همشهری آنلاین _ رابعه تیموری:گرم‌ترین دورهمی‌های خانوادگی آنها هم پای این صفحه اتفاق افتاده است. مات کردن حریف در آخرین دقایق بازی از توانایی‌های خاص اوست و رقیبش تا آخرین لحظات مسابقه نمی‌تواند از برد خود اطمینان داشته باشد. «علیرضا دلیر» از مربیان و قهرمانان رشته شطرنج شهرری است و در این رشته اسم و رسمی دارد. او حریفان قدر بسیاری را پای صفحه شطرنج کیش و مات کرده و قواعد این صفحه سیاه و سفید را به خوبی می‌داند. این مربی شطرنج ری، در بسیاری از مسابقات کشوری و بین‌المللی، شطرنجبازان صاحب‌نام را پشت سر گذاشته و به مقام برتر دست یافته است. در این گفت‌وگو، دلیر از چگونگی حضور خود در رشته شطرنج می‌گوید.
کدام مهره شطرنج را بیشتر دوست دارید و در بازی استفاده می‌کنید؟
مهره فیل، چون همزمان حمله و دفاع می‌کند و مهره دورزن قوی است.
در زندگی واقعی هم شرایطی پیش آمده که مجبور شوید مثل این مهره رفتار کنید؟
من معمولاً طوری رفتار نمی‌کنم که با دیگران تنش داشته باشم و مجبور شوم رفتارهای خشن و تهاجمی از خودم نشان دهم. کلا سرم به کار خودم گرم است و در روابطم با اطرافیانم چهارچوب و حدود را رعایت می‌کنم.
چطور شد که به شطرنج علاقه‌مند شدید؟
شطرنج از علایق مشترک اعضای خانواده من است و حتی مادربزرگ پدری‌ام با وجود ۷۸ سال سن شطرنج بازی و به‌عنوان تماشاچی در مسابقات مهم کشوری و بین‌المللی شرکت می‌کند. البته این علاقه فقط حالت سرگرمی ندارد و اعضای خانواده‌ام در این رشته مقام‌های خوبی کسب کرده‌اند. عمه من «پروانه دلیر» در رقابتی توانست «شادی پریدر» را که استاد شطرنج بانوان جهان است، مغلوب کند. عموی من در مسابقات مختلف جزو ۱۲ شطرنج‌باز برتر کشور بوده و برادرم در چند مسابقه شطرنج که در سطح کشوری برگزار شد، عنوان‌های سوم و پنجم را به دست آورد. پدربزرگ پدری من از کشور روسیه، که مهد رشته شطرنج است، سال‌ها پیش به ایران مهاجرت کرده و این علاقه و مهارت در خانواده ما موروثی است.
پس جمع‌های خانوادگی شما حال و هوای ورزشی دارد؟
رشته شطرنج برای دورهمی‌های خانوادگی سرگرمی مناسب و جذابی است. پیش از شیوع ویروس کرونا تعطیلات آخر هفته همراه عموها و عمه‌هایم در خانه مادربزرگ جمع می‌شدیم و از ساعت ۴ عصر چهارشنبه تا سپیده‌دم روز پنجشنبه بازی می‌کردیم. روز پنجشنبه هم بعد از چند ساعت استراحت به محل تمرینات و مسابقات شطرنج می‌رفتیم. تیم خانوادگی شطرنج به نام «دلیران» را تشکیل دادیم، با این تیم از لیگ دسته ۳ به لیگ دسته ۲ راه پیدا کردیم و پس از پیروزی در رقابت‌های این لیگ، به لیگ دسته یک رفتیم. این روزها بهترین خاطرات زندگی من هستند و از به یادآوردن آنها لذت می‌برم.
چه کسی استعداد شما را در این رشته کشف کرد؟
من از ۶ سالگی پایه ثابت مسابقات شطرنج خانوادگی بودم، ولی در رقابت‌های حرفه‌ای شرکت نمی‌کردم. ۱۸ سال پیش یک روز که همراه دوستانم از کنار پارک لاله می‌گذشتم، متوجه شدم به‌زودی جام بین‌المللی شطرنج برگزار می‌شود و تصمیم گرفتم در این جام خودم را محک بزنم. این مسابقات برای نوجوانان برگزار می‌شد و سن من کمتر از ۱۲ سال بود، ولی بدون مربی و تمرینات حرفه‌ای توانستم مقام بیاورم. این موضوع باعث شد به شرکت در مسابقات رسمی تشویق شوم و از عموی خود که در رشته شطرنج مقام دوم کشور را دارد، خواستم این رشته را به‌صورت حرفه‌ای به من آموزش دهد.
تا به حال در زندگی کیش و مات شده‌اید؟
خدا همیشه هوای من را داشته و نگذاشته کیش و مات شوم.
بازی شطرنج روی روحیات و شخصیت شما چقدر تأثیر گذاشته است؟
این ورزش به آمادگی روانی و ذهنی زیادی نیاز دارد و شطرنجبازان حرفه‌ای بر اثر تمرینات این رشته، منطقی و حسابگر می‌شوند.
شخصیت شما شبیه کدام مهره شطرنج است؟
شبیه پیاده! مثل مهره سرباز باید آنقدر حرکت کنم تا موانع را از پیش پایم بردارم و وزیر زندگی‌ام شوم.
در خانواده شما چه کسی وزیر است؟
تا به حال در مورد اعضای خانواده‌ام این‌طور فکر نکرده بودم، ولی چون پدرم همیشه در زندگی من تأثیرگذار بوده، برایم حکم مهره شاه را دارد. بقیه نزدیکانم هم هریک به شکلی در زندگی‌ام نقش دارند.
چه شباهتی بین نبرد شطرنج با زندگی واقعی می‌بینید؟
تقریباً خود زندگی است. مثلاً در شطرنج هر مهره‌ای را که نقطه ضعف دارد، می‌زنند تا بقیه مهره‌ها فلج شوند. در زندگی واقعی هم همین‌طور است و باید همیشه مراقب موانع و نقاط ضعف باشیم. همان‌طور که در شطرنج باید صبور باشیم، در زندگی هم برای حل مشکلات به صبر نیاز داریم.
امکانات شهرری در رشته شطرنج را مناسب می‌دانید؟
امکانات مناطق جنوبی و شهرهای حومه‌ای تهران در رشته‌های ورزشی مختلف و به‌ویژه رشته شطرنج بسیار پایین است و هیأت‌های شطرنج برای برگزاری دوره‌های آموزشی و مسابقات فضای مناسب ندارند.
- هیأت شطرنج ری از هیأت تهران قدمت بیشتری دارد
شطرنج شهرری هم از آسیب‌های دوران شیوع کرونا بی‌نصیب نمانده و بسیاری از سالن‌های فعال و پربروبیای این رشته خلوت و نیمه فعال شده است. «زهرا ترابی» رِئیس هیأت شطرنج شهرری می‌گوید: «سرای محله‌های دولت‌آباد، جوانمرد قصاب، دیلمان و مسجد آیت‌الله فیروزآبادی از مراکز مهم و فعال شطرنج شهرری بودند که با شیوع کرونا کم‌رمق شدند.»محل هیأت شطرنج شهرری در آپارتمانی مسکونی در خیابان فداییان اسلام قرار گرفته و مکان مناسبی ندارد. ترابی درباره فراز و نشیب‌هایی که شطرنج ری از سر گذرانده، می‌گوید: «سال ۱۳۶۷ که امام خمینی(ره) فتوا دادند بازی شطرنج حرام نیست، هیأت شطرنج شهرری توسط «منوچهر صیاد میری» در سالن مقدم پایه‌گذاری شد. آن زمان حتی تهران هیأت شطرنج نداشت. با درگذشت صیاد میری که مربی جوانی بود، هیأت شطرنج از رونق افتاد، اما مدتی بعد با تلاش شاگرد او «امید عباسی» این رشته جان دوباره گرفت.»
- آموزش شطرنج از مدارس آغاز شود
ترابی از سال ۱۳۷۹ مسئولیت هیأت شطرنج شهرری را برعهده گرفته و می‌گوید: «حمایت نشدن هیأت شطرنج توسط مسئولان ورزش شهرری به این ورزش آسیب زیادی وارد کرد و مهم‌ترین اتفاقی که باعث رکود این رشته در شهرری شد، تعطیلی سالن شطرنج ورزشگاه چندمنظوره «شهید انور» بود. این سالن قطب شطرنج ری محسوب می‌شد و به دلیل حمایت نشدن از سوی مسئولان، توسط پیمانکار بخش خصوصی تعطیل شد.»رئیس هیأت شطرنج ری دبیر ورزش مدارس است و اعتقاد دارد دانش‌آموزان برای یادگیری و پیشرفت در رشته شطرنج توانایی قابل توجهی دارند که باید مورد توجه قرار بگیرد. ترابی بسیاری از مسابقات استعدادیابی را برای دانش‌آموزان پایه‌های مختلف برگزار می‌کند و جذب معلمان ورزش در این رشته و آموزش حرفه‌ای آنها را قدم اول برای توسعه این رشته در میان نسل جوان و خانواده‌های شهرری می‌داند. در دوره‌های آموزشی شطرنج شهرری مربیان و قهرمانان بسیاری پرورش پیدا کرده‌اند.