همشهری آنلاین _ فاطمه عسگری‌نیا: این وعده «علی آقامحمدی» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به اهالی محله هرندی است که از ابتدای اجرای طرح توسعه و تحول محله‌های کم برخوردار در هرندی بارها از وضعیت زندگی شهروندان ساکن در این محله قدیمی اظهار شرمندگی و اعلام کرده است که تمام هم و غم خود را صرف تحولی عظیم در این محله در قالب اجرای طرح تحول در محله‌های کم برخوردار خواهد کرد. وعده‌ای که آقامحمدی به اهالی هرندی داده و بذر امیدی که برای بهبود کیفیت زندگی آنها در دلشان کاشته است میسر نمی‌شود جز در سایه همگرایی دستگاه‌های فعال در حوزه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی که حالا در قالب کمیته‌های مختلف برنامه‌های مختلف طرح تحول محله هرندی را دنبال می‌کنند. شهرداری، ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، صندوق کارآفرینی امید، کمیته امداد امام خمینی(ره) و آموزش و پرورش در کنار سایر دستگاه‌های اجرایی تلاش می‌کنند تا در همگرایی با یکدیگر و تسهیلگری امور توسعه محلی در زمینه ارتقای کیفیت زندگی مردم محله هرندی بکوشند.
از وقتی طرح تحول و توسعه محلی هرندی در این محله قدیمی اجرایی شد توجه به شرایط زنان سرپرست خانوار، بدسرپرست‌ها و دختران در معرض آسیب به‌عنوان یکی از اولویت‌ها در دستور کار مجریان طرح قرار گرفت. دکتر «زهرا پناهی‌روا» مشاور وزیر آموزش و پرورش و از فعالان حوزه بانوان کشور که دغدغه بهبود کیفیت زندگی این قشر را دارد می‌گوید: «در قالب طرح تحول محله‌های کم برخوردار شهر تهران قراراست بالغ بر ۲۰۰ محله تهران در مسیر بهبود کیفیت زندگی هدایت شوند که توانمندسازی بانوان و دختران ساکن در این محله‌ها از اولویت‌های ماست.»
او توانمندی پایدار از طریق آموزش مهارت و ارائه مشاوره‌های تخصصی به بانوان و دختران آسیب دیده یا در معرض آسیب را از اولویت‌های کمیته تخصصی بانوان و خانواده در طرح تحول محله‌های می‌داند و معتقد است که در این طرح گرچه بی‌توجه به نیازهای اساسی جامعه بانوان اعم از تأمین مایحتاج روزانه نیستیم اما تمرکز ما بر تقویت توانمندی‌های آنها و آموزش مهارت به این گروه از جامعه است: «بستر دریافت تسهیلات اشتغالزایی از طریق صندوق کارآفرینی برای زنان سرپرست خانوار و راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی از طرح‌های مهمی است که در هرندی پیگیری می‌کنیم.»
دکتر پناهی‌روا که از خرداد ماه امسال تاکنون طی بازدیدهای محلی و مطالعات تخصصی فهرستی از آسیب‌های اجتماعی تهدیدکننده زنان در محله هرندی تهیه کرده است اعتیاد، فقر و مهاجرت را ۳ چالش مهم پیش رو زنان این محله برمی‌شمارد: «ارائه مشاوره‌های روان‌شناسی در محله هرندی خوشبختانه با استقبال خوبی از سوی بانوان این منطقه همراه شد. طوری که ما توانستیم در این جلسات مشاوره، نیازهای اساسی آنها را شناسایی و برای رفع آنها تلاش کنیم.»
برای اینکه امور زنان و دختران در محله هرندی با جدیت دنبال شود کمیته بانوان و خانواده طرح تحول محله از ظرفیت «بانویار شهردار کوچه» استفاده کرده است: «هر کوچه محله هرندی امروز یک شهردار دارد؛ فردی که از میان اهالی همان کوچه انتخاب شده است تا نیازهای اهالی را به گوش مسئولان برساند. برای اینکه امور مربوط به زنان و دختران هم با حفظ شئونات به مسئولان منتقل شود ما از بانویار شهردار استفاده کرده‌ایم. بانویی از دل محله که بتواند در ارتباط صمیمی با دختران و زنان محله مشکلات و مسائل آنها را به‌صورت خصوصی و حفظ آبرو و شأن انسانی آنها به ما منتقل کند.»
به گفته او یکی دیگر از اقداماتی که برای بهبود وضعیت جسمی و روانی بانوان ساکن در محله هرندی دنبال می‌شود ترویج ورزش در بین این قشر است: «محله هرندی فضای مناسبی برای ورزش بانوان ندارد. بنابراین طرح ورزش بانوان در حیاط مدرسه را تعریف کردیم و بستر حضور بانوان برای ورزش گروهی در حیاط یکی از مدارس پامنار فراهم شده است. تا در سایه اجرای این طرح، سلامت جسم و روح و روان مادران محله تأمین شود.»
- دعوت از معلمان نیکوکار
کمیته بانوان و خانواده طرح تحول محله هرندی در تلاش است تا از طریق رایزنی‌های لازم با آموزش و پرورش و بازنشستگان داوطلب این بخش زمینه آموزش دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در هرندی را فراهم کند: «متأسفانه دانش‌آموزان زیادی در محله به دلایل مختلف از تحصیل بازمانده‌اند و نیاز به همراهی معلمان خیر داریم.» به گفته دکتر پناهی‌روا ۲۲ هزار و ۷۵۰ نفر جمعیت در قالب ۶ هزار خانوار در محله هرندی زندگی می‌کنند که مشکلات آنها در ۶ پهنه توسط شهرداران محله پیگیری می‌شود.
- محله‌ای زیبا برای همه اهالی
سهم شهرداری منطقه ۱۲ در اجرای طرح تحول محله هرندی چشمگیر و قابل توجه است. هرچند در طول سال‌های گذشته هم مدیریت شهری با اجرای طرح‌های متعدد تلاش کرده تا سیمای شهری محله را سر و سامان دهد اما به گفته «سعید شاه‌میر» معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۱۲ فعالیت‌های جزیره‌ای دستگاه‌های اجرایی تا قبل از اجرای طرح تحول محله هرندی اجازه به سرانجام رسیدن طرح‌های توسعه را نمی‌داد: «یکی از کوچک‌ترین دستآوردهای طرح تحول محله هرندی همگرایی و همدلی دستگاه‌های اجرایی در مسیر رفع آسیب و بهبود کیفیت زندگی مردم در محله هرندی است. در واقع در این طرح، مجری مردم محله هستند و دستگاه‌های اجرایی پشتیبان و تسهیلگر امور توسعه محلی. در طرح توسعه محله هرندی ما می‌کوشیم از ظرفیت‌های حاکمیتی در مسیر توسعه محلی کمک بگیریم.»
به گفته او در این طرح شهرداری تمامی ظرفیت‌های اجتماعی، فرهنگی، خدمات شهری، حمل‌ونقل و عمرانی خود را برای ارائه خدمات به مردم به کار می‌گیرد: «راه‌اندازی ۲ خانه شهر درسراهای محله تختی و کوثر از جمله اقدامات شهرداری در قالب طرح تحول محله هرندی است؛ خانه‌هایی که با عضویت دستگاه‌های اجرایی مشارکت‌کننده نسبت به پیگیری امور محله اقدام می‌کنند.»
عموم برنامه‌هایی که شهرداری منطقه در قالب طرح تحول محله هرندی در کمیته‌های ورزشی و فرهنگی دنبال می‌کند با محوریت کاهش آسیب و افزایش اشتغال و توانمندسازی است: «در همین زمینه نخستین دوره مسابقات فوتبال خیابانی را در منطقه ۱۲ برگزار کردیم و ضمن شناسایی استعدادهای برتر فوتبالی از میان کودکان‌کار زمینه آشنایی آنها با مربیان و تیم‌های مطرح را نیز فراهم کردیم که قطعاً نقش خوبی در تغییر سرنوشت کودکان‌کار خواهد داشت.»
شاه‌میر ایجاد ۲ زیرساخت بهداشتی و درمانی در مجتمع رویش و سرای محله تختی، اجرا و پشتیبانی برنامه‌های ملی و مذهبی و آموزش شهروندی را از دیگر اقدامات شهرداری منطقه ۱۲ در محله هرندی می‌شمارد و می‌گوید: «فقر یکی از چالش‌های مردم ساکن در هرندی است. از آنجا که تهیه ملزومات زندگی به قیمت کارخانه می‌تواند کمک زیادی به خانواده‌های ساکن در این محله کند فروشگاه‌های کریم در محله راه‌اندازی کردیم. این فروشگاه‌ها اولاً همه محصولات خود را به قیمت کارخانه عرضه می‌کنند. ثانیاَ در صورت معرفی افراد نیازمند از سوی شهردار محله یا سرپرست پهنه خانوارهای نیازمند می‌توانند از بن خرید رایگان بهره‌مند شوند.»
معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۱۲ از نقش تشکل‌های مردم‌نهاد فعال در منطقه در اجرای طرح تحول محله می‌گوید: «استفاده از این ظرفیت‌های اجتماعی یکی از ضروریات به نتیجه رسیدن طرح تحول محله هرندی است. تشکل‌های مردم نهادی که در بخش‌های مختلف شامل درمانی، بهداشتی، اشتغالزایی و... فعالند می‌توانند ما را در پیشبرد اهداف عالیه طرح یاری کنند.»
- خانه هلال محله هرندی؛ پاتوق بچه‌محل‌ها
از وقتی اجرای طرح توسعه محلی هرندی در قالب طرح ۲۰۲۰ مطرح شد خانه هلال محله به خانه امید بچه‌های محله تبدیل شد؛ همانجا که همه آستین بالا زدند و کنار هم ایستادند برای ساختن محله‌ای زیبا وآباد. «محمد نصیری» رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر ایران می‌گوید که طرح توانمندسازی محله هرندی با شیوع کرونا در کشور، همزمان و از اسفند سال ۱۳۹۸ آغاز شد: «این طرح با محوریت خانه هلال هرندی شروع شد و دستگاه‌های دیگر نیز به کمک آمدند.» او هدف از اجرای این طرح را جلب مشارکت مردمی در توسعه محلی می‌داند و معتقد است که هدف از اجرای این طرح همکاری با مردم همان محله است تا مردم محله‌ها را پای کار بیاورند. مردم محله‌ها باید به این خودباوری برسند که خود می‌توانند در وضعیتشان تغییر ایجاد کنند. به گفته او ساخت‌وسازهای غیراستاندارد، فقر، بی‌اعتمادی به دستگاه‌ها، ناامیدی شهروندان و آسیب‌های اجتماعی از جمله معضلات مهم‌محله هرندی بود: «ما در بدو ورود به محله، یک سرشماری از این محله انجام دادیم تا با اطلاعات لازم و کافی اقدامات را آغاز کنیم.
با شناسایی خانواده‌های آسیب پذیر، تمرکز خود را معطوف به این خانواده‌ها می‌کنیم. وظیفه ما این نیست که در محله هرندی با معضلات اجتماعی و جرائم برخورد کنیم؛ بلکه نگاه ما سازنده است و قصد داریم به زنان، جوانان و افراد آسیب دیده خدمات ارائه دهیم. آنها را تحت آموزش قرار دهیم و به آنها هویت‌بخشیم تا بتوانند زندگی بهتری داشته باشند. در همین زمینه محله هرندی به ۵ پهنه تقسیم شد. یک خانه هلال مرکزی در هرندی، تأسیس و ۷۰ کوچه این محله، شناسایی و برای هر کوچه یک مسئول معین شد. این افراد شهرداران کوچه هستند و کارت عضویت جمعیت هلال‌احمر را دریافت و کار خود را با شناسایی مشکلات کوچه خود آغاز کرده‌اند. امروز محله هرندی ۷۰ شهردار کوچه دارد و تلاش می‌شود تا مشکلات را به مرور حل کنیم.»
- مدیر توانمندسازی صندوق کارآفرینی امید کشور
رونق کسب و کار با صندوق‌های خرد محلی
صندوق کارآفرینی امید کشور از اسفند سال ۱۳۹۸ فعالیت خود را با هدف ارائه خدمات حمایتی و اشتغالزایی در محله هرندی آغاز کرد. «ناهید کشاورزفرد» مدیر توانمندسازی این صندوق می‌گوید: «محله هرندی اگرچه امروز به واسطه سایه سنگین آسیب‌های اجتماعی به‌عنوان یکی از محله‌های خاص در پایتخت مطرح است اما همسایگی این محله با بازار تهران باعث شده تا ظرفیت‌های خوب اشتغالزایی در آن نهفته باشد. ما بعد از استقرار در محله و فراخوان ارائه مشاوره‌های شغلی با استقبال خوب اهالی شامل جوانان، زنان، دانشجویان و حتی افرادی که در ۲ سال اخیر بنا به دلایلی ورشکسته شده بودند روبه‌رو شدیم.» گفت‌وگو با اهالی محله مشخص کرد در هرکدام از این خانه‌های فرسوده و قدیمی که شاهد زندگی دورهمی اهالی محله هرندی با هم است، کسب و کارهای خرد خانگی محل ارتزاق خانواده‌هاست؛ ظرفیتی که مورد توجه مدیر توانمندسازی صندوق کارآفرینی امید کشور قرار گرفت: «هر کدام از این افراد در صورت حمایت می‌توانستند چراغ کارگاهی بزرگ‌تر را روشن کنند. بنابراین پیشنهاد راه‌اندازی صندوق خرد محله‌ای برای دریافت تسهیلات را به اهالی هرندی دادیم.
از آنجا که هیچ‌کدام شرایط تأمین تضمین بانکی را نداشتند شرط دریافت تسهیلات، تشکیل گروه‌های ۱۵ نفره و پرداخت مبلغ ۱۰ میلیون تومان به ازای هر نفر شد. روش کار به این صورت است که هر گروه از بین خود ۳ معتمد و امین را انتخاب می‌کنند. تضمین بانکی که شامل سفته به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان است با ظهرنویسی و امضای ۳ نماینده انجام می‌شود.»صندوق کارآفرینی امید برای رونق کسب و کار در محله هرندی کار دیگری هم انجام داده است. کشاورزفرد می‌گوید: «جوانان زیادی برای دریافت تسهیلات و راه‌اندازی طرح‌های اشتغالزایی به ما مراجعه می‌کردند که به دلیل دانشجو بودن و محرومیت از کارت پایان خدمت مشمول شرایط قانونی دریافت تسهیلات نمی‌شدند. ما برای به ثمر نشستن ایده‌های خلاقانه آنها دریافت کارت پایان خدمت و استعلام حساب بانکی آنها را حذف کردیم.»
- مدیر کمیته امداد امام خمینی(ره) منطقه ۱۲
شناسایی نیازمندان واقعی در طرح تحول محله
یکی از مزیت‌های اجرای طرح تحول سلامت در محله هرندی شناسایی نیازمندان واقعی محله بود. تا قبل از اجرای این طرح افراد زیادی با ارائه مدارک و مستندات دروغین مبنی بر سکونت در محله هرندی از دستگاه‌های حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی حمایت دریافت می‌کردند. اما با اجرای این طرح جلو این‌گونه زیاده خواهی‌ها گرفته شد.
«سید جواد سیدالحسینی» مدیر کمیته امداد امام خمینی(ره) منطقه ۱۲ می‌گوید: «ساماندهی نیازمندان واقعی و ارائه خدمات به این گروه یکی از مزیت‌های اساسی اجرای طرح تحول محله در هرندی بود. متأسفانه با اجرای این طرح مشخص شد افرادی که اصلاً در محله ساکن نبودند با پرونده‌سازی از خدمات حمایتی کمیته امداد بهره‌مند می‌شدند که با این طرح از چرخه دریافت خدمات خارج شدند و به جای آنها افرادی تحت پوشش خدمات ما قرار گفتندکه سال‌ها از این خدمات محروم بودند.»
او با بیان اینکه اکنون ۳۰۰ خانوار از جمعیت ساکن در محله هرندی تحت پوشش خدمات حمایتی کمیته امداد امام خمینی(ره) قرار دارند تأکید می‌کند: «تمامی این خانوارها با توجه به مدارک شناسایی و مستندات ارائه شده توسط شهرداران کوچه در محله به‌عنوان نیازمند واقعی تأیید شده‌اند. می‌کوشیم در زمینه رفع نیازهای آنها در بخش تأمین مایحتاج زندگی و مسکن اقدام کنیم.»
بعد از موضوع مسکن، رفع دغدغه اشتغال مددجویان به‌عنوان مأموریت اصلی کمیته امداد امام خمینی(ره) دنبال می‌شود: «در محله هرندی پروژه‌های نیمه‌کاره متعددی هست که در حال رایزنی و تبادل آنها با شهرداری هستیم تا بتوانیم با ساخت ۲ پروژه مسکونی برای مردم به بخشی از دغدغه‌های موجود پایان دهیم.» به گفته او اکنون اغلب اهالی محله هرندی به‌خصوص زنان سرپرست خانوار در خانه‌های «ننه قمری» زندگی می‌کنند که ساماندهی این وضعیت و فراهم کردن شرایط زندگی بهتر برای این قشر در اولویت‌کاری کمیته امداد امام خمینی(ره) قرار دارد: «خرید خانه و ساماندهی زنان سرپرست خانوار مستأجر در خانه‌های ایمن از جمله اقداماتی است که در قالب طرح تحول محله انجام شده است.» البته مدیر کمیته امداد امام خمینی(ره) منطقه ۱۲ خبرهای خوبی هم در بخش اشتغال دارد: «به متقاضیان ایجاد کارگاه‌های اشتغالزا در محله هرندی ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات اشتغالزایی تخصیص می‌یابد.»
کمیته امداد در کنار بحث اشتغال و مسکن، حوزه بهداشت و درمان مددجویان خود در محله هرندی را فراموش نکرده است: «از ۲ سال گذشته همه مددجویان ما در محله تحت پوشش طرح سلامت قرار گرفته‌اند و از خدمات پزشک خانواده بهره‌مند می‌شوند.»