همشهری آنلاین _ مژگان مهرابی: به روایت اهالی، محل خاکسپاری ۴۰ تن از خاندان امام رضا(ع) است که هنگام سفر به خراسان در دیار ری و دولاب اسیر خلفای عباسی شده و همه‌شان به شهادت رسیده‌اند. تا یکی ۲ سال پیش در بقعه بسته بود و هیچ‌کس امکان ورود به آن جا را نداشت برای همین اهالی عرض ارادت خود را با دادن سلامی از راه دور نثار این ۴۰ تن می‌کردند. همین دغدغه‌ای بود برای مردم دولاب تا اینکه باخبر شدیم، به همت اهالی و هیئت امنای امامزاده، تغییر و تحولی صورت گرفته و بقعه کوچک ۳۰ متری جای خود را به عمارتی بزرگ و صحن وسرایی مجلل داده است. در این‌باره با «محمدعلی متبحری» یکی از اعضای هیئت امنای امامزاده چهل تن گفت‌وگو کردیم.
امامزاده چهل تن، در انتهای خیابان آل آقا و دل بوستان آلاله قرار دارد. پیش‌تر بقعه کوچکی بود بی‌گنبد و مناره. همه فضای آن به یک اتاق ۲۰ـ ۳۰ متری خلاصه می‌شد با نمایی سیمانی. ۲ بارو هم در طرفین بقعه قرار داشت که‌گویی فضای امامزاده را در دستان خود گرفته‌اند. هیچ‌کس امکان ورود به آن جا را نداشت و معمولاً کسانی که برای تفریح از بوستان آلاله عبور می‌کردند یا می‌خواستند استخوانی سبک کنند، در فاصله چند قدمی‌اش ایستاده و عرض ارادت خود را با ذکر صلوات نشان می‌دادند. متبحری دلیل بسته بودن در امامزاده را کوچکی فضای آن عنوان می‌کند و می‌گوید: «بقعه فضای کوچکی داشت و مساحت آن به ۳۰متر هم نمی‌رسید. از این‌رو همیشه در آن به روی اهالی بسته بود.
تا اینکه با کمک‌های مردمی و جمعی از خیّران توانستیم چند قطعه از زمین‌های اطراف بقعه را خریداری کرده و فضای آن را به ۳۰۰۰متر گسترش دهیم.» به گفته متبحری زمین‌های اطراف بقعه وقف اهالی دولاب بوده که در زمان پهلوی از سوی دولت غصب شدند. او در ادامه می‌افزاید: «زمین‌ها را تبدیل به بوستان کرده بودند. به همت خود اهالی زمین‌ها به بقعه برگردانده شد. همین جرقه‌ای شد تا اراضی مذکور را به یک ساختمان فرهنگی و مذهبی تبدیل کنیم. در دل این ساختمان خود بقعه قرار دارد.»
- شبستانی برای امامزاده
ساختمانی که متبحری اشاره می‌کند، هنوز نیمه‌کاره و تا پایان کار ساخت‌وساز آن زمان زیادی باقی مانده است. او می‌گوید: «عملیات عمرانی بقعه چهل تن از ۲ سال پیش شروع شده و تقریباً نیمی از کار پیش رفته است. ساختمان نیمه‌کاره ۳ طبقه است. در زیرزمین آن سالن اجتماعات و آشپزخانه تعبیه شده و طبقه همکف هم مربوط به شبستان امامزاده می‌شود. طبقه آخر را هم برای کلاس‌های آموزشی و حوزه علمیه در نظر گرفته‌ایم.»
فضای جالبی است و اگر عملیات عمرانی آن تمام شود، جلوه آن دوچندان خواهد شد. مکان مقدسی که پیش از این به دلیل کوچکی فضا پذیرای اهالی نبود حالا تبدیل به صحن و سرای زیبایی شده که اهالی با حضور در آن آرامش و امنیت را تجربه خواهند کرد. در فاصله چند قدمی بقعه، مزار شهدای گمنام است که سنگ آنها هم ترمیم و نوسازی شده است. متبحری می‌گوید: «ساخت ضریح برای امامزاده را به استادان اصفهانی سفارش داده‌ایم و با آماده شدن آن روی بقعه نصب خواهد شد. تقریباً ساخت‌وساز شبستان ۶۰ – ۷۰درصد پیشرفته و به جز کارهای تأسیساتی همه کارهای آن انجام شده است. البته کار سنگفرش زمین شبستان و دیوارهای آن هم صورت گرفته است.»
- فرزندان حضرت موسی بن جعفر(ع) میزبان اهالی دولاب
به گفته متبحری به جز مواردی که در آن فعالیت عمرانی صورت می‌گیرد باقی روزها، این مکان میزبان اهالی است. «آسیه کاشفی» یکی از قدیمی‌های محله و بانوی سالمندی که برای زیارت به اینجا آمده، می‌گوید: «بهترین اتفاقی است که اهالی دولاب شاهد رخدادش بودند. سال‌هاست در این امامزاده به روی ما بسته بود. از دور عرض ارادت می‌کردیم. حالا می‌توانیم بیاییم و استخوانی سبک کنیم.» پیرزن درباره دفن‌شدگان امامزاده اطلاعات زیادی ندارد و فقط می‌داند که از نوادگان امام موسی کاظم(ع) هستند که برای رسیدن به امام رضا(ع) کشته شده‌اند. حال خوشی دارد این امامزاده، حضور در آن ناخودآگاه هر رهگذری را به یاد حرم امام رضا(ع) می‌اندازد. حس غربتی که در گذشته داشت را حالا ندارد. متبحری پیشنهاد می‌کند از طبقه سوم هم بازدید شود. از قرار معلوم قرار است به مرکز فرهنگی و حوزه علمیه تبدیل شود.
او می‌گوید: «ایجاد حوزه علمیه در این مکان مقدس بازتاب خیلی خوبی خواهد داشت.» به گفته متبحری، بقعه چهل تن قدمتی چند صد ساله دارد و طبق تحقیق کارشناسان میراث فرهنگی پیشینه آن به دوره صفویه برمی‌گردد. او در ادامه افزود: «طبق اسناد به دست آمده از آستان قدس رضوی، اینجا مزار چهل تن از نوادگان و فرزندان حضرت موسی بن جعفر(ع) است که در پی امام رضا(ع) به هنگام عبور از دولاب توسط خلفای عباسی شهید شده‌اند.»
- باغ پر برکت خاندان دولابی
باغ دولابی در منطقه ۱۴ معروف است. باغ بزرگی که البته از خیلی سال پیش تبدیل به گلخانه شده است. قدمتی بیش از ۱۳۰ سال دارد و در واقع، آخرین نسل از باغ‌های دولاب به شمار می‌آید. صاحب این باغ، «سید محمد دولابی» در بین اهالی به مردمداری و مهربانی زبانزد است. بیشتر اهالی او را می‌شناسند و خبر از کارهای خیرش دارند. باغ دولابی هم از آن اوست و آخرین تکه از میراث خاندان دولابی محسوب می‌شود که چون جان از آن محافظت می‌کند. می‌گوید این باغ توسط پدرانش وقف
امام حسین(ع) شده، هم زمین و هم درآمدش. البته سال‌هاست باغ دولابی تبدیل به گلخانه شده و در آن کشت و زرعی صورت نمی‌گیرد، با این حال همچنان فعال است و برکتش صرف پذیرایی از مهمانان و عزاداران حسینی می‌شود.
انتهای کوچه درختی، باغ بزرگی است شهره به باغ دولابی. به گفته اهالی محله قدمتی بیش از ۱۰۰ سال دارد. در سبز رنگ آن نیمه باز و به خوبی می‌توان دور از چشم کارگرهای باغ آن جا را نظاره کرد. با اینکه اسم باغ را یدک می‌کشد اما درون آن حتی یک درخت هم دیده نمی‌شود اما تا دلتان بخواهد، گله به گله‌اش گلدان‌های گل چیده شده است. نه یکی نه دوتا، بلکه صدها گلدان در آن جا دیده می‌شود. فضای گلخانه بزرگ است، در گوشه‌های باغ خیمه‌های مشمایی برپاست. از قرار معلوم پرورش گل زیر خیمه‌ها صورت می‌گیرد.
از مردی که در حال جابه‌جایی گلدان‌های گل و سرگرم رسیدگی به آنهاست، سراغ صاحب باغ را می‌گیرم. اصلاً به بهانه ملاقات با سید محمد دولابی و شنیدن داستان باغ به اینجا آمده‌ام. مرد کارگر می‌گوید: «حاج محمد دولابی را می‌گویید؟ اینجا نیست. از وقتی کرونا آمده دیگر برای سرکشی نمی‌آید. سن و سالی از او گذشته و خانواده‌اش دوست ندارد مشکلی برایش پیش بیاید. برای همین کمتر از خانه بیرون می‌آید. به گفته مرد کارگر، فضای باغ گویا از سال‌ها پیش تبدیل به گلخانه شده است و دیگر در آن کشاورزی یا زراعتی نمی‌شود. او ادامه می‌دهد: «سید محمد مدتی است باغ را به عموزاده خود اجاره داده و اداره آن را به او سپرده است.»