همشهری آنلاین_سارا جعفرزاده: آموزش مدیریت بحران به شهروندان علاقه‌مند و آماده‌سازی آنها برای مواقع بحران، از رویکردهای اصلی سازمان مدیریت بحران شهر تهران است و در این زمینه، اخیراً نیروهای تازه‌ای از داوطلب واکنش اضطراری محله (دوام) از میان بانوان محله لشکر جذب شده‌اند. گروه‌های دوام در همه محله‌ها ۱۳گانه شهرداری منطقه ۸ فعال هستند و حالت عادی هم اهالی محله‌ها می‌توانند در کلاس‌های مختلف خانه‌های دوام و ایمنی از جمله کمک‌های اولیه و آتش‌نشانی شرکت کنند.
این افراد در صورت تمایل بعد از گذراندن دوره‌های مقدماتی عضو گروه‌های دوام محله‌ها می‌شوند. شهروندان می‌توانند با مراجعه به سایت سازمان مدیریت بحران شهر تهران ثبت‌نام کنند و برای مواقع بحرانی از جمله سیل و زلزله در محله آمادگی کسب کنند. یکی از فعالیت‌های گروه‌های دوام که در میان شهروندان از جذابیت بیشتری به لحاظ موقعیت فیزیکی برخوردار است، مانور مهارآتش به وسیله کپسول‌های خاموش‌کننده دستی است. برای آشنایی بیشتر با فعالیت گروه‌های دوام به محل اجرای مانور گروه‌های دوام در مدرسه شهید محراب مدنی در خیابان نوروزی فرد در قلب محله لشکر رفتیم.
- شروع مانور در حیاط مدرسه شهید محراب مدنی
با عبور از خیابان‌های نسبتاً شلوغ منطقه ۸ در ساعات صبحگاهی به محدوده مدرسه شهید محراب مدنی می‌رسیم.
این مکان برای اجرای مانور گروه‌های دوام در نظر گرفته شده است. ساعت ۸:۳۰ صبح است و اهالی محله لشکر و کارکنان مدرسه محراب مدنی که عضو گروه‌های دوام و از فعالان این حوزه هستند یک به یک وارد مدرسه می‌شوند و لباس‌های مخصوص گروه‌های دوام را بر تن می‌کنند. قرار است هرکدام از این افراد آموزش‌هایی را که به‌صورت تئوری در زمینه مهارسازی آتش فرا گرفته‌اند به‌صورت عملی پیاده کنند و به قول اعضای گروه‌های دوام هیجان انگیزترین و البته مهیج‌ترین بخش آموزش‌ها مربوط به همین قسمت است.
کارشناس دوام و ایمنی سرای محله لشکر در ابتدای مانور یکبار به‌صورت شمرده و شمرده آموزش‌های تئوری را که قبلاً به بانوان ارائه داده مرور می‌کند تا در صورتی که اعضا سؤالی دارند، رفع ابهام کند. بعد از پایان توضیحات، مشغول معرفی انواع کپسول‌های خاموش‌کننده می‌شود؛ یکی از کپسول‌ها از پودر پر شده و دیگری co۲ است.
او فوراً آتشی در ظرف مخصوص روشن می‌کند و خودش ضامن کپسول پودری را می‌کشد و پودر فراوانی از کپسول به سمت ظرف آتش پرتاب می‌شود و ناگهان آتش خاموش می‌شود و تنها چیزی که باقی می‌ماند، گرد سفیدی است که محیط را پرکرده است. بعد از آموزش‌های کارشناس، اعضای گروه یک به یک به میدان می‌آیند و آتش را خاموش می‌کنند. آنها از اینکه توانایی مهار آتش را پیدا کرده‌اند احساس رضایت دارند.»
- جذب نیروهای داوطلب از محله
در ۱۲ سال اخیر فضایی درسراهای محله فراهم و هسته‌های مردمی در قالب خانه دوام و ایمنی شروع به کار کرده‌اند و یکی از نخستین اقدامات این خانه‌ها، ابتدا ارائه آموزش‌های ایمنی، مدیریت بحران، آتش‌نشانی و کمک‌های اولیه در اماکن مختلف است که این کلاس‌ها به‌صورت رایگان برگزار می‌شود. گروه‌هایی از شهروندان در این کلاس‌ها شرکت می‌کنند و برخی دیگر علاقه دارند عضو گروهای داوطلب اضطراری شوند که این افراد هم توسط ستاد بحران و آتش‌نشانی به‌صورت تخصصی‌تر آموزش می‌بینند.
«فرانک قیچی‌وند» مربی دوام و ایمنی سرای محله لشکر در خصوص جذب نیروهای داوطلب می‌گوید: «آموزش‌های ایمنی و مدیریت بحران درسراهای محله، کلیساها، مساجد و نمایشگاه‌ها و بوستان‌ها به‌صورت مستمر انجام می‌شود. در شرایط عادی که کرونا وجود نداشت، برای عضوگیری به‌صورت عمومی اعلام می‌شد که کلاس‌های رایگان آتش‌نشانی و کمک‌های اولیه با مدرک معتبر از سازمان مدیریت بحران و هلال‌احمر برای اهالی تدارک دیده شده است اما در شرایط کرونایی آموزش‌ها به‌صورت مجازی و آنلاین بوده و فقط در چند جلسه مختصر به‌صورت حضوری آموزش‌ها در ستاد بحران و ایستگه آتش‌نشانی برگزار می‌شود.»
- علاقه اهالی به عضویت در گروه‌های دوام
کلاس‌های ستاد بحران زیر نظر خانه دوام و ایمنی‌سراهای محله برگزار می‌شود. البته در شرایط کرونا این پروسه کمی متفاوت است. قیچی‌وند در این‌باره می‌گوید: «کلاس‌های کمک‌های اولیه و چادرزنی درشرایط عادی با سرفصل‌های سوختگی و احیا تنفسی حدود یک ماه به طول می‌انجامد اما در شرایط کرونا به‌صورت آنلاین در سایت ستاد بحران و هلال‌احمر به‌صورت وبینار برگزار می‌شود و شهروندان در رده سنی ۱۶ سال به بالا می‌توانند مدرک کمک‌های اولیه را دریافت کنند.
کلاس‌های آتش‌نشانی هم در رده‌های مختلف در سه سطح مبتدی، پیشرفته و مربیگری برگزار می‌شود» او به علاقه برخی از افراد به عضویت در گروه‌های داوطلب اضطراری محله هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: «برخی از افرادی که در کلاس‌های کمک‌های اولیه و آتش‌نشانی جذب می‌شوند، علاقه دارند در گروه‌های داوطلب اضطراری محله عضو شوند. فعالیت این افراد زیر نظر خانه دوام و ایمنی هماهنگ می‌شود. آنها بعد از ارسال مدارک به ستاد بحران و آتش‌نشانی، وارد کلاس‌های گروه‌های دوام می‌شوند و به‌صورت تخصصی‌تر آموزش می‌بینند. در حال حاضر در محله لشکر ۴۰ نیروی دوام در میان بانوان و ۱۰ نیرو در میان آقایان داریم.»
- رئیس ستاد بحران منطقه ۸ / شهروندان برای بحران آماده می‌شوند
یکی از دغدغه‌های سازمان مدیریت بحران پایتخت مربوط به نحوه مواجهه شهروندان با حوادث و بحران‌ها و عکس‌العمل آنها در دقایق و ساعت‌های ابتدایی حوادث است. «رحیم صادق بیگی» مدیرستاد بحران شهرداری منطقه ۸ در این‌باره می‌گوید: «هنگامی که سوابق تمام بحران‌ها و حوادث را بررسی می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که در دقایق ابتدایی بحران‌ها این شهروندان هستند که به کمک یکدیگر می‌روند و در یک فاصله زمانی سایر ارگان‌های خدماتی و دولتی وارد عمل می‌شوند. بحران‌های شهر تهران هم از این قائده مستثنی نیست و آمادگی شهروندان در دقایق ابتدایی بحران ضرورت دارد و با توجه به وسعت شهر تهران این معضل که در دقایق ابتدایی بحران، شهروندان آمادگی کمک به یکدیگر را نداشته باشند وجود دارد.»
او به برنامه‌های اخیر ستاد مدیریت بحران پایتخت اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «یکی از برنامه‌های مهم ستاد مدیریت بحران، آموزش شهروندان آماده برای مواقع بحران است. از همین رو و از مدت‌ها قبل در محله‌ها گروه‌هایی با عنوان داوطلب واکنش‌های اضطراری که به‌صورت اختصار آن را (دوام) می‌نامیم تشکیل می‌شود. در منطقه ۸ هم بسیاری از شهروندان از این طرح داوطلبانه استقبال کرده‌اند و در حال حاضر در این منطقه، ۲ هزار نفراز شهروندان عضو گروه‌های دوام هستند که آموزش‌هایی از جمله امداد و نجات، مبانی آتش‌نشانی، مدیریت بحران به‌صورت تئوری و عملی و اقدامات مربوط به قبل حین و بعد از حادثه به این افراد به‌صورت کامل آموزش داده می‌شود.»
صادق بیگی در خصوص نحوه عضویت افراد می‌گوید: «افرادی که تمایل به عضویت در گروه‌های دوام دارند وارد سایت سازمان مدیریت بحران می‌شوند و بعد از طی مراحل اولیه ثبت‌نام، مدارک خود را بارگذاری می‌کنند در این مرحله با چند تست مورد سنجش قرار می‌گیرند و در صورت کسب نمره قبولی و تأیید در آموزش‌های عملی ۸ ساعته شرکت می‌کنند و وارد گروه‌های دوام می‌شوند.»
- کارشناس /آموزش مدیریت بحران برای اهالی با هر سطح دانش
یکی از مواردی که در بحث آموزش‌های مدیریت بحران در ستاد مدیریت بحران منطقه ۸ رعایت می‌شود، این است که آموزش‌ها برای همه شهروندان مناسب باشد. «الهام گلدوزی» یکی از داوطلبان گروه دوام که محله فدک را زیر پوشش خود دارد، در این‌باره می‌گوید: «افرادی که در کلاس‌های مقدماتی کمک‌های اولیه و مدیریت بحران‌سراهای محله ثبت‌نام می‌کنند سطح سواد و مدارک تحصیلی مختلف و متفاوتی دارند.
برای همین آموزش‌ها به‌صورت تخصصی و پیشرفته به این افراد ارائه نمی‌شود بلکه متناسب با سطح سواد همه افراد حاضر در کلاس‌ها آموزش‌ها ارائه می‌شود. این درحالی است که اگر این افراد بخواهند عضو گروه‌های دوام محله شوند در مرحله بعد وارد آموزش‌های تخصصی و پیشرفته می‌شوند و این موضوع باعث می‌شود برای اهالی آموزش‌ها متناسب با سطح سواد و مدرک تحصیلی صورت بگیرد.»
- آشنایی با خانه دوام و ایمنی
خانه دوام و ایمنی، تشکلی مردمی و داوطلبانه درسراهای محله است که در حوزه ارتقا و حفظ آمادگی و ایمنی شهر و شهروندان در مواجه با حوادث در محله فعالیت می‌کند. طرح اولیه ایجاد خانه دوام از سال ۸۶ کلید خورد.
- نقطه امن محله لشکر
در محله لشکر چندین نقطه امن به‌عنوان نقاط ملاقات در مواقع بحران در نظر گرفته شده بود که متأسفانه در سال‌های اخیر در کنار این نقاط امن، ساختماهای بلند مرتبه ساخته شده و دیگر امن نیستند. در حال حاضر تنها نقطه امن محله لشکر حیاط مدرسه میثاق شاهد در خیابان نوروزی فرد، خیابان سجاد است.
- شهروندان/ غلبه بر استرسی که داشتم
یکی از تجربیات اهالی شرق تهران در مواجه به بحران مربوط به زمانی است که سال گذشته زلزله‌ای در حوالی تهران رخ داد و ساکنان شرق پایتخت زلزله را بیشتر احساس کردند. «محبوبه سعادت» مدیر دبستان شهید محراب مدنی یکی از افرادی است که در مانور گروه‌های دوام حضور دارد و در این‌باره می‌گوید: «حضور من در مانور گروه‌های دوام تجربه خوبی بود. به این دلیل که در زمان وقوع بحران لزوم فراگیری این آموزش‌ها را بیشتر متوجه شدم.
آموزش‌هایی که در سال اخیر فرا گرفتم در سال گذشته که زلزله‌ای در تهران رخ داد، به کارم آمد. در واقع چون از قبل آموزش دیده بودم استرس نداشتم و به خانواده‌ام هم مشاوره‌هایی برای مدیریت استرس می‌دادم تا بتوانیم از بحران عبور کنیم. به نظر شخصی من هرچه قدر آموزش در زمینه مدیریت بحران بیشتر شود می‌توانیم بر استرس خود غلبه کنیم و در نتیجه درست‌ترین تصمیم را در لحظه بحران و حادثه بگیریم.»
- آموزش‌های مدیریت بحران رسانه‌ای شود
برای برخی از شهروندان عضویت در گروه‌های دوام به دلیل محدودیت‌هایی از جمله اشتغال و دغدغه‌های روزمره امکان‌پذیر نیست و به همین دلیل اکثر آنها علاقه دارند ستاد مدیریت بحران شهرداری منطقه شرایطی را فراهم کند تا آموزش‌های مدیریت بحران رسانه‌ای یا در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شود. «شهناز جودکی» یکی از افرادی است که در مانور مدرسه شهید محراب مدنی حضور داشته است.
او که در حین اجرای مانور به‌صورت داوطلبانه با کپسول‌های خاموش‌کننده آتش را خاموش کرده، در این‌باره می‌گوید: «آموزش شهروندان با عنوان گروه‌های دوام و آتش‌نشانی یکی از کارهای بسیار مثبت و نتیجه‌بخشی است که در حال حاضر با کمک سازمان آتش‌نشانی شهرداری و ستاد بحران منطقه در حال اجراست. این درحالی است که اگر این آموزش‌ها رسانه‌ای شود، افراد بیشتری می‌توانند از این آموزش‌ها در بستر رسانه و فضای مجازی بهره‌مند شوند چون برای بیشتر شهروندان به‌ویژه شاغلان این امکان وجود ندارد تا در کلاس‌ها به‌صورت حضوری شرکت کنند.»
- کار با خاموش‌کننده‌ها را یاد گرفته‌ام
کپسول‌های قرمز رنگ خاموش‌کننده و مهارکننده آتش که در بیشتر ساختمان مسکونی و اداری در شهر دیده می‌شود، یکی از نخستین اقلام مؤثر در مهار آتش است. هرچند برخی از شهروندان نحوه صحیح استفاده از آن را نمی‌دانند.
«رجبعلی پریشان» یکی از شهروندان محله لشکر که از صبح زود در محل اجرای مانور گروه دوام حاضر شده و برای نخستین بار است که در این جلسه کار با کپسول‌های خاموش‌کننده را فراگرفته، در این‌باره می‌گوید: «به تازگی عضو گروه دوام محله لشکر شده‌ام. همیشه علاقه داشتم کار با کپسول‌های مهارکننده آتش را یاد بگیرم. تصور می‌کردم کار بسیار سختی است اما امروز متوجه شدم فقط کافی است تمرکز داشته باشم تا بتوانم به راحتی آتش را مهار کنم. تا قبل از عضویت در گروه‌های دوام هرگز کار با خاموش‌کننده‌های دستی را آموزش ندیده بودم. از همه شهروندان و اهالی محله لشکر می‌خواهم حداقل یکبار هم که شده در آموزش‌های گروه‌های دوام شرکت کنند تا برای روز مبادا آماده شوند.»
- کاش آموزش‌ها مستمر باشد!
«مریم‌لاله» یکی از اهالی محله لشکر که در مانور گروه‌های دوام در مدرسه شهید محراب مدنی حضور داشته به ضرورت استمرار آموزش‌های مدیریت بحران اشاره می‌کند و می‌گوید: «آموزش‌های مدیریت بحران شاخه‌های مختلف دارد و یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن مربوط به مانورهای عملی است که برگزار می‌شود و افراد شانس این را دارند که به‌صورت عملی با ابزاری از جمله کپسول‌های آتش‌نشانی کار کنند تا بتوانند مواقع بحران شرایط را مدیریت کنند. ای کاش این آموزش‌ها به‌صورت مستمر و بدون هیچ محدودیتی به اهالی محله‌ها، کودکان، کاسبان و دانش‌آموزان به‌صورت مستمر ارائه شود نه اینکه صرفاً در غالب گروه‌های خاصی این آموزش‌ها به افراد ارائه شود.»
- سرفصل‌های آموزشی در خانه‌های دوام و ایمنی
آشنایی با آتش‌نشانی
آشنایی با کپسول‌های خاموش‌کننده
آشنایی با خطرات برق و آتش‌سوزی، حادثه و سوانح
آموزش پناهگیری، کوله نجات(چراغ قوه، لباس، نان، کنسرو، آب معدنی، رادیو، اسناد، دارو) نقطه امن (نقطه امن هر خانه مسکونی) نقطه ملاقات (نقطه‌ای که اعضای خانواده در محله برای ملاقات یکدیگر تعیین می‌کنند.)
- مدارک لازم برای عضویت در گروه‌های دوام
کپی شناسنامه و کارت ملی
دو قطعه عکس
کپی آخرین مدرک تحصیلی
مراجعه به‌سراهای محله و ثبت‌نام در سایت سازمان مدیریت بحران
۲۰۰۰ نفر از شهروندان منطقه ۸ عضو گروه‌های دوام هستند.
۴۰ نفر از بانوان محله لشکر درگروه‌های دوام عضویت دارند.
۱۰ نفر از آقایان محله لشکر عضو گروهای دوام هستند.