همشهری آنلاین_پریسا نوری: اما صرف‌نظر از اینکه دانش‌آموزان از روز شنبه با کوله‌باری از کتاب و دفتر راهی مدرسه شوند یا مثل سال گذشته باز هم معلم‌شان را درقاب گوشی ببینند، واقعیت این است که در یک قدمی مهر هستیم. به این بهانه سراغ مدیر آموزش و پرورش و تعدادی از مدیران مدارس و اولیای دانش‌آموزان منطقه ۴ رفتیم تا از وضعیت آموزشی و حال و هوای شمال شرق تهران در این روزهایی که چندان بوی ماه مدرسه به مشام نمی‌رسد؛ مطلع شویم.
به گفته سخنگوی ستاد ملی مدیریت مقابله با کرونا از اول مهر ماه مدارس کم جمعیت که زیرساخت‌های مناسبی از نظر وسعت فضای آموزشی و تهویه مناسب دارند، می‌توانند به‌صورت حضوری پذیرای دانش‌آموزان باشند. برای پی بردن به اینکه کدام مدارس شمال شرق تهران این ویژگی‌ها را دارند و می‌توانند با مجوز ستاد مقابله با کرونا بازگشایی شوند، با چند نفر از مدیران مدارس گفت‌وگو کردیم.
- با آموزش حضوری مخالفم
دبستان دخترانه «عباس وزان» در پاسداران یعنی یکی از محله‌های برخوردار شمال شرق تهران قرار دارد و انتظار می‌رود زیرساخت‌های مناسبی داشته باشد. اما به گفته مدیر مدرسه، برخلاف انتظار فضای آموزشی و زیرساخت‌های این مدرسه جوابگوی نیاز دانش‌آموزان در دوره کرونا نیست. «شکوه رحیمی» مدیر این مدرسه می‌گوید: «در مدرسه به وفور مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده وجود دارد و از نظر تأمین مواد ضدعفونی‌کننده برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی مشکلی نداریم؛ اما ازدحام دانش‌آموزان در کلاس زیاد است و حتی کلاس‌هایی با جمعیت ۴۳ دانش‌آموز داریم.» او ادامه می‌دهد: «در یکی دو سال اخیر به دلیل شیوع کرونا خیلی از خانواده‌ها تمایلی به ثبت‌نام فرزندانشان در مدارس غیرانتفاعی نداشته، از این‌رو مدرسه ما شلوغ‌تر از گذشته شده است.»
رحیمی می‌افزاید: «در حال حاضر بیش از ۵۰۰ دانش‌آموز را ثبت‌نام کرده‌ایم، در حالی که امکانات لازم برای این تعداد دانش‌آموز را نداریم، مثلاً حیاط مدرسه حداکثر گنجایش ۲۰۰ دانش‌آموز را دارد و سرویس بهداشتی و آبخوری‌ها هم کافی نیست.» این مدیر می‌افزاید: «به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب، امکان رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در مدرسه نیست، از این‌رو با حضور دانش‌آموزان در مدرسه در این شرایط کرونایی مخالفم.»
مدیر مدرسه ابتدایی «عباس وزان» ادامه می‌دهد: «مدرسه ما و خیلی از مدارس دولتی قدیمی هستند و حداقل ۳۰ سال است که ساختار فیزیکی‌شان دست نخورده است، بهتر است مسئولان کلان آموزش و پرورش از فرصت تعطیلی مدارس استفاده کرده و فضاهای آموزشی استاندارد و متناسب با فعالیت دانش‌آموزان درست کنند تا پاسخگوی نیاز امروز دانش‌آموزان باشد.»
- فضای کافی برای حضور دانش‌آموزان نداریم
دبستان پسرانه «نوبری آشتیانی» در محله نارمک یکی از مدارس قدیمی شمال شرق تهران است که ۳۵۰ دانش‌آموز در مقاطع اول تا سوم ابتدایی در آن درس می‌خوانند. حیاط مدرسه به زحمت ۱۰۰مترمربع است و کلاس‌ها هم به قدری کوچکند که ردیف نیمکت‌ها با فاصله بسیار کمی از هم قرار گرفته تا ۴۰ دانش‌آموز را درخود جای دهند.
«مریم مؤمنی نسب» که سال‌هاست مدیریت این مدرسه را به عهده دارد، می‌گوید: «کلاس‌های مدرسه ما غیراستاندارد و کوچک است به‌طوری که اگر بخواهیم پروتکل‌ها را رعایت کنیم باید حداکثر ۵ دانش‌آموز در کلاس حاضر شوند و این موضوع به هیچ‌وجه عملی نیست چون با وجودی که زحمت معلم‌ها چند برابر می‌شود و باید درس را چندین بار تدریس کنند قطعاً نتیجه مطلوبی عاید نمی‌شود.» مؤمنی نسب می‌افزاید: «حیاط مدرسه هم ظرفیت دانش‌آموزان را ندارد، نمازخانه یا فضایی که در آن بشود فاصله اجتماعی را رعایت کرد نداریم، از این‌رو به هیچ‌وجه موافق بازگشایی مدارس در شرایط کرونایی نیستم.»
- فقط رشته کار و دانش حضوری است
دبیرستان دخترانه «آبسال» در شمیران‌نو و یکی از محله‌ها کم برخوردار منطقه ۴ واقع شده و به گفته مدیر مدرسه در سال گذشته برای اینکه دانش‌آموزان از چرخه آموزش آنلاین باز نمانند ۲۵ گوشی و تبلت توسط نیکوکاران خریداری شده است. اما با وجود دغدغه آموزش آنلاین، «زهرا اربابیان» هم تمایلی به حضور دانش‌آموزان در شرایط کرونایی ندارد.
او در این‌باره می‌گوید: «ما در مجموع ۷۰۰ دانش‌آموز در مدرسه داریم و ظرفیت کلاس‌ها بالای ۴۰ نفر است پس نمی‌توانیم فاصله بهداشتی را رعایت کنیم.» او ادامه می‌دهد: «در مدرسه آبسال رشته‌های نظری و کار و دانش تدریس می‌شود، برای رشته کاردانش چون دروسشان مهارتی و عملی است ناچاریم کارگاه‌های حضوری دایر کنیم اما برای رشته‌های نظری ترجیح ما این است که در شرایطی که دانش‌آموزان واکسینه نشده‌اند، آموزش غیرحضوری باشد.»
- فرزندم را به مدرسه نمی‌فرستم
با وجود تلاش معلمان در سال گذشته، آموزش مجازی نتوانست جای آموزش حضوری را بگیرد، اما بازگشایی مدارس در شرایطی که دانش‌آموزان واکسنی دریافت نکرده‌اند، برای والدین نگران‌کننده است. «نسترن شریفی» مادر یکی از دانش‌آموزان مدرسه «شهید جاجرودی» محله کوهک در این‌باره می‌گوید: »چند روز پیش که با مدرسه تماس گرفتم گفتند ممکن است آموزش به‌زودی حضوری شود در این شرایط که کرونای دلتا کوچک و بزرگ نمی‌شناسد و حتی خردسالان را هم درگیر می‌کند، اگر آموزش اجبارا حضوری شود، من اجازه نمی‌دهم فرزندم به مدرسه برود.»
او ادامه می‌دهد: «آموزش حضوری حتی اگر تعداد دانش‌آموزان در کلاس کم باشد هم خطرناک است، چون بچه‌ها نمی‌توانند چند ساعت ماسک را درست روی صورتشان بزنند یا دائم دست و مداد و دفترشان را ضدعفونی کنند.» «شکوه رحیمی» مدیر مدرسه عباس وزان هم از نگرانی والدین برای ثبت‌نام فرزندانشان در صورت حضوری بودن مدارس این‌طور می‌گوید: «ما هر روز چندین تماس از والدینی داریم که نگرانند آموزش حضوری باشد. آنها می‌گویند بچه‌هایشان را در این شرایط به مدرسه نمی‌فرستند.» او ادامه می‌دهد: «امیدواریم مدیران آموزش و پرورش و وزارت بهداشت گام‌های مؤثری برای رفع دغدغه خانواده‌ها بردارند.»
- کلاس دومی‌ها تصوری از مدرسه ندارند
با وجودی که مدیران مدارس و اولیای دانش‌آموزان با بازگشایی مدارس قبل از واکسیناسیون دانش‌آموزان مخالفند، اما همگی معتقدند آموزش غیرحضوری تعلیم و تربیت را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. «مریم مؤمنی نسب» مدیر دبستان «نوبری آشتیانی» در این‌باره می‌گوید: «ما سال گذشته مشکلی با آموزش آنلاین نداشتیم و خانواده‌ها همکاری خوبی با معلمان داشتند؛ اما ضعف آموزش غیرحضوری این است که بچه‌ها از کارکردهای مهم آموزش مانند رشد اجتماعی، کارگروهی، بهداشت روانی، یادگیری قوانین مدرسه، و... جا می‌مانند.»
این مدیر می‌افزاید: «در آموزش آنلاین بچه‌ها فرصت با هم بودن، لذت بازی‌های گروهی در زنگ تفریح، تعامل با یکدیگر و... را از دست می‌دهند و این حلقه مفقوده آموزش غیرحضوری است.» او ادامه می‌دهد: «ما الان در پایه دوم، دانش‌آموزانی داریم که حتی یکبار به مدرسه نیامده و رنگ کلاس درس را ندیده‌اند.» مدیر دبستان «عباس وزان» هم از ضعف‌های آموزش آنلاین این‌طور می‌گوید: «مدرسه بخش فراموش نشدنی دوران کودکی و نوجوانی هر کسی است و فرصت کسب تجربیات ارزنده و شیرینی به دانش‌آموزان می‌دهد، اما آموزش آنلاین این فرصت را از بچه‌ها می‌گیرد.»
«ماندانا شریفی» مادر یکی از دانش‌آموزان پایه دوم ابتدایی در تأیید حرف مدیر مدرسه می‌گوید: «در آموزش آنلاین دانش‌آموزان کلاس اول بیشترین آسیب را می‌بینند، چون آنها باید مهارت پایه مانند خواندن و نوشتن را یاد بگیرند که هر قدرهم معلم‌ها تلاش کنند این مهارت‌ها با آموزش مجازی قابل انتقال نیست.» این مادر ادامه می‌دهد: «پسر من که امسال به کلاس دوم می‌رود، چون سال گذشته به مدرسه نرفته هیچ تصوری از زنگ تفریح؛ بازی در حیاط مدرسه، فضای کلاس و و... ندارد و آموزش‌های خشک ابتدایی باعث شده از مدرسه دلزده شده و دلش نمی‌خواهد به مدرسه برود.»
- مدیر آموزش و پرورش منطقه ۲۲/۴ مدرسه ۲ نوبته داریم
افزایش ظرفیت فضای آموزشی یکی از الزامات آموزش حضوری در شرایط کرونایی است، اما به نظر می‌رسد ظرفیت مدارس منطقه ۴ حتی در شرایط عادی هم کفاف دانش‌آموزان این منطقه را نمی‌دهد. مدیر آموزش و پرورش منطقه با نگرانی از کمبود سرانه آموزشی در این منطقه می‌گوید: «منطقه ۴ با توجه گستره وسیع جغرافیایی و تراکم بالای دانش‌آموزان که ناشی از ساخت‌وسازهای انبوه و ایجاد شهرک‌ها و عدم ایجاد فضای آموزشی و همچنین عدم اجرای ماده ۱۸ قانون شوراهای آموزش و پرورش مصوب مجلس شورای اسلامی، بیشترین مشکل را در فضای آموزشی دارد، تراکم جمعیت در کلاس‌های درس و فعالیت ۲۲ واحد آموزشی دو نوبته و پر تراکم موید این مدعاست.»
او ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته جمعیت این منطقه پس از تکمیل و تحویل پروژه‌های انبوه سازی، افزایش خواهد یافت، تعداد دانش‌آموزان متقاضی تحصیل در این منطقه نیز افزایش چشمگیر خواهد داشت که این موضوع با توجه به عدم اجرای تعهدات قانونی انبوه‌سازان در این منطقه، به شدت موجب نگرانی دست‌اندرکاران امر تعلیم و تربیت شده است.»
«محمدحسین لونی» در مورد افزایش سرانه آموزشی در سال تحصیلی جدید می‌گوید: «در سال پیش رو «مجتمع آموزشی شهید سلیمانی» به بهره‌برداری می‌رسد؛ همچنین با ایجاد دبیرستان پسرانه دور دوم در شرق منطقه(حکیمیه) بخشی از معضل کمبود فضای آموزشی برطرف می‌گردد ولی تا رسیدن به استانداردها راه درازی در پیش داریم.»
- «شاد» حال و هوای کلاس درس را تداعی نمی‌کند
سال گذشته آموزش آنلاین در بستر نرم‌افزار آموزشی شبکه آموزشی دانش‌آموزان (شاد) برگزار شد و نقاط ضعف این نرم‌افزار به‌ویژه در ماه‌های اول مورد گلایه اولیای دانش‌آموزان و معلمان بود، به‌طوری که برخی مدیران مدارس ترجیح دادند نرم‌افزارهای دیگری را جایگزین کنند. امسال هم بنا بر تصمیم مدیران آموزشی قرار است این نرم‌افزار جایگزین یا مکمل آموزش حضوری باشد.
مدیر مدرسه عباس وزان درباره ضعف‌های این نرم‌افزار آموزشی می‌گوید: «مهم‌ترین مشکل نرم‌افزار شاد این است که ارتباط و تعامل دوسویه بین دانش‌آموز و معلم برقرار نمی‌کند؛ برای همین ما در مدرسه‌مان از نرم‌افزار «اسکای روم» استفاده کردیم تا معلم و دانش‌آموزان یکدیگر را ببینند و شکل کلاس درس برایشان تداعی شود.» او ادامه می‌دهد: «به گفته مدیران وزارت آموزش و پرورش، امسال قرار است نسخه جدیدی از برنامه شاد جایگزین نسخه قبلی شود که امیدواریم در نسخه جدید این ضعف برطرف شده باشد.»
- سایه سنگین کرونا و گرانی بر بازار نوشت‌افزار
یکی از لذت‌های مدرسه برای دانش‌آموزان و حتی خانواده‌ها، خرید دفترهای نو و مدادهای رنگارنگ و لوازم پرزرق و برق مدرسه است، برای همین تا دو سال پیش شهریور که به نیمه می‌رسید بازار خرید نوشت‌افزار داغ می‌شد و علاوه بر مغازه‌های ثابت، بازارچه‌های موقت و نمایشگاه‌هایی برای فروش نوشت‌افزار در گوشه و کنار محله‌ها بر پا می‌شد.
در ردیف مغازه‌های محله شمیران‌نو که یکی از راسته‌های تجاری منطقه ۴ است، بیشتر از همه کوله‌های رنگی مدرسه دیده می‌شد و بساط فروش لوازم مدرسه جلو مغازه‌ها پهن و بازار فروش کفش و کوله مدرسه و نوشت‌افزار داغ بود. اما امسال هم مثال سال گذشته خبری از برپایی نمایشگاه و بازارچه نیست و بازار فروش نوشت‌افزار و کیف و کوله مدرسه در سایه کرونا راکد است. یکی از فروشندگان نوشت‌افزار می‌گوید: «تا قبل از کرونا شهریور که می‌شد به اصطلاح عروسی ما بود، وقت سر خاراندن نداشتیم و شب‌ها با جیب پرپول به خانه می‌رفتیم؛ اما پارسال و امسال بازار کساد است. تبلت و گوشی جای دفتر و مداد را گرفته و خانواده‌ها فقط نوشت‌افزار ساده و ارزان‌قیمت می‌خرند.»
او ادامه می‌دهد: «یک دلیلش این است که با آموزش آنلاین دیگر اهمیت ندارد که جلد دفتر فانتزی و قشنگ باشد یا مداد و خودکارشان عطری و شیک باشد، اما دلیل دیگرش هم این است که نوشت‌افزار گران و قدرت خرید مردم کمتر شده است. یعنی اگر کرونا هم نبود باز هم بازارمان رونق سابق را نداشت.»