسهیلات در زمینه ساخت‌وساز برای این ساکنان اقدام منصفانه‌ای است.
آیا در شرایطی که به دلیل ناامنی و فرسودگی خانه‌ها موضوع حفظ جان و سلامت شهروندان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند باید به فکر حفظ حریم باشیم.» عبداله‌وند با بیان اینکه شهرداری قانون حریم‌بندی بزرگراه آزادگان را بهانه قرار داده تا هیچ مجوزی برای ساخت‌وساز خانه‌های فرسوده در این بخش از منطقه ۱۸ صادر نشود، توضیح می‌دهد: «طبق این قانون که مربوط به سال‌ها بعد از سکونت خانواده‌ها در این محله است هیچ ساخت‌وسازی نباید در فاصله ۱۵۰ متری بزرگراه آزادگان صورت بگیرد، اما روشن نشده که تکلیف خانه‌هایی که قبل از تصویب این قانون ساخته شده، چیست و آیا می‌توان بر اساس این قانون ساکنان را به حال خود رها کرد.»
- گلایه از سیاست یک بام و دو هوا
عبداله‌وند برای نشان دادن نمونه‌ای از مشکلاتی که اهالی محل با آن دست به گریبانند ما را کنار چند خانه قدیمی و فرسوده می‌برد. «اسماعیل صالحی» یکی از ساکنان محله است که از تبعیض و بی‌عدالتی که اهالی با آن مواجه شده‌اند صحبت می‌کند و می‌گوید: «همه ما سند رسمی مالکیت داریم درست مثل دیگر محله‌های خلیج فارس جنوبی، اما شهرداری به ما مجوز ساخت‌وساز نمی‌دهد تا خانه‌های فرسوده‌مان را تخریب کنیم و از نو بسازیم. »
دبیر شورایاری محله خلیج فارس جنوبی حق را به اهالی این محله می‌دهد و می‌گوید: «متأسفانه در اینجا سیاست یک بام و دو هوا وجود دارد. برای توضیح این موضوع باید بگویم که طبق قانون، حریم ۱۵۰ متری بزرگراه آزادگان در محدوده منطقه ۱۸ و ۲۱ وجود دارد، اما در کمال تعجب می‌بینیم که ۸ سال پیش در فاصله ۳۰ متری بزرگراه شهرداری مجوز ساخت ورزشگاه شهدای خلیج فارس را صادر کرده است.»
- همه مشکلات ساکنان ۲ کوچه
مشکلات ساکنان کوچه‌های حجاب و امیرکبیر آنقدر زیاد است که نمی‌توان همه را روی کاغذ آورد، اما مهم‌ترین خواسته امروز خانواده‌ها تعیین تکلیف املاک‌شان است. خانه‌های این محله به گفته اهالی به دلیل قدمت و فرسودگی زیاد استحکام لازم را ندارند و اگر حوادث غیرمترقبه‌ای مانند زلزله اتفاق بیفتد بدون تردید بیشترین تلفات انسانی را خواهد داشت. «امامعلی سعادتی» از شهروندان ساکن در این محله می‌گوید: «انگار شهروندان باید تا پایان عمرشان در رنج و عذاب زندگی کنند. مسئولان خدمات مورد نیاز را به ما نمی‌دهند و مدام بهانه می‌تراشند. اگر راست می‌گویند وخانه‌های ما در طرح قرار گرفته آن را خریداری کنند تا بتوانیم درجای دیگری خانه بخریم و از اینجا خلاص شویم و اگر قصد تملک ندارند پس اجازه دهند خانه‌های فرسوده را نوسازی کنیم.
حرفم این است که ما را به حال خودمان رها نکنند.» دبیر شورایاری محله خلیج فارس جنوبی عنوان می‌کند که تاکنون همه پیگیری‌ها برای تعیین تکلیف این ۸۸ پلاک بی‌نتیجه مانده است؛ یعنی شهرداری قصد تملک املاکی که در حریم قرار گرفته را ندارد و از طرف دیگر مجوزی برای ساخت‌وساز و نوسازی خانه‌های فرسوده صادر نمی‌کند. در ضمن اگر مسئله حریم بزرگراه‌ها وجود دارد شهرداری منطقه ۲۱ که در مجاورت این محله قرار گرفته با چه مجوزی اجازه ساخ‌وساز در حریم اتوبان آزادگان داده‌اند و در این رابطه مسولان باید پاسخگو باشند.»
- صدای ما را به گوش مسئولان برسانید
وضعیت فرسودگی و قدمت خانه‌های داخل کوچه‌های حجاب و امیرکبیر در محله خلیج فارس جنوبی مشابه است، البته در بعضی از خانه‌ها ترک خوردگی دیوارها و سقف اتاق‌ها بیشتر است و در یکی ۲ تا از خانه‌ها نشست زمین نیز به وجود آمده و نیاز به مقاوم‌سازی یا بازسازی اصولی دارد. «سیف‌اله سجادی مهر» از ساکنان محله ۸۸ پلاک که در یکی از خانه‌های فرسوده زندگی می‌کند، می‌گوید: «صدای ما را به گوش مسئولان برسانید و از آنها بخواهید تا قبل از اینکه اتفاق بدی بیفتد برای نجات جان اهالی اقدام کنند. بیشتر خانه‌ها تاب و توان تکان‌های شدید را ندارند و اگر زلزله‌ای با شدت کم هم بیاید خانه‌ها بر سر خانواده‌ها آوار می‌شود و آن زمان افسوس خوردن مسئولان دردی را دوا نمی‌کند. مردم این محله حق دارند تا خانه‌شان را نوسازی کنند.»
عبداله‌وند درباره آخرین نتایج و دستاوردهایی که با پیگیری شورایاری محله خلیج فارس جنوبی به دست آمده صحبت می‌کند و می‌گوید: «در طول این سال‌ها چندین مرتبه با مسئولان شهرداری تهران و اعضای شورای شهر جلسه و نشست برگزار کردیم، اما به نتیجه روشنی دست نیافتیم. واقعیت این است که شهرداری توان خرید و تملک این املاک را ندارد و از طرف دیگر مجوز ساخت‌وساز نمی‌دهد و این مسئله یعنی سردرگمی و بلاتکلیفی.» دبیر شورایاری محله خلیج فارس جنوبی ادامه می‌دهد: «اکنون بررسی مشکلات ساکنان ۸۸ پلاک فرسوده حریم بزرگراه آزادگان در طرح «پایش شهرداری تهران» قرار گرفته تا کارشناسان چاره‌ای برای حل آن پیداکنند. انتظار داریم که این کار با قید فوریت و سرعت انجام شود و اهالی به نتیجه دلخواه‌شان برسند.»