همشهری آنلاین _ معصومه حق جو: زمین تنها پناهگاهی است که در آن زندگی می‌کنیم؛ بنابر این همه انسان‌ها سهمی در حفظ و حراستش دارند. اهمیت این موضوع به‌اندازه‌ای است که از سال ۲۰۰۸ روزی به نام «پاکسازی زمین» نامگذاری شده است. در کشورمان هم فعالان محیط‌زیست، همزمان با دیگر مردم دنیا در این روز برای جمع‌آوری زباله به پارک‌ها و مکان‌های عمومی می‌روند. امسال هم شهرداری قلب پایتخت با همراهی فعالان و دبیران محیط‌زیست محله‌های نواحی شش‌گانه بیکار ننشستند و در راستای فرهنگسازی در شرایط پاندمی کرونا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برنامه‌هایی را در این روز اجرا کردند.
«نرجس اسکندری»، رئیس اداره محیط‌زیست معاونت خدمات شهری منطقه۶، با اینکه در شهرداری مسئولیت‌هایی دارد، ولی خود را از شهروندان جدا نمی‌داند و پا به پای دبیران فعال محیط‌زیست محله‌ها برای پاکسازی زمین تلاش می‌کند. او درباره این روز توضیح می‌دهد: «روز جهانی پاکسازی زمین یک حرکت جهانی است که با پاکسازی زمین از زباله شروع شد. به همین دلیل هر ساله در سراسر دنیا، پانزدهم سپتامبر را به نام روز جهانی پاکیزگی یا پاکسازی زمین نامگذاری کرده‌اند. در کشورمان هم به مناسبت این روز به برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌ها و برنامه‌های زیست‌محیطی اقدام می‌شود. این برنامه‌ها با هدف افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی شهروندان در قالب حفظ و حراست از کره زمین است.
با افزایش این آگاهی‌ها و تغییر سبک رفتاری می‌توان نگرش انسان‌ها را نسبت به محیط‌زیست تغییر داد.»
پویش جمع‌آوری فیلتر سیگار در پارک‌ها از جمله پارک لاله یکی از برنامه‌های ویژه قلب پایتخت در این روز بود: «توزیع کیسه‌های پارچه‌ای بین شهروندان هم در راستای حفاظت از زمین انجام شد. اجرای طرح کاپ یکی از برنامه‌هایی که مدت‌هاست در منطقه اجرا و در راستای آن، اطلاع‌رسانی در مورد تفکیک و بازگشت مواد بازیافتی به چرخه مصرف بین شهروندان انجام می‌شود.
از جمله کارهایی که برای داشتن زمین پاک در حال انجام است، مدیریت آب‌های آلوده با پایش کارواش‌های قلب پایتخت و تجهیز کارواش‌های سبز به تصفیه‌خانه و بازچرخانی آب است تا از ورود این آب‌ها به آب‌های زیرزمینی جلوگیری شود. بازچرخانی را برای آبیاری فضای سبز هم انجام می‌دهیم.» او امیدوار است چنین روزهایی بهانه‌ای باشند تا بیش از گذشته به محیط‌زیست توجه و در حراست از آنکه تنها پناهگاه انسان‌ها به شمار می‌رود، کوشش شود.
- زمین سطل زباله نیست
«صغری اسفندیاری» یکی از دبیران فعال کانون محیط‌زیست محله یوسف‌آباد است که در سمت جانشین فرمانده دوام و ایمنی سرای یوسف‌آباد هم فعالیت دارد. او درباره اقداماتی که روز جهانی پاکسازی زمین در منطقه انجام داده می‌گوید: «فعالیتم با این شعار بود که زمین سطل زباله نیست و باید دوستدار زمین باشیم. در جمع‌هایی که حضور دارم هم سعی می‌کنم با صحبت‌هایم ذهنیت اطرافیانم را به این سمت ببرم که درباره اینکه چه‌کاری می‌توانند برای زمین انجام بدهند، راهکار بدهند و فکر کنند.»
اسفندیاری معتقد است فقط نباید منتظر مسئولان و دولت باشیم: «باید خودمان یک قدم برداریم. می‌توانیم از خانه‌هایمان شروع کنیم و به فرزندانمان آموزش بدهیم که چگونه حال بد زمین را خوب کنند. حتی می‌توانیم در هر فضای تفریحی مانند لب دریا یا پارک‌ها و بوستان‌ها و جنگل‌ها کیسه زباله همراه ببریم و محیط اطراف را تمیز کنیم. این کار هم می‌تواند گامی مؤثر برای حفاظت از زمین باشد.»
- نقاشی کودکان با نگاه به حفظ محیط‌زیست
«زینت سعیدی» دبیر محیط‌زیست سرای محله فاطمی هم همراه با دیگر دبیران محیط‌زیست محله‌ها نواحی شش‌گانه در این روز اقدامات مؤثری انجام داده است: «در پارک گل‌ها و فضاهای سبز محله‌های اطراف سرای محله فاطمی برای پاکسازی زمین از فیلترهای سیگار و زباله‌ها اقدام کردیم. برنامه دیگر آشنایی شهروندان با روش‌های تفکیک زباله بود. در سرای محله‌ها برای کودکان هم در روز جهانی پاکسازی زمین، مسابقه برگزار و از آنها خواسته شد با دیدگاه زیست‌محیطی خود نقاشی بکشند.»
او معتقد است برای فرهنگسازی در این زمینه می‌توان از ظرفیت‌سراها یا فضاهای سبز عمومی استفاده کرد: «ارائه آموزش‌های زیست‌محیطی به شهروندان در فضاهای عمومی به‌صورت رودررو همچنین جلب مشارکت کودکان با برگزاری مسابقه‌هایی مانند کاردستی و نقاشی و... اهدای هدیه در مناسبت‌های محیط‌زیستی می‌تواند مؤثر باشد.
البته باید این کارها مداوم و جدی‌تر انجام شود. اگر با پشتیبانی و حمایت شهرداری وسراهای محله وسایل و تجهیزات لازم را برای فرهنگسازی در این زمینه در اختیارمان بگذارند، مسلماً می‌توان فعالیت مؤثرتری داشت و شهروندان را کم‌کم به حفاظت از محیط‌زیست ترغیب کرد.»
سعیدی پیشنهاد دیگری هم برای جلب مشارکت شهروندان برای حفاظت از زمین و محیط‌زیست دارد: «اگر شهرداری به‌صورت ماهانه اردوهایی در راستای حفاظت از محیط‌زیست برگزار کند تا به‌صورت گروهی برای پاکسازی نقاط مختلف اقدام شود به تدریج می‌توان نتیجه‌های خوبی گرفت.»
- تاریخچه نامگذاری روز جهانی پاکسازی زمین و حفاظت ازلایه ازن
پاکسازی زمین نخستین بار سال ۲۰۰۸ در استونی تحت عنوان «Let’s Do It» شکل گرفت و چهاردرصد از ساکنان استونی در آن شرکت کردند. در این عملیات که بعدها به کشورهای دیگر اروپا نیز سرایت کرد بیش از ده هزار تن زباله جمع‌آوری شد. مهم‌ترین هدف از نامگذاری چنین روزی، جلب توجه مردم به خطرات ناشی از انباشت زباله و ایجاد حس مسئولیت نسبت به پاکسازی زمین از زباله‌هایی است که تجزیه نمی‌شوند. در حال حاضر بیش از یکصد و پنجاه کشور در این رویداد شرکت دارند و بر اساس برنامه‌هایی که توسط نهادهای دولتی و غیردولتی طراحی می‌شود در برنامه‌های مرتبط با پاکسازی زمین شرکت می‌کنند.
۱۶ سپتامبر هم توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به‌عنوان روز جهانی حفاظت ازلایه ازن نامگذاری شده که پیشینه آن به امضای پروتکل مونترآل برمی‌گردد. هدف اصلی پروتکل این است که با اقدامات لازم برای کنترل تولید و مصرف جهانی مواد مخرب و امکان حذف آنها بر اساس پیشرفت‌های علمی و اطلاعات تکنولوژیکی، لایه ازن را حفظ کند. بزرگداشت روز جهانی ازن هر ساله در سراسر جهان انجام می‌شود تا اهمیت حفاظت از آن‌لایه ازن و دستاوردهای اجرای پروتکل مونترآل در مورد مواد مخرب‌لایه ازن برای عموم ارائه شود.