همشهری آنلاین_فاطمه عسگری نیا: به جرئت می‌توان گفت تخریب تمامی ساختمان‌های شهر در یک زلزله در رأس تمام ترس‌های مردم پایتخت‌نشین است. درست است که طبق پیش‌بینی همه کارشناسان در صورت وقوع زلزله اغلب ساختمان‌های شهر ممکن است فرو بریزد اما در همین شهر، یک ساختمان مقاوم در برابر زلزله وجود دارد که محال است حتی با زلزله ۸ ریشتری هم ترکی بر پیکرش بیفتد.
این ساختمان همان سازه هندسی شکل مرکزعملیات اضطراری (EOC)سازمان مدیریت بحران شهر تهران است که در انتهای بزرگراه جلال آل احمد، نرسیده به بزرگراه اشرفی اصفهانی، نبش خیابان نهم واقع شده و سکانش در اختیار «پدرام قودجانی» رئیس مرکز عملیات اضطراری شهر تهران است. در گپ‌وگفت با او درباره این ساختمان و ویژگی‌هایش صحبت کرده‌ایم.
واقعاً این ساختمان امن‌ترین ساختمان تهران است؟
بله. مرکز عملیات EOC در هر شهر و منطقه‌ای باید ضمن تجهیز به آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا، امن‌ترین مکان شهر و منطقه هم باشد. مرکز عملیات اضطراری شهر تهران هم از این قاعده مستثنا نیست. این ساختمان که درورودی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران واقع شده ۱۲ سال پیش در فضایی به وسعت ۲ هزار و ۵۰۰مترمربع ایجاد شد و امروز به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین مراکز عملیات اضطراری در خاورمیانه و قابل رقابت با مراکز عملیات اضطراری پیشرفته دنیا شناخته می‌شود. این مکان براساس آخرین استانداردهای مهندسی ساخته شده تا در برابر حوادث مقاوم باشد. مرکز EOC سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران یکی از مقاوم‌ترین ساختمان‌های شهر تهران در برابر زلزله ۸ ریشتری مقاوم است.
چه ضرورتی داشت تهران مجهز به مرکز EOC باشد؟
EOC یعنی مرکزی امن که در برگیرنده تجهیزات و امکاناتی ویژه است که در زمان وقوع بحران مسئولان سازمان‌های تخصصی بتوانند با حضور در آن به برنامه‌ریزی و اتخاذ تصمیمات استراتژیک و ابلاغ آن به تیم‌های عملیاتی بپردازند. درواقع از این مرکز به‌عنوان مرکز کنترل عملیات، هدایت عملیات، فرماندهی بحران، پست فرماندهی یا اتاق جنگ هم یاد می‌شود.
چرا وجود این ساختمان این‌قدر برای تهران حیاتی است؟
تهران به‌عنوان پایتخت کشور، یک کلانشهر بحران‌خیز است. این شهر از سوی تمام بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی تهدید می‌شود. سیل و زلزله از یک طرف، بحران‌هایی مانند آتش‌سوزی‌های گسترده و فرونشست‌ها و... از سوی دیگر، همه وهمه تهدیداتی است که پیش روی تهران قرار دارد. بنابراین وجود مرکز اضطراری مدیریت بحران باید جزو لاینفک این شهر باشد تا بتوان در اسرع وقت به ساماندهی بحران‌ها پرداخت.
مردم شهر تهران هنگام وقوع یک بحران بزرگ مثل زلزله چقدر می‌توانند به EOC شهر دلگرم باشند؟
ساختمان عملیات اضطراری تهران، مرکز امن شهر برای حضور مسئولان و تصمیم‌گیری برای برقراری شریان‌های حیاتی و تلاش برای ایجاد شرایط امن بعد از بحران است. این مرکز باید ویژگی‌های خاص برای استقرار مدیران دستگاه‌های مختلف را داشته باشد. این ساختمان به گونه‌ای طراحی شده که برای ۱۰ روز بی‌نیاز از آب، برق و گاز است. علاوه بر این دارای ۲ مدل برق اضطراری UPS و دیزل ژنراتور از طریق ۲ سیستم است. طوری‌که ابتدا برق وارد UPS و سپس وارد دیزل ژنراتور و مدار می‌شود.
حتی در صورت بسته شدن معابر و راه‌های دسترسی در زمان وقوع بحران، مسئولان می‌توانند خود را به مرکز فرماندهی بحران شهر برسانند؟
بله. ساختمان دارای پد بالگرد است و این امکان برای مدیران ارشد کشوری مثل وزیر کشور و مدیران شهری فراهم شده است.
در مرکز EOC چه فعالیت‌هایی در حال انجام است؟
عمده فعالیت‌های این مرکز به زمان وقوع بحران برمی‌گردد. خارج از این موقعیت، ما در حال ارتقای آمادگی‌های خود برای رویارویی با بحران هستیم. در مرکز EOC شهر تهران ۷ میز تخصصی فعال است. مهم‌ترین و اصلی‌ترین میز تخصصی میز زلزله است. این میزمسئولیت رسیدگی به سامانه‌های هشدار سریع، تخمین خسارات و پایش شبکه را برعهده دارد. مرکز EOC در این میز موفق شده با دریافت دو IP تخصصی از مؤسسه ژئوفیزیک تهران تمامی زلزله‌های درون‌شهری و برون‌شهری تهران حتی زلزله‌های زیر ۲ ریشتررا رصد کند. این امکان صرفاً در اختیار ما قرار دارد.
سامانه هشدار زلزله شهر تهران هم در این میز قرار دارد؟ مردم چقدر می‌توانند در زمان بحران زلزله به این سامانه دلخوش باشند؟
تهران از نظر جغرافیایی و بحران‌های طبیعی مانند زلزله شرایط مشابه توکیو دارد. به همین علت از تجارب این شهر برای تهیه نقشه راه مقابله با زلزله در تهران استفاده کردیم و قرار شد این نقشه در ۱۵ شاخص کلی توسط این مجموعه دنبال شود. سال ۱۳۹۴ در گام نخست سامانه هشدار سریع زلزله در تهران ایجاد شد. ژاپن ۴ سنسور هم به تهران هدیه داد و آنها را در گسل‌های مشا کار گذاشت. ستاد مدیریت بحران شهر تهران این سنسورها را سال ۱۳۹۸ با افزایش ۲۲ سنسور دیگر به ۲۶ سنسور ارتقا داد. اکنون اطلاعات ۲۶ شتاب نگار تهران بعد از انتقال به سامانه سریع بررسی می‌شود و با واکنش سنسورها طی ۳۰ تا ۴۰ ثانیه فرصت آمادگی اولیه برای مواجهه با زلزله را داریم. با به صدا درآمدن آژیر، دستگاه‌های امدادی و خدمات‌رسان خود را برای رویارویی با بحران آماده می‌کنند.
در این شرایط اگر بخواهیم وضعیتمان را با دنیا مقایسه کنیم در چه جایگاهی قرار گرفته‌ایم؟
ما چهاردهین کشور برخوردار از این تجهیزات در دنیا هستیم. آمریکا، ژاپن، کره، چین و برخی کشورهای اروپایی از سامانه هشدار سریع زلزله بهره‌مند هستند. نکته مهم در این سامانه تعداد سنسورهاست. هرچه تعداد سنسورها بیشتر باشد دقت نظر و نتیجه کار بهتر خواهد بود.
برنامه‌ای برای افزایش سنسورها دارید؟
به شرط تأمین بودجه برنامه و آمادگی نصب سنسورهای جدید را داریم. سامانه هشدار سریع حکم ناجی شهر را دارد و هرچه این سیستم تقویت شود ضریب تاب‌آوری شهری تهران در برابر زلزله بیشتر و بیشتر می‌شود.
۶ میز دیگر هم با همین حساسیت در حوزه مقابله با بحران‌ها فعالیت می‌کنند؟
با توجه به ساماندهی مخاطره محور فعالیت‌های مرکز عملیات اضطراری EOC مأموریت‌های همه میزها در این زمینه تهیه و تدوین شده است. از جمله میزتخصصی پایش هواشناسی. در این میزسامانه‌های هواشناسی رصد می‌شود. از سامانه پایش میزان باران و روددره‌ها تا سامانه پیش‌بینی ۱۲۰ ساعته احتمال بارش‌ها و حتی جهت وزش بادها و سرعت آنها. در میز سوم کارشناسان به هماهنگی داخلی EOC و زیرساخت‌ها می‌پردازند و میزهای دبیرخانه مدیریت ستاد بحران، میز پایش شبکه، میز مدیران دوایر دولتی و میز مخابرات هریک در مأموریت‌های تعریف شده مشغول خدمت هستند.