همشهری آنلاین _ شقایق عرفی‌نژاد:همیشه هست. مثل مهربانی و آنکه وقتی که باید، دستت را می‌گیرد. مثل «همراه‌سرای مهربانی» که برای همراهان بیماران و خانواده‌هایی تدارک دیده شده است که از شهرهای دیگر برای درمان به تهران می‌آیند، ولی جایی برای ماندن ندارند. این همراه‌سرا که ۳ سال پیش راه‌اندازی شده ماحصل همکاری شهرداری منطقه ۷ و مؤسسه خیریه مهرآفرین است.
همراه‌سرای مهربانی در خیابان مدنی جایی است برای آنها که از پس هزینه‌های هتل و مهمانسرا در تهران برنمی‌آیند و آشنا و دوستی هم در تهران ندارند، اما باید چند روزی را که بیمارشان بستری است و یا شیمی‌درمانی می‌شود، در این شهر بگذرانند. ساختمان ۲ طبقه چندان بزرگ نیست، اما تمیز است. از در که وارد می‌شوید باید کفش‌ها را از پا بیرون بیاورید و بدون کفش در تمام راه‌پله‌ها و راهروها که موکت تمیز دارند، راه بروید. همراه‌سرا ۸ اتاق دارد. ۴ تا از آنها ۲ تخته هستند و ۴ تای دیگر ۴ تخت دارند. هر اتاق کمد و میز و صندلی مرتبی دارد با ظرف‌هایی که روی آن چیده شده‌اند. اتاق‌ها آرامند با پرده‌هایی که نور ملایمی را به داخل راه می‌دهند. در بخشی از راهروی طبقه بالا یک آشپزخانه کوچک و یک ماشین لباسشویی هم هست تا مهمانان خوراکشان را بپزند و پوشاکشان را تمیز نگه دارند. مواد شوینده هم به رایگان در اختیار بعضی خانواده‌ها قرار می‌گیرد. حمام و دستشویی هم البته به‌صورت مشترک در اختیار آنهاست. این همراه‌سرا را شهرداری و مؤسسه خیریه مهرآفرین ایجاد کرده و حالا ۳ سال است که فعالیت می‌کند.
- دوره‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت اسکان
در طبقه پایین و در یکی از اتاق‌ها «محبوبه حُسن»، مسئول همراه‌سرا، می‌گوید: «اینجا سال ۹۷ با هدف کاهش آسیب و ارائه خدمات حمایتی توسط مؤسسه مهرآفرین و با همکاری شهرداری منطقه ۷ آماده شده است. همکاری شهرداری در اختیار گذاشتن ساختمان بوده و مؤسسه هم آن را تجهیز کرده است. کسانی هم که در آن کار می‌کنند، از اعضای مهرآفرینند. دوره‌های اسکان در این همراه‌سرا متفاوت است و بسته به وضعیت اشخاص دوره‌های کوتاه‌مدت یک تا ۳ روزه، میان‌مدت یک هفته تا ۲ هفته‌ای و بلندمدت یک‌ماهه در نظر گرفته شده است و البته کسانی هم بوده‌اند که تا ۴۰ روز در اینجا اقامت کرده‌اند. در برابر، کسانی هم بوده‌اند که لغو اسکان شده‌اند. این افراد کسانی بوده‌اند که رفتارهای پرخطر، مثل اعتیاد یا خشونت، از آنها دیده شده و بودنشان در این محیط برای دیگران ایجاد مشکل می‌کرده است.
- بیماران اقامت در اینجا را ترجیح می‌دهند
بر خلاف حالا که همراه‌سرا خلوت است، حسن می‌گوید مواقعی بوده که تمام اتاق‌ها پر بوده‌اند: «خردادماه با وجود کرونا تمام اتاق‌ها پر بود. به دلیل اینکه خانوده‌هایی اسکان داده شده بودند که واقعاً شرایط خاصی داشتند. بیشتر کسانی که اقامت داشتند، بیماران بیمارستان امام حسین(ع) بودند. به دلیل اینکه همراه‌سرای ما تمیز است، همراهان بیماران درخواست می‌کنند، در اینجا اقامت بگیرند. چون بیمارانی دارند که باید شیمی‌درمانی شوند و نیاز دارند در جایی اسکان داده شوند که از نظر مسائل بهداشتی خیالشان آسوده باشد. ما هم قبول می‌کنیم. در هفته معمولاً ۲ مورد اسکان را داریم که البته با توجه به شرایط کرونا کمتر شده است؛ چون خیلی از افراد بودند که موارد بهداشتی را رعایت نمی‌کردند. الان بیشتر موارد اورژانسی مثل کودک‌آزاری و خشونت خانگی را پذیرش می‌کنیم و سعی می‌کنیم بیشتر از ۳ خانواده همزمان در اینجا اقامت نداشته باشند.»
- چه کسانی اجازه اقامت دارند؟
۶ گروه می‌توانند در این همراه‌سرا اقامت داشته باشند. نخستین گروه بیماران کم‌بضاعت بیمارستان امام حسین(ع) و بیمارستان بهرامی در منطقه ۷ هستند. این بیماران با ارائه برگه پذیرش بیمارستان می‌توانند در مدتی که بیمارستان برای درمان بیمار در نظر گرفته، در این همراه‌سرا اقامت داشته باشند.
گروه بعدی که در اینجا اقامت داده می‌شوند، مادران و کودکانی هستند که از طرف همسر و پدر یا ناپدری مورد خشونت یا سوءاستفاده قرار گرفته‌اند و سرپناهی ندارند. گروه دیگر هم پدرانی هستند که جایی برای زندگی خود و فرزندانشان ندارند و در خیابان مانده‌اند. این افراد هم می‌توانند تا زمانی که محلی برای اسکان بیابند، در اینجا سر کنند.
یکی از مهم‌ترین گروه‌هایی که در این همراه‌سرا پذیرش می‌شوند، کودکانی هستند که آزار دیده‌اند. آنها می‌توانند تا تعیین تکلیف قانونی در اینجا اقامت کنند. گروه دیگر هم کسانی هستند که سرپناهشان را از دست داده‌اند و اوضاع مالی اجازه کرایه خانه دیگر را به آنها نمی‌دهد. این افراد با معرفی از طرف شهرداری یا خیریه در اینجا می‌مانند تا بتوانند خانه‌ای تهیه کنند. علاوه بر این، محبوبه حسن می‌گوید: «مددکاران مؤسسه ما اگر تشخیص دهند کسانی که به اینجا می‌آیند جزء جامعه ما هدف ما هستند، در مؤسسه هم عضو می‌شوند و کمک دریافت می‌کنند.»
خانواده‌هایی هم بوده‌اند که سرپناه نداشته‌اند و به آنها اسکان داده شده و بعد هم به آنها مبالغی کمک شده تا جایی را اجاره کنند و در خرید وسایل خانه هم کمک دریافت کرده‌اند.
بیشتر افرادی که در اینجا پذیرش می‌شوند، همراهان بیماران و زنانی هستند که مورد خشونت خانگی قرار گرفته‌اند و شوهران معتاد دارند. محبوبه حسن می‌گوید: «مدتی پیش خانمی به اینجا معرفی شد که مورد خشونت خانگی قرار گرفته بود. به او اسکان دادیم. با توجه به اینکه ۶ بچه داشت و فرزند هفتم را باردار بود و بچه‌ها در امنیت نبودند، برای آنها منزلی تهیه کردیم و مستمری ماهانه در نظر گرفتیم. خدمات آموزشی هم برای دختران بزرگش ارائه دادیم و الان هم تحت پوشش مؤسسه هستند.»
- مقررات همراه‌سرا
همراه‌سرا مقرراتی هم دارد که به امنیت بیشتر ساکنانش کمک می‌کند. در ساختمان شب‌ها قفل می‌شود و رفت‌وآمدها بعد از ساعت ۹ شب محدود می‌شود. راهروها دوربین دارند که تصویرش روی گوشی حسن قابل دسترسی است و همین‌طور در اتاق پذیرایی. نگهبان شب هم در طول شب در اتاقی مستقر است تا اگر بیماری نیاز به اورژانس داشته باشد یا اتفاق غیرمترقبه‌ای بیفتد، کمک کند. او می‌گوید همه تلاش کارکنان این است که احترام و عزت‌نفس ساکنان حفظ شود و احترام دوطرفه برقرار باشد.
- تنها مقیم همراه‌سرا
امروز در تمام این همراه‌سرا فقط یک خانواده ۳ نفره در یکی از اتاق‌ها اقامت دارند. مادری پا به سن گذاشته و پسر و دخترش. صاحبخانه حدود ۵ روز پیش زمانی که پسر و دختر در خانه نبوده‌اند، وسایلشان را در کوچه ریخته و آنها جایی برای رفتن نداشته‌اند. پولی هم برای کرایه خانه جدید در بساطشان نبوده است. همسایه‌ها همان شب ساعت ۱۱ با ۱۳۷ تماس می‌گیرند و گزارش می‌دهند و ماشین ۱۳۷ آنها را به این مرکز می‌آورد. حالا در اینجا ساکن شده‌اند و در تلاشند تا خانه‌ای برای اجاره پیدا کنند. مسئول همراه‌سرا با یک نیکوکار هم صحبت کرده و قرار شده مبلغی برای ودیعه به آنها وام دهند تا خانه‌ای دست و پا شود. مرد از کرایه یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی خانه ۴۰متری‌شان در خانی‌آباد می‌گوید و خواهرش نگاه می‌کند. مادر تمام مدت در سکوت تماشا می‌کند.
معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه:
- هدف، رفع دغدغه خانواده‌های بیماران است
ایجاد این همراه‌سرا با همکاری شهرداری منطقه ۷ و مؤسسه خیریه مهرآفرین میسر شده است. «فائزه دولتی»، معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه، درباره سهم شهرداری از این کار می‌گوید: «بیمارستان امام حسین(ع)، در منطقه شناخته شده است و بیشتر بیمارانی هم که در آن پذیرش می‌شوند، کسانی هستند که از خارج از تهران آمده‌اند، اما همراهان بیماران جایی برای ماندن نداشتند. ما معمولاً هر وقت عصرها و شب‌ها از خیابان مدنی، که بیمارستان در آن واقع شده، رد می‌شدیم، می‌دیدیم این همراهان در ماشین خوابیده‌اند یا در پارک‌ها چادر زده‌اند. وقتی با آنها صحبت می‌کردیم، متوجه می‌شدیم شرایط و توان مالی آنها اجازه نمی‌داده در مهمانسرا یا هتل بمانند. قوم و خویشی هم در تهران نداشته‌اند که شب را پیش آنها بمانند.
از یک طرف، دغدغه بیمارشان را داشتند که نتوانسته بودند در شهر خودشان از امکانات درمانی برای او استفاده کنند و به همین دلیل، به تهران آمده‌اند و از طرف دیگر، فکر این را داشتند که مدتی را که قرار است در تهران باشند که از ۲ هفته تا حتی یک ماه ممکن است طول بکشد، کجا باید اقامت کنند.» این دغدغه وقتی کنار ساختمان نیمه‌مخروبه در طرح حاشیه بزرگراه امام علی(ع) قرار می‌گیرد، نتیجه خوبی در بر دارد: «این ساختمان شهرداری را که در طرح قرار گرفته بود، هیچ‌کاری نمی‌شد کرد. ما با بودجه کمی که داشتیم آن را بازسازی کردیم تا شکل قابل استفاده‌ای پیدا کند و بتوانیم به‌عنوان همراه‌سرا از آن استفاده کنیم.»
دولتی می‌گوید ایجاد همراه‌سرا جزو مأموریت‌های اصلی شهرداری در حوزه فرهنگی و اجتماعی نیست تا برای آن هزینه‌ای در نظر گرفته شود.
به همین علت پای یک مؤسسه خیریه هم به میان می‌آید: «با مؤسسه مهرآفرین مذاکره کردیم و این مؤسسه هم پذیرفت همسوی خدماتی که به نیازمندان می‌دهد، این کار را هم بدون هزینه برای شهرداری در تأمین تجهیزات انجام دهد. در واقع ساختمان از شهرداری است و خدمات و امکانات و مشاوره‌ها از طرف مؤسسه خیریه است. به این شکل برای شهرداری هم بهتر بود و می‌توانست فضا را برای خدمت‌رسانی به شهروندان در اختیار خیریه قرار دهد.»
دولتی می‌گوید در برنامه شهرداری دیده شده که برای بیمارستان بهرامی، که مخصوص کودکان است، همراه‌سرایی مشابه همراه‌سرای مهربانی ایجاد شود: «خانواده‌ها فرزندان مریضشان را از شهرهای مختلف به این بیمارستان می‌آورند. می‌خواهیم دغدغه‌ای برای محل اقامت نداشته باشند.»