تاریخ انتشار: ۱۶ شهریور ۱۳۸۷ - ۰۷:۵۴

دکتر بیتا فخری: در مردان ریزش مو با افزایش سن، امری متداول به حساب می‌آید و گاهی‌این فرآیند از سال‌های نوجوانی ِ زندگی آنها آغاز می‌شود.

برخی مردان با حقیقت کنار می‌آیند، در حالی که سایرین به جست‌وجوی روش‌های درمانی می‌روند. امّا زمانی که زنان با نازک شدن و یا ریزش مو مواجه می‌شوند، بلااستثنا، استرس قابل توجهی را تجربه خواهند کرد. طاسی مردانه (شروع ریزش موی سر از قله سر و نواحی پیشانی گیجگاهی که پزشکان به آن طاسی‌اندروژنیک می‌گویند) یکی از علل شایع ریزش مو محسوب می‌شود.‌این مقاله سعی دارد مهم‌ترین و شایع‌ترین علل ریزش مو را بررسی کند.

۱ - گونه‌گونِگی(واریاسیون) نرمال: چرخه طبیعی مو شامل رشد مو، ریزش مو و جایگزینی مجدد موی ریخته شده است.‌این یعنی در هر زمان شماری از موها در فاز رشدند و شماری دیگر در فاز ریزش، بنابراین کاملا طبیعی است که شما در حین‌شانه زدن، شستن و شامپو کردن، خشک کردن با حوله و یا مالش پوست سر متوجه ریزش موهایتان شوید. گاهی شدت و سرعت فاز ریزش مو بر فاز رشد مو پیشی می‌گیرد که می‌تواند زنگ خطری دالّ بر آغاز کچلی باشد. از نخستین سؤالاتی که از بیماران ِ نگران از ریزش موی سر باید پرسیده شود‌این است که ‌آیا به راستی موهای‌شان نازک‌تر شده است یا ریزش موی آنها افزایش یافته است. پاسخ مثبت به سوال دوم ممکن است بیانگر گونه‌گونگی ِ نرمال عده‌ای از افراد ِ بشر باشد و نیازی به درمان‌های دارویی نداشته باشد،‌ این در حالی است که نازک شدن موی سر اغلب نشان دهنده اختلالی پاتولوژیک است.

۲ - اختلالات هورمونی: طیف گسترده‌ای از نابسامانی‌های هورمونی در ارتباط با ریزش مو شناسایی شده‌اند. افزایش یا کاهش هورمون تیروئید که به راحتی با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود یکی از عوامل هورمونی دخیل در ریزش مو است. افزایش سطح خونی هورمون تستسترون موجب ریزش موی سر و رویش موی زاید صورت و بدن می‌شود. سطوح بالای انسولین، که اغلب در مبتلایان به بیماری دیابت دیده می‌شود نیز موجبات ریزش موی سر را فراهم می‌آورد. در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، افزایش همزمان تستسترون و انسولین دیده می‌شود.

۳ - التهاب پوست سر: فرآیندهای پوستی  التهابی بسیاری از جمله اگزما، سبوره (ترشح بیش از حد سبوم از غدد چربی پوست) و پسوریازیس (بیماری پوستی راجعه ارثی و مزمن که با ماکول‌های قرمز روشن، پاپول یا پلاک‌های پوشیده‌شده با ورقه‌های نقره‌ای رنگ مشخص می‌شود) می‌توانند منجر به‌ایجاد مناطق ریزش مو در سر شوند، به گونه‌ای که پوست سر در ناحیه مبتلا به ریزش، قرمز و پوسته پوسته شود. عفونت‌های قارچی و باکتریال ِ ریشه موها (فولیکولیت) نیز می‌توانند مشکلات مشابهی‌ایجاد کنند. مناطق ریزش مو بدون قرمزی پوست  ناحیه ریزش می‌تواند واگوینده بیماری خودایمنی به نام آلوپسی آره آتا (از دست دادن مو که معمولا قابل برگشت بوده و به صورت یک منطقه با حاشیه کاملا مشخص در ریش یا پوست سر دیده می‌شود) باشد.

۴ - ضربات موضعی: استفاده از تل‌ها و گیره‌های بسیار تنگ و مدل‌های بافته آفریقایی می‌تواند به راحتی باعث نازک شدن موی سر شود. برخی درمان‌های شیمیایی موهای سر نیز می‌تواند به فولیکول‌ها و یا خود موها آسیب برساند. حشراتی که به موها حمله می‌کنند، مانند شپش و یا گال(جرب) هم می‌توانند یا به طور مستقیم یا از طریق شکستن موها و یا غیر مستقیم به دلیل خارش فراوانی که در ناحیه سر‌ایجاد می‌کنند و فرد مبتلا را مجبور به خاراندن مکرر پوست سر می‌کنند باعث آسیب به موها شوند.‌تریکوتیلومانیا که‌یک اختلال روان شناختی است که طی آن، افراد مبتلا اجبارا موهای‌شان را می‌کنند و یا مکررا دور انگشتان‌شان می‌پیچند، بدون آن که حتی متوجه انجام دادن‌این اعمال باشند، هم منتهی به‌ایجاد مناطقی با موهای شکسته و ریخته می‌شود.

۵ - داروها: داروهای بسیاری مرتبط با ریزش مو شناسایی شده‌اند. استروییدها و داروهای مورد استفاده در شیمی‌درمانی از مهم‌ترین آن‌ها هستند. برخی داروهای ادرار آور (مثل اسپیرونولاکتون) با افزایش سطوح تستسترون موجب نازک شدن موها می‌شوند. اگر به نظر می‌رسد که ریزش موهایتان در نتیجه استفاده از دارویی جدید و یا افزایش دوز داروهای قبلی است با پزشک معالج‌تان در صورت امکان، در ارتباط با تغییر دارو مشورت کنید.

۶ - فاکتورهای روانشناختی: استرس، اضطراب و افسردگی به میزان قابل توجهی با ریزش مو در ارتباطند. استرس می‌تواند موجب ریزش مو گردد و ریزش مو نیز می‌تواند باعث افزایش اضطراب شود و بدین سان چرخه‌ای معیوب‌ایجاد می‌شود که طی آن علت و معلول یکدیگر را تقویت می‌کنند.

درمان

بعد از آن که متوجه ریزش موهایتان شدید قدم نخست بررسی علت ریزش مو است. در‌این باره می‌توانید با پزشک خانوادگی‌تان، متخصص داخلی، متخصص اطفال، متخصص زنان و یا متخصص پوست مشورت کنید. درمان اصلی متمرکز بر علت ریزش مو است.

اگر علت شناسی کافی نباشد و یا علت اصلی قابل شناسایی نباشد، در حال حاضر 2 دارو به طور گسترده در مرکز توجه قرار دارند:

۱ - Minoxidil که درمانی موضعی است و مکانیسم عمل‌اش کاملا شناخته نشده است.

۲ - Finasteride که دارویی خوراکی است و فقط با تجویز پزشک عرضه می‌شود. این دارو از طریق مهار تبدیل تستسترون به فرم فعال و کارکردی آن، دارویی موثر در کاهش کچلی فرم مردانه است. مصرف‌این دارو در زنان و کودکان تایید نشده است.

هر دو دارو در حفظ موهای باقی مانده موثرتر عمل می‌کنند تا رویش دوباره موهای ریخته؛ با‌این وجود می‌توانند موهای جدید ‌اندکی نیز تولید کنند. اثر آنها 3 تا 6 ماه بعد از شروع مصرف نمایان شده و متاسفانه با قطع مصرف، ریزش مو مجددا آغاز می‌شود. در حال حاضر رویکردهای زیبایی بی شماری نیز موجودند. از جمله کلاه‌گیس‌های مختلف، بافت‌های گوناگون، کاشت مو و ... که همگی می‌توانند اضطراب و استیصال ناشی از ریزش مو را به میزان قابل توجهی تقلیل دهند. اگر شما نیز به دنبال رشد دوباره موهای طبیعی‌تان نیستید، می‌توانید ‌این روش‌های آسان‌تر و ارزان‌تر را بر مصرف درازمدت داروها‌ترجیح دهید.