همشهری آنلاین _ ثریا روزبهانی: بیشتر عادتهای انسان‌ها ریشه در دوران کودکی دارد و کسب دانش یکی از اصول اساسی موفقیت است که بدون مطالعه به دست نمی‌آید. در همین راستا این کتابخانه با هدف ارتقای فرهنگ کتاب و کتابخوانی در بین کودکان، راه‌اندازی شده است تا آنها از کودکی در محیطی استاندارد با این فرهنگ آشنا شوند. اگر کودک در فضایی که مناسب سنش است، کتاب بخواند و از آن لذت ببرد، به تدریج مطالعه برایش تبدیل به عادت می‌شود. به بهانه افتتاح این کتابخانه به سراغ «علی نوروزی»، معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۲۲، رفتیم و با او درباره این کتابخانه تخصصی، شیوه فعالیت و مزایای آن برای کودکان، گفت‌وگو کردیم.
استفاده از رنگ‌های شاد در جلد کتابها و دیوارهای کتابخانه، محیط شادی را ایجاد کرده است. مسئولان این کتابخانه باور دارند رنگها تأثیر زیادی در جذب و ترغیب کودکان به کتاب و فضای کتابخانه دارند. به همین دلیل همه وسایل این کتابخانه رنگی است. از در و دیوار نقاشی شده بیرون تا میز و صندلی‌ها و قفسه‌های کتاب. کودکان پیش از دیدن کتابها مجذوب فضا شده‌اند.
پسرک از محوطه پارک کشان کشان مادرش را به سوی کتابخانه می‌آورد. با ذوق فضای کتابخانه را برانداز می‌کند و به سمت قفسه‌های کتاب و اسباب‌بازی‌ها می‌دود.
- لذت مطالعه کنار همسالان
«راحله سجادی»، مادر «امیرعلی»، می‌گوید: «خانه ما روبه‌روی کتابخانه است. هر روز از پنجره خانه منتظر بود تا کتابخانه آماده شود و به اینجا بیاید. او به کتابهای داستان علاقه بسیاری دارد. در خانه برایشان کتاب می‌خوانیم، اما مطالعه در این فضا و در کنار همسالانش لذت دیگری دارد. من باور دارم کتابخوانی بر نگرش و خلقیات کودک تأثیر می‌گذارد. کودکان با الگوبرداری و همانندسازی با شخصیت‌های کتاب خود را در قالب هر داستان وارد می‌کنند. آنها با شخصیت اصلی داستان احساس نزدیکی می‌کنند و به اتفاقاتی که برای او می‌افتد، اهمیت می‌دهند. برای همین بسیاری از نکاتی را که باید در زندگی بیاموزند، می‌توانیم از طریق قصه و داستان به آنها یاد بدهیم.»
- محله گلستان، محله کودکان
در راستای بهبود فضای شهری یکی از مداخلات مهم، ایجاد تغییرات کالبدی و فرهنگی برای بهتر زیستن کودکان در شهر است. به همین منظور اداره کل «آموزش‌های شهروندی» از سال ۱۳۹۸، به دنبال بهبود کالبد و فرهنگ شهری منطبق با استانداردهای جهانی در شهر تهران است. علی نوروزی، معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۲۲، درباره اجرای این طرح و راه‌اندازی نخستین کتابخانه کودک این منطقه می‌گوید: «محله «گلستان» در منطقه ۲۲ یکی از محله‌هایی است که به‌صورت پایلوت برای اجرای این طرح انتخاب شده است. در همین راستا کتابچه‌ای با همین عنوان تهیه شد که در آن استانداردهای تعیین شده برای اقدامات و برنامه‌های طرح مداخله کالبدی، اجتماعی و فرهنگی ویژه منطقه ۲۲ و محله گلستان مطرح شده است.
مداخلات پیش‌بینی شده در ابعاد گوناگونی از جمله ایجاد پارک ویژه کودکان، اصلاح ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی برای سهولت بهره‌برداری کودکان، ایجاد امکان استفاده از دوچرخه برای کودکان، ایمن‌سازی و آرام‌سازی عبور مرور در محله و در حریم مدارس، بهبود وضعیت بهداشتی پارک‌های محله، بهبود وضعیت روشنایی معابر محله، ایمن‌سازی معابر و حذف موانع و زواید خطرساز برای کودکان، ایمن‌سازی فضاهای بی‌دفاع شهری، ارتقای آگاهی شهروندان در زمینه فرهنگ تعاملی و ارتباطی با کودکان، شناخت و توسعه آگاهی شهروندان پیرامون بهداشت و سلامت روانی کودک و... را شامل می‌شود. بر همین اساس از جمله موضوع‌های مهم و اساسی مطرح شده در این کتابچه، ایجاد و تقویت کتابخانه ویژه کودکان در محله است. در بررسی پتانسیل‌ها، کتابخانه «پرتو» به‌عنوان فضای مناسب اجرای طرح راه‌اندازی کتابخانه کودک انتخاب شد. به همین دلیل شرایط محیطی کتابخانه دستخوش تغییرات مطلوبی شده است. همچنین تجهیز محتوایی کتابخانه نیز در دستور کار قرار دارد تا با بهبود شرایط سلامت شهر در آینده نزدیک و فعال شدن دوباره زیرساخت‌های شهری، شاهد ارائه خدمات با کیفیت به کودکان شهر در منطقه باشیم.»
- کتابخانه در ابعاد کودکانه
اهمیت سنین کودکی در شکل دهی شخصیت فرد و آینده یک جامعه بسیار مورد توجه است. در کنار خانواده و آموزش و پرورش، کتابخانه‌های عمومی نیز باید نقش اصلی در رشد و پرورش نسل کتابخوان و فرهیخته داشته باشند. کتابخانه با طراحی خوب می‌تواند کودک را به خواندن کتاب تشویق کند و کتاب خواندن تبدیل به عادت همیشگی برای او شود. نوروزی کتابخانه‌ها را پاتوق فرهنگی و اجتماعی مردم در منطقه می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «این کتابخانه نخستین کتابخانه عمومی تخصصی کودک منطقه ۲۲ است. در تلاش هستیم تا با افتتاح این کتابخانه، کودکان را به کتابخوانی و مطالعه کتاب ترغیب کنیم. ما می‌کوشیم تا محیط کتابخانه‌ها را به گونه‌ای آماده کنیم که اهالی و ساکنان بتوانند حتی برای کوچک‌ترین عضو خانواده، از سنین ۲ سال به بالا، نهایت بهره‌وری را از مجموعه کتابخانه‌ها داشته باشند.
این کتابخانه شامل رده‌بندی علمی، داستانی، آموزشی، هنر و شعر است. کتابهای موجود در آن دو زبانه هستند. عضویت در این کتابخانه برعهده خود کودک است. به این دلیل که او بتواند حس مالکیت و عضویت را احساس کند. این کتابخانه همه روزه به غیر از جمعه‌ها از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۴:۳۰فعال است و کودکان می‌توانند از خدمات این مجموعه استفاده کنند. کودکان عضو می‌توانند هر زمان که تمایل داشتند از محیط کتابخانه و کتابهای آن استفاده کنند. در این کتابخانه، کتابهای مرجع امانت داده می‌شوند. البته فقط کتاب در این کتابخانه وجود ندارد بلکه تعداد بسیاری اسباب‌بازی فکری نیز موجود است که علاوه بر در اختیار گرفتن کتاب و خواندن آن، با آنها بازی می‌کند و مهم‌تر از آن کتابسازی و تصویرگری است که در ساعات کتابخوانی آنها انجام می‌شود.
کتابهای مختلف علمی، هنری، داستانی و... آغاز تفکری نوین در کودک است. یکی از برنامه‌هایی که دنبال می‌کنند، قصه‌خوانی و کتابسازی است. نکته مهم این است که قرار نیست کتابخانه همه هم و غم خود را بر کتابخوانی و داستان‌سازی قرار دهد بلکه بیشتر به‌عنوان یک «مهارت» به آن نگاه می‌شود. مهارتی که می‌تواند کودکان را برای فعالیت‌های دیگر توانمند کند. برای افزایش علاقه‌مندی و آشنایی کودکان به کتاب و کتابخوانی، کتابدار از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. برای بچه‌ها کتاب می‌خواند. در هنگام خواندن سؤال‌هایی را مطرح می‌کند. گاهی از بچه‌ها می‌خواهد که داستان را خودشان به پایان برسانند. بچه‌ها خیال‌بافی می‌کنند، حرف می‌زنند و داستان می‌آفرینند. همچنین هرچند وقت یک بار، نمایشگاهی از کتاب‌هایی که خریداری شده یا اهدا شده است، تشکیل می‌شود تا کودکان از چاپ کتابهای جدید آگاهی پیدا کنند.»
- کارگاه‌های آموزشی متنوع
نوروزی درباره کتابخانه تخصصی کودکان منطقه توضیحات بیشتری ارائه می‌دهد: «کتابخانه تخصصی کودک برای گروه سنی ۲ تا ۱۵ سال راه‌اندازی شده و اکنون در این فضا بیش از ۳۰۰۰ جلد از کتابهای مورد تایید «شورای کتاب کودک» در اختیار کودکان قرار گرفته است. همچنین قرار است در این کتابخانه علاوه بر امانت منابع مطالعاتی، کارگاه‌های آموزشی برای کودکان و نوجوانان مانند آشنایی با کتابهای مرجع، آشنایی با نشریه‌های کودک و نوجوان، آموزش کتابداری به کودکان و نوجوانان، آموزش شیوه پژوهش، آشنایی با مهارت‌های زندگی، جشن‌ها و برنامه‌های جانبی به مناسبت‌های گوناگون ملی، مذهبی و بین‌المللی در طول سال برگزار شود. از سوی دیگر بازدید از مراکز علمی، فرهنگی و هنری، قصه‌گویی در اتاق قصه، بازی و سرگرمی، نمایش خلاق، کتابخوانی با صدای بلند، نمایش فیلم، نقد کتاب، دیدار با نویسندگان و تصویرگران کتاب کودک، ... از دیگر فعالیت‌های این کتابخانه تخصصی به شمار می‌رود. در کنار کودکان این کتابخانه برای والدین اعضا نیز کارگاه‌های آموزشی همچون رفتار با کودک و نوجوان، شاهنامه‌خوانی، بازی و خلاقیت در خانواده، آشنایی با مهارت‌های زندگی، ... برگزار می‌شود.»