یکی از این روشها، رنگ کردن مو است که گفته میشود از هر 10 خانم، 7 نفر از این روش استفاده میکنند و در سالهای اخیر، استفاده از آن در بین آقایان هم در حال گسترش است. انجمن بینالمللی مطالعات سرطان، در تازهترین گزارش خود اعلام کرده است: آرایشگران و افرادی که بهطور مکرر با رنگ مو مواجهه دارند، ممکن است در معرض ابتلا به برخی انواع سرطان باشند.
این گزارش، که مروری است بر مطالعات انجامشده در این باره، قرار است در شماره این هفته نشریه سرطانشناسی لانست، چاپ شود.خطر رنگ مو در افزایش احتمال ابتلا به سرطان، از سال 1993 در مجامع علمی مطرح شد. مطالعات اولیه خبر از شیوع بالاتر برخی انواع سرطانها در صنف آرایشگران و سلمانیها میداد. سرطانهایی مانند سرطان مثانه، در صدر این فهرست قرار داشت، اما انواع دیگری همچون لوکمی، لنفوم هوچکین و غیرهوچکین، مولتیپل میلوما، سرطان سینه و ریه، سرطان دهان و نیز سرطان گردن رحم نیز در فهرست بیماریهای احتمالی قرار داشتند.
در مطالعات روی حیوانات آزمایشگاهی نیز مشخص شد که تماس پوستی با انواع رنگ مو و مواد شیمیایی مورد استفاده توسط آرایشگران، باعث افزایش سطح خونی آنها در این حیوانات شده، اما باز هم محققان نتوانستند رابطه مشخص و روشنی بین این جذب پوستی و افزایش سطح خونی و بروز سرطان به دست بیاورند. با این حال، تا زمان انجام مطالعات کاملتر، این انجمن، که وظیفه طبقهبندی عوامل سرطانزا را بر عهده دارد، رنگ موها را جزء عوامل گروه A2، به معنای «احتمالا سرطانزا» طبقهبندی کرد. (به جدول راهنما مراجعه کنید.)
رنگ موها، اصولا به 3 دسته تقسیمبندی میشوند: موقت، نیمه دائمی و دائمی. رنگموهای موقت، سطح مو را رنگ میکنند و به بدنه مو (شفت) نفوذ نمیکنند. دوام این رنگها به اندازه حداکثر یک یا 2 بار شست و شو است. رنگموهای نیمهدائمی، به بدنه موها نفوذ میکنند، اما واکنش شیمیایی حین رنگ شدن موها اتفاق نمیافتد. رنگ حاصل از این نوع، بین 5 تا 10 بار شستوشو دوام میآورد. رنگموهای دائمی، با انجام واکنش شیمیایی، رنگی دائمی پدید میآورند که معمولا با شست و شو از بین نمیرود. این رنگها، خود 2 نوع عمده هستند.
نوع اکسیداتیو، که از ترکیبی به نام p-phenylenediamine به اضافه پراکسید هیدروژن تشکیل شده و نوع موسوم به پروگرسیو که از استات سرب یا سیترات بیسموت ساخته شده است. این مواد، با گوگرد موجود در موها واکنش شیمیایی انجام میدهند. بیشتر توجه محققان سرطانشناسی، روی 2 دسته نیمهدائمی و دائمی، از نوع اول، یعنی نوع اکسیداتیو است. رنگهای تیرهتر، مانند قهوهای تیره و مشکی، حاوی درصد و غلظت بیشتری از این مواد فعال هستند، بنابراین این دسته از رنگها نیز بیشتر محل توجه و تحقیق این محققان قرار میگیرند.
توصیههای ویژه برای کاهش خطر
خطر ابتلا به سرطان در اثر استفاده از رنگ مو هنوز امر کاملا اثباتشدهای نیست، اما خطر بروز واکنشهای آلرژیک به این مواد، کاملا شناختهشده است. تحریکپذیری پوستی و چشمی، از علائم اینگونه واکنشهاست. ناراحتی چشمی در برخی موارد میتواند آن قدر شدید باشد که در بینایی فرد مشکل پیش آورد و حتی در موارد بسیار نادر، سبب نابینایی فرد شود. به همین دلیل کارشناسان توصیه میکنند هرگز از رنگهای شیمیایی برای رنگ کردن ابروها و مژهها استفاده نشود.
با توجه به همین مسائل و خطر پنهان موجود در این رنگها بود که سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 1997، دستورالعمل احتیاطی را، شامل موارد زیر، منتشر کرد:
1. هرگز رنگ مو را بیشتر از زمان تعیینشده، روی موهای خود نگه ندارید.
2. بعد از طی مدت مقرر، حتما پوست سرتان را به دقت با آب بشویید.
3. هنگام استفاده از رنگ مو، از دستکش استفاده کنید.
4. دستورالعمل روی بستهبندی رنگ مو را به دقت رعایت کنید.
5. از مخلوط کردن 2 نوع رنگ مو خودداری کنید؛ چرا که با این کار ممکن است واکنش شیمیایی اتفاق افتد و ماده خطرناک تازهای پدید آید.
6. قبل از هر بار استفاده از یک نوع رنگ مو، حتما کمی از آن را روی پوست دستتان امتحان کنید و درصورت عدمبروز واکنش حساسیتی، مانند قرمزی و تحریک، آن را روی موها به کار ببرید.
7. ابروها و مژههای خود را با رنگموهای شیمیایی رنگ نکنید.
8. سعی کنید رنگ کردن موها را تا حد امکان و تا زمانی که بالا رفتن سن، آنها را خاکستری کرده است، به تعویق بیندازید.
9. حنا، بهعنوان یک رنگ طبیعی جایگزین بدون عارضه، برای رنگ کردن سالم موها توصیه میشود. رنگهای حاوی استات سرب نیز بر انواع دیگر ترجیح دارند.