همشهری آنلاین _سحر جعفریان: برندهایی که محصولاتشان را اغلب بر قامت سلبریتی‌ها وفستیوال‌های بین‌المللی می‌بینیم و حالا لیبل همان برند که با نمونه اصلش چندان تفاوت ندارد در اینجا به فروش می‌رسد؛ مارک‌هایی که بعد از چسباندن روی هر پوشاک تولیدی در کارگاه‌های بی‌نام و نشان حاشیه پایتخت تا سفارشی‌دوزهای مزون‌های لاکچری، قیمت‌های نجومی را منطقی جلوه می‌دهد. اینجا یکی از گذرهای بازار پاچنار است که می‌توان مارک و لیبلِ برندهای لوکس پوشاک جهان را از کیلویی ۴۰ هزار تومان تا هر عدد ۳۰۰ تومان پیدا کرد. این گزارش حاصل چند ساعت گشت‌وگذار در بازار مارک‌فروشان است.
- مارک خارجی، تولید داخلی
جلوتر در یکی از فرعی‌های بازار پاچنار مارک‌های «لویی ویتون»، «رالف لورن»، «دیور»، «فندی»، «شنل»، «آدیداس» و «نایک» (در بسته‌بندی حلقه‌ای یا توپی) را متری هزار و ۷۰۰ تومان می‌فروشند. فروشندگان ادعا می‌کنند این ارزان‌ترین قیمت برای مارک‌های باکیفیتی است که تراکم بالایشان در بافت با نمونه‌های اورجینال برابری می‌کند. سنگ شور، آب شور یا شبرنگ بودن هم از دیگر ویژگی‌های مارک‌هایی است که در این فرعی می‌بینیم. مارک‌های کیلویی هم هست، اما کمتر کسی سراغشان می‌رود؛ چون اغلب از کیفیت خوبی برخوردار نیستند. «ناصر» یکی از همان فروشندگان برای جذب مشتری بیشتر می‌گوید: «با متری هزار و ۷۰۰ تومان، تقریباً قیمت هریک عدد مارک می‌شود ۳۰۰ تومان! البته مارک‌های کیلویی هم داریم که قیمتشان از ۴۰ هزار تومان شروع می‌شود.» بین مشتریان این به اصطلاح ارزانکده، «دانیال» هم برای هودی‌های بچگانه‌ای که در کارگاه جمع و جورش تولید کرده، مارک‌هایی از جنس فوم و کنده‌کاری‌های لیزری جست وجو می‌کند. او می‌گوید: «تولیداتم را در بوتیک و سنترهای مناطق شمالی شهر می‌فروشم. کیفیت عالی دارند اما اگر مارک معروف روی آنها نچسبانم، کسی نمی‌خرد. اینکه تقصیر من نیست! جای دیگر باید فرهنگسازی شود.»
- مشتریان چه می‌گویند؟
راسته مارک و یراق‌فروشی را به سمت بازار «سید ولی» ادامه می‌دهیم. هنوز هم مارک‌های چسبی، چاپی، حرارتی و پارچه‌ای در قالب‌های فله‌ای مقابل حجره‌ها و روی پیشخوان‌ها دیده می‌شود. مارک‌های پرخرج‌تر هم که طبق روال مرسوم، پشت شیشه‌های تمیز و برق افتاده ویترین‌ها خودنمایی می‌کنند. «اکرم» یکی از مشتریان که تازه مزونش را راه انداخته است می‌گوید: «واقعیت این است که بسیاری از خریداران پوشاک خودشان می‌دانند که مارک‌های روی لباس‌ها اغلب تقلبی است اما می‌خرند! به نظرم آن مارک و برند معروف که روی لباس‌ها می‌چسبد، حالا اثر و کارکرد روانی پیدا کرده است.»
- جریمه مارک‌های پرچم‌دار
ورودی یکی از مغازه‌ها، مانیتوری بزرگ به دیوار نصب شده که لوگوهای لوکس و شناخته شده جهانی را نمایش می‌دهد و با جدیدترین تجهیزات چاپی و لیزری و بهترین کیفیت تولید می‌شود. جمعیت در مغازه مانند موج بالا و پایین می‌رود. مشتریان کنجکاوانه بین نمونه‌ها دنبال مارک‌های خاص می‌گردند. یکی برای پوشاک زنانه‌ای که تولید کرده، مارک‌های کاغذی «زارا» می‌خواهد. دیگری اما «گوچی» را ترجیح می‌دهد. با گشتی کوتاه و چند پرسش ساده از حجره‌داران و خریداران می‌توان دریافت هنوز مارک‌های خارجی طرفدار بیشتری دارند.
مشتری‌های ایده‌آل پسندی هم هستند که برای تولیدات محدود اما چند ۱۰ میلیونی‌شان، طرحی اعلاء را سفارش می‌دهند. «محمد» صاحب مغازه است. او می‌گوید: «برای مارک بازان، دیدن همین لیبل‌ها روی هر پوشاکی کافی است تا بی‌اختیار به کیفیت و استاندارد آن اعتماد کنند. » او به مارک‌های نواری ساتن اشاره می‌کند؛ مارک‌هایی که اگر رنگی باشند با قیمت رولی بیش از ۸۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. او می‌گوید: «اگر روی این مارک‌ها مثلاً پرچم ترکیه یا ایتالیا نقش ببندد از ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان افزایش قیمت می‌یابد. به جای رولی ۳۵۰ هزار تومان، ۴۵۰ تا ۵۵۰ هزار تومان فروش می‌رود. البته گاهی از اتحادیه می‌آیند و مارک‌های کپی را جریمه می‌کنند. به همین دلیل معمولاً کمتر فروشنده‌ای نمونه‌هایی از مارک‌های پرچم‌دار را در ویترین مغازه‌اش عرضه می‌کند؛ به‌ویژه این روزها.»
- پاچنار، راسته مارک‌فروشان
خیابان خیام را به سمت بازارچه‌های قدیمی و سرپوشیده پیش می‌رویم و بر ازدحام سرسام‌آور خودروها، عابران و چرخی‌های باربر افزوده می‌شود. عابران شتابانند و باربران خسته. خبری از رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری نیست. هر سو قدم برمی‌داریم چرخی زهواردررفته راهمان را سد می‌کند. جلوتر، نزدیک ایستگاه مترو خیام، تابلوی کوچک «بازار پاچنار»، سردرِ گذری باریک و پرهیاهو نمایان می‌شود. بعد از عبور از نخستین دوراهی به سمت راست، حجره‌های کوچک و بزرگ فروش مارک و برند توجهمان را جلب می‌کند. مارک‌هایی با نام گران‌ترین و معروف‌ترین برندهای خارجی و سلبریتی پسند. حجره‌ها اغلب با نوسازی و بازسازی نونوار شده‌اند و انواع مارک، اتیکت، برچسب، زیپ، یراق، دکمه و نواراز کف تاسقفشان در هر کنج و زاویه‌ای آویزان یا تلنبار مانده است. «داود» کارگر یکی از حجره‌های قدیمی می‌گوید: «سال‌ها قبل، بسیاری از کاسبان این راسته، مارک‌هایشان را از خارج وارد می‌کردند تا لباس‌هایی که به واسطه آنها قرار بود فروش رود به اصل و برند بودن نزدیک باشد. مدتی بعد جلو واردات مارک‌ها گرفته شدو دردسر پیدا کردن مارک‌های اصل، ما را به تولید اجناس با ابعاد و کیفیت‌های متفاوت مارک‌ها واداشت. الان همه تولیدکننده هستند.»