همشهری آنلاین_سحر جعفریان: ساختمان مرکزی شهرداری منطقه ۹ که در خیابان «آزادی» واقع شده است. نوجوانان برگزیده‌ای که تعدادشان به ۶ نفر می‌رسد، یک به یک وارد ساختمان می‌شوند. پس از استقبال گرم و شنیدن پاره‌ای از توضیحات درباره طرح «شهر دوستدار کودک در دست کودکان»، به طبقه سوم یعنی معاونت اجتماعی و فرهنگی هدایت می‌شوند.
ذوق را می‌توان در چهره‌شان دید. خوشحالند از اینکه قرار است برای ساعتی امور اجتماعی و فرهنگی منطقه را در دست گیرند و در نهایت تفاهمنامه‌ای را با معاون اجتماعی و فرهنگی منطقه امضا کنند تا محله‌شان برای فعالیت‌های کودکان و نوجوانان مناسب‌تر شود.
با تمرکز فراوان به توضیحات «ادیبه کریمی»، رئیس اداره آموزش شهروندی، گوش فرا می‌دهند تا مبادا نکته فراموش شده‌ای باقی بماند و در پست یک ساعته‌شان در معاونت مذکور، خللی پیش بیاید. قرار است برای یک ساعت در نقش معاون و رئیس اداره‌های زیرمجموعه به فعالیت بپردازند تا به خوبی با مفاهیمی مانند «امور شهری»، «مسئولیت اجتماعی»، «حقوق شهروندی» آشنا شوند. این نوجوانان هم‌محله‌ای با توجه به میزان مشارکت‌شان در محله و مدرسه برگزیده شده‌اند تا در این طرح فرهنگی و آموزشی نقش‌آفرینی کنند.
استفاده از حداقل ظرفیت‌ها
«عرفان اشرف نوحه گر»، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه می‌شود. پشت میز می‌نشیند و با مرور وظایف معاون که از قبل شنیده بود، تلاش می‌کند ایده‌های مؤثری را در ارتباط با «شهر دوستدار کودک» ارائه دهد. او مهم‌ترین مشکل منطقه را کمبود فضا برای اجرای طرح‌ها و برنامه‌ها می‌داند و می‌گوید: «منطقه ۹ منطقه کوچکی است که برای جبران محدودیت مکانی آن باید از حداقل ظرفیت‌هایش مانند بوستان‌ها و مراکز فرهنگی استفاده کرد. متأسفانه یا فضای بوستان‌ها برای حضور کودکان امن نیست و یا مراکزی هستند که به دلایل مختلفی تعطیل شده‌اند. باید برای بالفعل کردن این حداقل ظرفیت‌ها، فکری کرد.»
- بودجه، مشارکت و فرهنگ
«علیرضا خانواری»، ساکن محله «هاشمی»، رئیس اداره آموزش شهروندی شده است و می‌خواهد دستورالعمل‌های ماه جاری اداره را بررسی کند. دستورالعمل‌هایی که برای به سرانجام رسیدن نیاز به بودجه دارد. خانواری در این‌باره می‌گوید: «متوجه شدم که بخشی از بودجه را سازمان‌های بالادستی می‌دهند و بخشی دیگر را شهرداری مناطق باید از طریق شیوه‌های مختلف درآمدزایی کنند. درآمدزایی هم به مشارکت اهالی نیاز دارد. این جذب مشارکت فرهنگسازی می‌خواهد. بنابراین برای اینکه محله و شهر خوبی داشته باشیم، نیاز است که هرکسی به وظایف خود عمل کند. برای مثال، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در محله ما سطل‌های زباله است که خود شهروندان می‌توانند در وهله اول راجع به آنها اثرگذار باشند.»
- اختصاصی برای بانوان
«زهرا حسنلو»، در یکی از مدارس محله «امامزاده عبدالله» (ع) درس می‌خواند و دوست دارد در آینده «معمار» شود. حسنلو که برای ساعتی بر مسند ریاست اداره امور بانوان شهرداری منطقه ۹ تکیه زده است، می‌گوید: «بانوان و دختران در محله امامزاده عبدالله(ع) با مشکل کمبود فضاهای اختصاصی و مراکز مناسب برای حضور خودشان روبه‌رو هستند. در این محله بوستانی با نام «گلها» وجود دارد که به سبب حضور افراد معتاد و کارتن‌خواب اصلاً مناسب کودکان و بانوان نیست. به هر حال این گروه از شهروندان به تفریح و فضایی درخور نیاز دارند که باید فراهم شود. به گمانم باید تعامل بین همه سازمان‌ها افزایش یابد تا کودکان و بانوان در محله من، از حداقل امکانات برخوردار شوند.»
- اول، حل معضل بافت فرسوده
قرعه ریاست در اداره ورزش به «علیرضا حسنلو» می‌افتد و او با همه توان خود می‌خواهد که برای ساعتی آنجا را به خوبی اداره کند. این نوجوان ساکن محله امامزاده عبدالله(ع) می‌گوید: «بافت فرسوده در محله‌ها و مناطق جنوبی شهر، حسابی نمای معابر را به‌هم ریخته است. نماهایی که در نشاط عمومی اثر می‌گذارد و دلم می‌خواهد که اگر روزی شهردار شوم، مشکل بافت فرسوده را با همفکری بزرگ‌ترین مشاوران متخصص این حوزه به‌طور کامل حل کنم.» موضوع دومی که حسنلو می‌خواهد پیگیری کند، کمبود سرانه‌های تفریحی ویژه کودکان و نوجوانان است: «من و همسن و سال‌هایم در محله یک زمین بازی مناسب نداریم. یا باید در کوچه‌های کم‌عرض بازی کنیم که در آن صورت با اعتراض بزرگ‌ترها مواجه هستیم و یا باید به بوستان برویم که آنجا هم حضور معتادان مانع است.»
- بهترین امکانات برای هم‌محلی‌هایم
«امیر رضا خانواری»، ۱۳ ساله، به اداره فرهنگی راه یافته است. او می‌گوید: «محله‌های پایین شهر، تراکم جمعیتی زیادی دارند. به دنبال ارائه ایده‌ها و طرح‌هایی هستم که برای هم‌محله‌ای‌هایم بهترین امکانات را ایجاد کنم.» خانواری با تأکید بر اینکه در محله‌های جنوب شهر، حس تعلق بیشتری وجود دارد، ادامه می‌دهد: «صمیمیت و احساس تعلق در اینجا، به‌گونه‌ایی است که کمتر کسی راضی می‌شود پس از سال‌ها محله‌اش را ترک کند. مانند خانواده ما که هرگز نمی‌خواهیم از محله «هاشمی» دور باشیم.»
- شهر زیست‌پذیر برای معلولان
«نرگس متحیرپسند»، نوجوان ویلچرنشینی است که برای ریاست در اداره سلامت شهرداری منطقه برگزیده شده است. او می‌گوید: «بسیاری از دوستان و افرادی را می‌شناسم که به موجب شرایط معلولیت و دشواری در استفاده از امکانات محدود شهری، تمایلی به حضور در محله و شهر را ندارند. در حالی که ما از شهر سهمی داریم. با مناسب‌سازی بخش‌های کوچکی از پیاده‌روها، خیابان‌ها و ورودی برخی از ایستگاه‌ها نمی‌توان امید داشت که شهر برای ما هم زیست‌پذیر شود. »
- «ادیبه کریمی»، رئیس اداره آموزش شهروندی شهرداری منطقه ۹/شهر را با کودکان دوستدار کودک کنیم
با گذر زمان، ضرورت بازبینی بسترها و ظرفیت‌های موجود برای حضور کودکان در شهر دوچندان می‌شود. امروزه باید فضاهای شهری بهتری برای کودکان بیافرینیم. فضاهایی امن که امکان یادگیری و بازی را برای آنان فراهم می‌کند. دیدن و شنیدن کودکانی که کودکی‌شان فراموش شده یا چنان با فضای مجازی آمیخته شده است که حضورش در شهر یا جامعه عینی ما کمرنگ می‌شود. این مسئله به دور از نقش مؤثر در پرورش فردی آنان در فرایند توسعه شهری نیز اثرگذار است.
برای دستیابی به فضاهای مطلوب و مؤثر برای کودکان، بهره‌گیری از مشارکت آنان در جریان برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای شهری از الزاماتی است که گاهی به‌صورت مقطعی این مهم مورد توجه قرار می‌گیرد. ما نیاز داریم بپذیریم که کودکان، شهروندان کنونی شهرهایمان هستند.
پس داده‌های آنان برای برنامه‌ریزی و طراحی شهری نمی‌تواند و نباید نادیده گرفته شود. این مشارکت و کار تیمی است که به کودکان کمک می‌کند تا به یکدیگر گوش دهند، به تفاوت عقاید احترام بگذارند، زمینه مشترکی را پیدا کنند، مسئولیت‌پذیر و متعهد شوند و با نگاهی نو و خلاقانه مسائل پیرامون خود را چاره‌اندیشی کنند. در این گذار اجرای برنامه و طرح‌هایی مانند «شهر دوستدار کودک در دست کودکان» می‌تواند تا حدود قابل توجهی مدیران و مسئولان شهری را به زیرساخت‌های آموزش کودکان نزدیک کند.