همشهری آنلاین _ ثریا روزبهانی: اما منطقه ۲۲ پایتخت که به الگوی شهرسازی تهران شهرت دارد، از این زیرساخت محروم بوده و حتی فاضلاب‌های مجتمع‌های مسکونی در برخی از محله‌های آن در کوچه‌پسکوچه‌ها جاری است. نبود فاضلاب یا دفع پساب‌های خانگی و شهری در محدوده‌های مسکونی می‌تواند موجب به خطر افتادن بهداشت محیط، فرسایش خاک، رشد حشرات موزی در فصول گرم سال و هم‌چنین نابودی محیط‌زیست شود. ساکنان محله «آبشار» از این موضوع گله‌مند هستند، اما مدیریت منطقه طرح‌های جامع و مؤثری را برای رفع مشکلات زیست‌محیطی به‌ویژه فاضلاب را طراحی و اجرای بخشی از آن را در دستور کار خود قرار داده است. «مرتضی رحمان‌زاده»، شهردار منطقه ۲۲ در این گزارش به برخی از این اقدامات و طرح‌ها اشاره می‌کند.
رها شدن فاضلاب در محله آبشار یکی از مشکلاتی است که از سالیان دور همچنان باقی مانده و هنوز در برخی از محدوده‌های این محله، پسآب‌های مجتمع‌های مسکونی همچون گذشته به داخل کوچه‌ها و خیابان‌ها رها می‌شوند و تا محله‌های دیگری مانند «دریاچه» و حتی مناطق همسایه نیز ادامه پیدا می‌کنند. «امیر کریمی» از ساکنان مجتمع «کوهسار» در این‌باره می‌گوید: «این محله برخلاف سایر مناطق شهر تهران، شبکه فاضلاب شهری ندارد و اغلب سرازیر شدن فاضلاب و پسآب‌های خانگی در نقاط مختلف به وضوح قابل رؤیت است. علاوه بر این با خطر افتادن سلامت شهروندان، سبب نازیبایی چهره شهر و از سویی از بین رفتن آسفالت نیز می‌شود. اگرچه این رهاسازی فاضلاب معضل شهرداری محسوب می‌شود، اما گریبان شهروندان را نیز خواهد گرفت. این مسئله می‌تواند منجر به افزایش احتمال شیوع بیماری‌های عفونی و انگلی و حتی شیوع ویروس «کرونا» شود.»
- فاضلاب خانگی در جوی خیابان
«جمع شدن آب‌های خانگی و فاضلاب‌ها در اول صبح، چهره زشتی به محله‌مان داده است و همواره باید بوی نامطبوع و حشرات ناشی از جمع شدن این پساب‌ها را تحمل‌کنیم.» «الهام رستگار» یکی دیگر از ساکنان این محله با بیان این مطلب، به خطرات این معضل برای اهالی به‌ویژه کودکان اشاره می‌کند و در ادامه می‌گوید: «فاضلاب‌ها به دلیل دارا بودن «آمونیاک» و «اوره» و ترکیب آنها با هوا به مرور زمان سبب به وجود آمدن لک بر روی پوست می‌شوند.
در برخی نقاط، اهالی برای رفت‌وآمد باید از بین فاضلاب‌ها عبور کنند. بارها به سبب این وضعیت و آلودگی، با اهالی محله به شهرداری، مرکز بهداشت و اداره آبفا مراجعه کرده‌ایم، اما اقدامی جدی و بازدارنده‌ای در این زمینه صورت نگرفته است، مسئولان باید به این وضعیت رسیدگی و با افراد متخلف برخورد جدی کنند. برای جلوگیری از رهاسازی فاضلاب در شهر باید زیرساخت‌های لازم و شبکه فاضلاب شهری وجود داشته باشد. گندآب‌ها و لجن‌های حاصل از فاضلاب‌های مجتمع‌های مسکونی در جوی‌های آب، محل مناسبی برای رشد و پرورش انواع میکروب‌ها، ویروس‌های بیماری‌زا، حیوانات و حشرات موذی است که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم سلامت شهروندان را به خطر می‌اندازد.»
- یک تیر و چند نشان
مدیریت شهری منطقه در راستای رفع مشکل فاضلاب که یکی از مهم‌ترین معضلات منطقه ۲۲ و شهروندانش محسوب می‌شود، اقدامات گسترده و زیرساختی اصولی را در پیش گرفته است که به باور مرتضی رحمان‌زاده این اقدامات می‌تواند از ویژه‌ترین دستاوردهای دوره مدیریتی او در این منطقه به شمار رود و راهکاری همیشگی و ماندگار برای ساکنان و منطقه باشد. شهردار منطقه ۲۲ درباره این اقدامات توضیحات بیشتری ارائه می‌دهد: «بازدیدهای بسیاری در منطقه انجام شد که در این دیدارها، مسئولان و صاحب‌نظران محلی شهر تهران مانند شرکت آب و فاضلاب، اعضای شورای‌شهر و مدیر آبفای منطقه از نزدیک با مشکلات زیست‌محیطی از جمله نبود شبکه فاضلاب شهری در این منطقه آشنا شدند. این اتفاق سبب شد تا دریابیم در چه بخشی مشکل داریم و بتوانیم مصوبات لازم را برای ساخت تصفیه‌خانه دریافت کنیم.
«خرگوش دره» نخستین پروژه‌ای است که بر اساس آن پسآب منطقه ۲۲ طی تفاهمنامه‌ای در اختیار شهرداری قرار گرفته است. با راه‌اندازی هریک از این تصفیه‌خانه‌ها، فاضلاب‌های مسکونی به آنجا هدایت و پسآب تصفیه شده آن برای آبیاری فضای سبز منطقه استفاده می‌شود. زمین این پروژه بیش از ۵۰ معارض مانند راه‌آهن، اداره کل راه، مسئول ستاد اجرایی و اشخاص حقیقی بسیاری داشت. برای تملک آن حدود ۳۰۰ میلیارد تومان بودجه نیاز بود. هم‌چنین در مجاورت زمین تصفیه‌خانه مجمتع‌های مسکونی و برج‌های متعددی مرتبط با این نهادها وجود داشت. با برپایی جلسات با ذینفعان و در نهایت با مساعدت شرکت آب و فاضلاب استان تهران مقرر شد تا تصفیه‌خانه در این محدوده راه‌اندازی شود. در همین راستا تعدادی از برج‌های این محدوده برای جمع‌آوری فاضلاب‌های خود، مخزن‌های «سپتیک» ایجاد کردند تا فاضلاب و پسآب‌ها جمع‌آوری و در آینده به این تصفیه‌خانه منتقل شوند. اکنون لوله‌گذاری شبکه این تصفیه‌خانه بیش از ۷۰ درصد پیشرفت داشته است.»
- تصفیه‌خانه فرامنطقه‌ای ومحلی در راه منطقه
تدابیر مدیریتی به راه‌اندازی تصفیه‌خانه خرگوش‌دره ختم نشده و علاوه بر این قرار است در فاصله اندکی از تصفیه‌خانه ابتدایی، تصفیه‌خانه دیگری نیز به بهره‌برداری برسد. رحمان‌زاده در ادامه به وسعت این مکان اشاره می‌کند و می‌گوید: «باتوجه به فراوانی تعداد برج‌های مسکونی و ساکن شدن جمعیت بی‌شماری در سال‌های آینده در منطقه ۲۲، ظرفیت و سهمیه ویژه‌ایی در زمینه شبکه فاضلاب شهری وجود دارد. مسئولان امر باور داشتند که با لوله‌گذاری و انشعاب کشی، فاضلاب منطقه را به تصفیه‌خانه «فیروزبهرام» در منطقه ۱۸ منتقل کنند و دوباره پسآب را برای آبیاری به منطقه بازگردانند. اجرای این پروژه هزینه بسیاری را در پی داشت. از سوی دیگر، وقتی ظرفیت و سهمیه از منطقه خارج شود، تصمیم گیرنده اجرای آن، منطقه دیگری خواهد بود.
به همین دلیل با بررسی کارشناسانه به دنبال راه‌حلی بودیم تا بتوانیم موضوع را در همین منطقه تجزیه و تحلیل و نهایی کنیم. در همین راستا زمینی به وسعت تقریبی ۵ هزارمترمربع هم تراز با مکان کنونی تصفیه‌خانه ابتدایی برای راه‌اندازی تصفیه‌خانه دیگری پیشنهاد شد و برای بهره‌برداری در اختیار آبفا استان تهران قرار گرفت. اکنون در مرحله دریافت جواز و ساخت تصفیه‌خانه است. هم‌چنین نباید از مزایا و نقاط قوت این طرح‌ها غافل بود. این تصفیه‌خانه‌ها می‌توانند برای بیش از ۵ هزار هکتار جنگل و فضای سبز، آب تأمین کنند. این اتفاق از نظر زیست‌محیطی بسیار حائز اهمیت و باارزش است. از سوی دیگر، علاوه بر احداث تصفیه‌خانه‌های فرا منطقه‌ای، راه‌اندازی و بهره‌برداری از چند تصفیه‌خانه محلی در اطراف منطقه براساس شیبی که از بالا به پایین وجود دارد، در دستور کار قرار گرفته است. در این‌باره نیز زمین‌های لازم فراهم و به شرکت آب و فاضلاب تحویل داده شده است. با بهره‌برداری از این پروژه‌ها دیگر نگران آبیاری جنگل‌های منطقه مانند «چیتگر»، «لتمال»، «وردآورد»، «خرگوش دره» و «آبشار» نخواهیم بود و این درختان برای همیشه سیراب می‌شوند.»
- چیتگر سرسبزتر از گذشته می‌شود
کارشناسان فضای سبز می‌گویند چیتگر در حال خشک شدن است. هنگامی که از روی بلندی چیتگر را می‌بینید گمان می‌کنید سبز و شاداب است، اما زمانی‌که وارد این جنگل می‌شوید تازه در خواهید یافت که واقعاً درختان چیتگر خشک شده‌اند. رحمان‌زاده با بیان این موضوع به دیگر اقدام زیست‌محیطی در منطقه ۲۲ اشاره می‌کند و می‌گوید: «سال گذشته تصفیه‌خانه شماره ۶ در بالادست منطقه به بهره‌برداری رسید. در طرح ابتکاری، پسآب‌های این تصفیه‌خانه را به سمت جنگل چیتگر هدایت کردیم.
هم‌چنین مسیر آبی نیز از حدود ۴۰ سال پیش در ارتفاعات منطقه جریان داشت که در اصطلاح به آن «سد» می‌گفتند و از هرزآب آن برای آبیاری استفاده می‌کردند و متأسفانه در سال‌های گذشته از این آب‌ها کمتر استفاده و همین موضوع سبب تشنگی و خشک شدن درختان چیتگر شده است. در همین راستا توافقات را با نهادهای مربوطه به روز کردیم و دوباره پس از ۷ سال، پای درختان چیتگر آب جاری شد. این اتفاق موجب شد تا امسال را سال «نگهداشت و احیای چیتگر» نامگذاری کنیم و درختان بسیاری را در آن بکاریم. اکنون با اطمینان خاطر از آبیاری درختان می‌توانیم ۴۰ تا ۵۰درصد از فضای چیتگر را نهال بکاریم و تا پای درخت آب لوله‌کشی و قطره‌ای شود. در افق ۴ سال آینده، چیتگر به‌صورت کامل سرسبز خواهد شد.»