همشهری آنلاین _ زهرا بلندی: مانند قبل شلوغ نیست، اما هنوز هم بازار فروش اجناس دست دوم و ضایعاتی در آن پابرجاست. فروشنده‌ها با دیدن ما کمی هول شده‌اند. سگرمه‌های‌شان درهم رفته و بدشان نمی‌آید بازخواست‌مان کنند. نگرانند که کسی مانع کسب و کارشان شود. چند قدم بیشتر پیش نرفته‌ایم که یکی را به نمایندگی جلو می‌فرستند؛ پسر جوان سمجی که پشت سر ما راه افتاده و با سؤال‌های پی در پی قصد دارد هویت‌مان را احراز کند و اصلاً هم دست‌بردار نیست. اینجا بازار خلازیر، یکی از محدوده‌های اراضی بوستان ۱۸۰ هکتاری ایرانیان است؛ بوستانی که خبر ساخت آن سال ۱۳۹۲ به گوش اهالی منطقه ۱۹ رسید، اما هنوز بخش‌های قابل توجهی از آن بلاتکلیف مانده و در برخی نقاط محله‌های شهیدکاظمی، دولتخواه شمالی و جنوبی دردسرهای بسیاری به بار آورده است.
- بلاتکلیفی یک پروژه و رشد آسیب‌ها
راسته مبل‌فروشی‌های حاشیه بزرگراه شقایق را رد می‌کنیم و به نقطه دیگری از اراضی پهناور بوستان ایرانیان، محدوده‌ای که برای اجرای طرح ساخت بوستان به سازمان پارک‌ها تحویل داده شده، می‌رسیم. در امتداد کوره‌ها نرسیده به بزرگراه آزادگان و روبه‌روی مجتمع گلسار، فضای سبز حاشیه بزرگراه شرایط بهتری را برای این محدوده رقم زده است. اجازه ورود به محل پروژه را نداریم، اما از محوطه بیرونی مشخص است که پروژه پیشرفت داشته و کارگران در حال کار هستند. اهالی می‌گویند ۴۰ هکتار از اراضی بوستان ۱۸۰ هکتاری در سال ۹۱ تملک شد و ۲۰ هکتار برای اجرا تحویل سازمان پارک‌ها داده شد. این عملیات طی ۵ سال اخیر به کندی پیش می‌رفت، اما چندی است سرعت گرفته و به نظر می‌رسد فاز اول آن پیشرفت خوبی داشته است. با این حال این فقط بخش کوچکی از این اراضی است و ۱۴۰ هکتار آن تملک نشده و بلاتکلیف مانده و تصمیمی برایش گرفته نشده است. کمی پایین‌تر، مجاور کوره‌هایی که حالا غیرفعال و خاموش هستند، فضایی بایر و متروکه دیده می‌شود که به محل تجمع معتادان تبدیل شده است.
در این وقت از روز محوطه خلوت است و دست‌کم از این طرف تپه ماهورها چیزی دیده نمی‌شود، اما «منور محمودی» مدیر محله دولتخواه جنوبی گلایه‌های بی‌شماری را برای ما ردیف می‌کند: «وجود این فضای متروکه شرایط را برای تجمع معتادان، موادفروشان، سارقان و... و حتی سگ‌های ولگرد فراهم کرده است. این موضوع در افزایش آمار زورگیری، کیف‌قاپی و سایر بزه‌های اجتماعی در محله دولتخواه جنوبی و محله‌های دیگر منطقه نقش داشته و امنیت را پایین آورده تا حدی که بعد از غروب آفتاب جرئت بیرون آمدن از خانه را نداریم.» گذشته از همه مشکلات و آسیب‌های اجتماعی ناشی از نیمه‌کاره ماندن بوستان ایرانیان برای اهالی منطقه ۱۹، مشکلات زیست‌محیطی هم یکی دیگر از تبعات این بلاتکلیفی است که در پی آتش‌افروزی معتادان و کارتن‌خواب‌ها و ضایعات‌فروشان بازار خلازیر به محله تحمیل می‌شود. گشت‌های شبانه برای مقابله با آلودگی‌های خلازیر و زباله‌سوزی گاراژها انجام می‌شود و گشت آسیب‌های اجتماعی هم برقرار است، اما این راهکارهای کوتاه‌مدت مانند مسکن عمل می‌کنند و بعد از مدتی مشکلات دوباره رخ می‌نماید.»
- معضلی فرا منطقه‌ای پیش‌رو داریم
اراضی بوستان ۱۸۰ هکتاری ایرانیان از شمال به بزرگراه شقایق، شرق به خیابان سهیل جنوبی و خلازیر و بزرگراه شهید کاظمی و از جنوب و غرب به بزرگراه آزادگان می‌رسد. گشتزنی در این اراضی را از شمال بزرگراه شقایق آغاز می‌کنیم و خلازیر نخستین جایی است که برای بازدید انتخاب کرده‌ایم. اینجا خیابان پرآوازه محله شهید کاظمی است که معضل ضایعات‌فروشان آن سال‌هاست به‌عنوان معضل مهم شهری مطرح می‌شود و هنوز تصمیم قطعی برای ساماندهی آن گرفته نشده است. واحدهای تجاری فروش آهن‌آلات و ضایعات برقرارند و بساطی‌ها هم در حاشیه بازار محدودتر از قبل کار و کسب‌شان را با فروش انواع و اقسام وسایل، از تلفن‌های دست دوم و کیبورد و شارژر موبایل تا کیف و کفش و... به راه کرده‌اند. یکی در حال دستمال کشیدن روی کفش‌هایی است که مرتب روی زمین چیده و دیگری تلاش می‌کند تا مشتری جذب کند.
دیدن این صحنه‌ها برای «سیدمصطفی حسینی» که زباله‌های روی زمین را با نوک کفش به گوشه‌ای می‌راند تازگی ندارد: «سال‌ها پیش در این محدوده که جزء اراضی موقوفه مروی و بخشی از بوستان ۱۸۰ هکتاری است، کشاورزی رواج داشت. بعدها به واسطه اجاره زمین‌ها بافت اینجا تغییر کرد و بسیاری از سودجویان خرید و فروش ضایعات ارزشمند و اجناس سرقتی را به این محدوده منتقل کردند. روزبه‌روز تعداد آنها بیشتر شد و مشکلات زیادی را برای اهالی به بار آورد.» دبیر شورایاری محله شهید کاظمی ادامه می‌دهد: «از ۱۵ سال پیش نام بوستان ایرانیان روی این محدوده گذاشته شد، اما اقدام خاصی برای ساماندهی آن صورت نگرفت و حالا رفع این معضل فرامنطقه‌ای نیازمند هزینه بسیاری است و به نظر می‌رسد به این راحتی هم حل و فصل نمی‌شود.»
- به راهکارهای بلندمدت می‌اندیشیم
«طبق آخرین بازدیدی که از مراحل اجرای فاز اول بوستان ایرانیان داشتیم پروژه حدود ۷۰ درصد پیشرفت داشته و به نظر می‌رسد تا پایان سال مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.» «مجید صبوری» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست منطقه ۱۹ در ادامه به بلاتکلیفی اراضی بوستان ایرانیان اشاره و اظهار می‌کند: «۲۰ هکتار از اراضی بوستان ۱۸۰ هکتاری سال ۱۳۹۲ برای اجرای فاز اول تحویل سازمان پارک‌ها شد. عملیات ساخت بوستان ایرانیان متأسفانه طی سال‌های نخست به کندی پیش رفت، اما از اوایل تابستان سال جاری سرعت بیشتری گرفت و تاکنون پیشرفت خوبی داشته است. درباره خلازیر مدیریت شهری دنبال راهکاری است تا بتواند با کمک موقوفه شرایطی را فراهم کند که خلازیر بعد از سالیان سال با اقداماتی مانند تملک و انتقال، تغییر شغل یا ساخت فضای سبز و... تعیین تکلیف شود. در رابطه با فضاهای بی‌دفاع شهری کوره‌های خاموش، هم یک کارگروه تشکیل شده تا با موقوفه مروی و مالکان دیگر، این قضیه پیگیری و تعیین تکلیف شود. برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی هم با نیروی انتظامی رایزنی شده و در حال اجرای وظایف هستیم، اما به دلیل وسعت پروژه ساماندهی آن کار راحتی نیست و چاره رفع مشکل خلازیر ارائه راهکارهای بلندمدت است که طبعاً اهالی نتایج آن را در درازمدت لمس خواهند کرد.»
- پروژه‌های سرگردان، بلای جان شهروندان
پوریا گل‌محمدی/ جامعه‌شناس
دنیای امروز دنیای ثانیه‌هاست و مدیریت زمان در آن ارزش بسیار زیادی دارد. زمان آنقدر باارزش است که دانش مدیریت زمان یکی از دانش‌های مهم جامعه مدرن است. در انجام پروژه‌ها زمان آنقدر مهم است که شرکت‌ها برای نشان دادن توانایی و دقت خود، روی پروژه‌ها زمان‌سنج می‌گذارند، اما به نظر می‌آید عده‌ای هنوز ارزش مدیریت زمان را درک نکرده و نمی‌دانند که غفلت در این مورد تبعات جبران‌ناپذیری به بار خواهد آورد.
سال ۱۳۹۲ قرار شد پارک ۱۸۰ هکتاری ایرانیان درجنوب تهران ساخته شود تا علاوه بر کمک به محیط‌زیست پایتخت، باعث افزایش کیفیت سطح زندگی مردم بشود.
متأسفانه نبود برنامه‌ریزی صحیح و مدیریت زمان باعث شد که این پروژه به دلیل نیمه‌کاره ماندن نه تنها کمکی به سطح کیفی زندگی مردم نکند، بلکه باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی و محیطی و ناامنی در منطقه شود. ۱۸۰ هکتار زمین خالی و بیابانی و بدون مراقب در کنار محل زندگی مردم، مشکلی جدید بر مشکلات مردم افزود. حضور افراد معتاد و فروشنده موادمخدر در این فضای بی‌دفاع چندین هکتاری یکی از معضلات جدی و خطرناک برای شهروندان است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. حضور افراد بی‌خانمان و سکونت در این محدوده را هم باید به این آسیب‌ها اضافه کرد، اما یکی از خطرناک‌ترین آسیب‌ها در این محدوده آزار و اذیت و زورگیری از شهروندان به وسیله افراد خلافکار است که طبق سوابق موجود باعث قتل هم شده است.
آنچه باید به آن اشاره شود این است که حتی اگر این پارک همین امروز ساخته شود باز هم حوادثی که به دلیل تأخیر و بی‌برنامگی باعث آسیب زدن به جان و مال شهروندان شده است قابل جبران نخواهد بود.