به گزارش همشهری آنلاین به نقل از فارس، «احساس بی‌ارزشی» معمولا یکی از علامت‌های افسردگی است، چراکه حس ناامیدی و پوچی را به فرد القا کرده و زندگی طبیعی روزانه را سخت‌تر می‌کند. احساس بی‌ارزشی می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. تجربه‌های اجتماعی، سبک زندگی، شرایط استرس‌زا و همچنین مشکلات ذهنی همگی در این مورد نقش دارند. آسیب در دوران کودکی، مشاهده وقایع منفی که خودتان را در آنها مقصر می‌دانید، مدیریت سخت استرس، انتقاد در گذشته، بیماری‌های ذهنی و... دلیل و علت این احساس بی‌ارزشی است.
عموما افرادی که احساس حقارت و بی‌ارزشی دارند، تصور می‌کنند مثل دوستانشان باارزش نیستند و مورد محبت والدین قرار نمی‌گیرند. پس می‌پذیرند که مدام نقد شوند و مورد قضاوت منفی دیگران قرار بگیرند. اکثر کودکانی که با این وضعیت بزرگ می‌شوند، دچار کمبود و بی‌انگیزگی در بزرگسالی هستند. اغلب این افراد در سنین مختلف دست به کارهای نمایشی برای جلب توجه مثل عمل‌های زیبایی می‌زنند.
شیوه تربیتی دیکتاتور مآبانه در خانواده باعث تربیت این نوع بچه‌ها می‌شوند که مدام سرخورده باشند و از خودشان ناامید هستند، اینها تصور می‌کنند که دائم تحت نظرند و مورد انتقاد و مواخذه قرار می‌گیرند. خیلی از افراد که دارای یک معلولیت یا نازیبایی در بدنشان هستند، بیش از دیگران حس حقارت دارند یا چاق یا لاغر زیاد، مشکل جسمی یا بیماری مزمن اعتماد به نفس آنها را زایل می‌کند. حس بی‌ارزشی باعث دردهای شدید، افکار منفی درباره خود، گریه کردن زیاد، اضطراب اجتماعی، فکر خودکشی، امتناع از برقراری رابطه با دیگران، مصرف مواد مخدر، بی‌حال و حوصله بودن و گاهی بی‌توجهی نسبت به فعالیت‌های روزانه خود می‌شود.
راهکارهای مقابله با احساس بی‌ارزشی
۱- با خودتان مهربانانه صحبت کنید
افرادی که احساس بی‌ارزشی دارند، معمولاً افکار منفی در سر خود دارند و همیشه به شکل منفی با خودشان صحبت می‌کنند. با خودتان بگویید که می‌توانم هر روز چیزهای کوچکی را برای ارتقا و پیشرفت خودم به کار ببندم.
۲- دقت کنید و ببینید که بی‌ارزشی چه زمانی به شما غلبه می‌کند
گاهی اوقات احساس منفی در پاسخ به یک شرایط خاص، فکر، تجربه یا حتی بعضی از افراد افزایش پیدا می‌کند. سعی کنید این احساسات را شناسایی کنید و ببینید چه اتفاقی رخ می‌دهد که این آثار منفی در شما ایجاد می‌شود و چه نوع افکاری شما را درگیر می‌کند. از این طریق می‌توانید با حس بی‌ارزشی در خودتان مبارزه کنید.
۳- از مشاور کمک بگیرید
بسیار مهم است به یاد داشته باشید که گاهی اوقات احساس بی‌ارزشی علامت یک بیماری ذهنی پیش‌زمینه‌ای است. اگر که احساس درد شما مداوم است و همیشه اضطراب دارید و مواجهه با انجام کارهای روزانه برای شما سخت می‌شود، حتما با یک مشاور صحبت کنید و از او کمک بگیرید.
مسئله اصلی این است که اگر دچار این مشکل هستید، بدانید که غلبه بر بی‌ارزشی غیرممکن نیست. همچنین باور کنید که شما تنها نیستید و خیلی انسان‌ها به خاطر شرایط تحقیرآمیز و بحرانی دوران کودکی و نوجوانی دچار این حس می‌شوند و تقریبا همه افراد در زندگی‌شان چند بار این حس بی‌ارزشی را تجربه می‌کنند.
نکته دیگر این است که بدانید معیار ارزشمندی افراد به قد و هیکل و ثروت و خانواده نیست این چیزها دست خود ما نیست معیار ارزشمندی در ذهن شما باید تغییر کند. آنچه دستاورد شما در زندگی است، ارزشمندی‌تان تلقی می‌شود. بنابراین سعی کنید نقاط قوت و مثبت خود مثل دانش، اخلاق و خلاقیت را تقویت کنید و باعث تحسین دیگران شوید. هرچند تحسین دیگران هم شاید اهمیتی نداشته باشد، شما لازم است اول برای خودتان ارزشمند شوید.
چه دانشمندان و افراد بزرگی که در دوران کودکی و نوجوانی شرایط سخت فیزیکی و محیطی را تجربه کردند اما به چه بزرگی رسیدند.
۴- خودتان را تشویق کنید
سعی کنید دور از قضاوت دیگران، خودتان را تشویق کنید و برای رهایی از بی‌ارزشی برای خودتان جایزه بگیرید و به خودتان افتخار کنید.
۵- فکر کردن به دیگران ممنوع
مهمترین عاملی که می‌تواند به شما در مسیر احساس خوب داشتن در زندگی کمک کند، بی‌اهمیت دانستن دیگران و فکر نکردن به آنها است. این‌که آنها چه ارزش و اهمیتی در زندگی شما دارند، در واقع هیچ است شما هم به این همین دلیل باید بی‌توجهی را پیشه کنید.
سعی کنید زندگی‌تان را به دور از قضاوت و حرف بقیه، انتقاد و تحقیر بسازید و خود واقعی‌تان را باور داشته باشید که قطعا توانایی‌های زیادی دارید و لحظات زیادی که در زندگی از آن می‌توانید لذت ببرید. کافی است قدری حوصله کنید و انگیزه خود را بالا ببرید تا توانایی‌های خود را کشف کنید و به عنوان یک فرد موفق در جامعه حضور بهم رسانید.
در نهایت از بین بردن احساسات بی‌ارزشی بدون کمک گرفتن از متخصص و روان درمانگر خیلی دشوار است و باعث می‌شود افراد از پا بیفتند. روش درمانی رفتاری ـ شناختی یک درمان شناخته شده و اثرگذار می‌تواند برای تعدیل احساسات منفی افراد باشد.