همشهری محله _ مریم باقرپور: کارگاه‌شان در خیابان آزادی نزدیک دانشگاه صنعتی شریف است. ۵ سال پیش به واسطه همین دانشگاه با هم آشنا شده و با به اشتراک گذاشتن طرح‌ها و آموخته‌های‌شان، شرکت دانش بنیان آواشریف را راه‌اندازی و به مرور پهپادهای کوچک و بزرگ را در اشکال مختلف طراحی کرده‌اند تا جایی که حالا نمونه اولیه پهپاد چینی در مقابل ساخته‌های آنها کارایی چندانی ندارد. با گذر زمان تیم‌شان بزرگ‌تر شده و حالا فارغ‌التحصیلان و دانشجویان دانشگاه در کنار هم کار و دستاوردهای‌شان را در نمایشگاه‌های مختلف عرضه می‌کنند.
وارد کارگاه که می‌شوی، هر کسی به کاری مشغول است. «امین هداوند» پشت سیستم نشسته و روی نمونه کوچکی از یک پهپاد تست‌های اولیه را انجام می‌دهد. «مهدی امیرپور» و «محمودعلی بلندزاده» دانشجوی سال سوم رشته هوافضای دانشگاه شریف‌اند و مقابل‌شان بدنه پره پهپادی منهدم شده از نمونه اولیه چینی دیده می‌شود، آنها در حال برنامه‌نویسی و طراحی مدل‌های پرنده‌ها هستند. «محمدحسام نوری» هم پشت سیستمش درحال تحلیل داده‌های برقی و مکانیکی است. «رضا امینی» هم مشغول گشتزنی و بررسی کارهاست. او ۲۷ ساله و مدیر فنی تیم و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد هوافضا گرایش سازه از دانشگاه شریف است. می‌گوید: «معمولاً محیط کار استارتاپ‌ها دفتری با پارتیشن‌های شیشه‌ای و رنگارنگ و زیبا با گلدان و لپ‌تاپ دارد، اما فضای اینجا کارگاهی است. در یک اتاق کار مهندسی و طراحی انجام می‌شود و در اتاق دیگر بچه‌ها مشغول ساخت بخش‌های مختلف پهپاد از بال تا بدنه و دوربین و... هستند، بنابراین وجود سرو صدا طبیعی است.»
سخت بود، ولی توانستیم
رضا امینی در یکی از اتاق‌های کارگاه، یک پهپاد عمودپرواز بال ثابت را نشان می‌دهد که نمونه‌اش را در منطقه ۲۲ و در حضور شهردار تهران به نمایش گذاشته بود. او می‌گوید: «این پهپاد و نمونه‌های مشابه کارش نظارت و عکسبرداری است و با قرار گرفتن دوربینی روی آن می‌توان در مرزبانی، نقشه‌برداری و حتی عملیات‌های مدیریت بحران از آنها استفاده کرد. در گذشته نقشه‌برداری دستی انجام می‌شد، اما حالا با این پهپادها می‌توان عکاسی و سپس عکس‌ها را روی رایانه پیاده کرد.»
با گذر زمان و کسب تجربه‌های جدید، حالا همه قسمت‌های پهپادها توسط امینی و دوستانش ساخته می‌شود. «محمدمبین ساجدی» از اعضای تیم، دوربینی در دست دارد که بسیار سبک و کوچک‌تر از نمونه‌های قبلی است و در گوشه‌ای از کارگاه در حال آزمایش آن است. امینی می‌گوید: «اوایل بیشتر تجهیزات مانند بدنه را وارد می‌کردیم که هزینه بالایی داشت، اما به مرور خودمان با مشارکت دوستان طراحی سازه توانستیم تمامی قطعات را بومی‌سازی کنیم. گرچه سختی‌ها هم کم نبود.»
بچه مهندس لااقل آفرود داشت
با بیان خاطره‌های‌شان یاد سریال «بچه مهندس» و لوکیشن‌هایی می‌افتی که در آن «جواد جوادی» و دوستانش با زحمت فراوان «کوادکوپتر» خود را برای امتحان به خارج تهران می‌برند، اما وقت پرواز توسط نیروهای انتظامی ضبط می‌شود یا در سکانسی روی زمین می‌افتد و تمام زحمت‌شان به هدر می‌رود. «رضا امینی» با خنده می‌گوید: «جواد حداقل آفرود داشت ما آن را هم نداریم. هر دوره برای پرواز آزمایشی باید حداقل ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان کرایه وانت بدهیم و ۱۰۰ کیلومتر مسیر طی کنیم تا به خارج تهران برویم.»
او می‌افزاید: «بیابان بی‌آب و علف و فعالیت در منطقه ناآشنا استرس‌ها و خطرهای خودش را دارد. چراکه در طول مسیر مدام باید پاسخگو باشیم که پهپاد را کجا می‌بریم. در مناطق ممنوعه پرواز ممکن نیست و گاهی هم بومی‌های محل مانع انجام تست می‌شوند. بدترین اتفاق هم زمانی است که کنترل از دست ما خارج و پهپاد دچار سانحه می‌شود.» امینی و دوستانش در این تست‌ها ۲ تا از پهپادهای‌شان کاملاً از بین رفته و تعدادی هم آسیب دیده است، اما ناامید نشده‌اند. عماد نورانیان می‌گوید: «به کارمان علاقه داریم که با همه هزینه‌ها و تخریب‌ها همچنان ایستاده‌ایم.»
همه مشکلات یک محله دانشگاهی
بیشتر اعضای تیم آوای شریف در محدوده دانشگاه و اطراف آن سکونت دارند، حتی «امین هداوند» ساکن دماوند که برای گذراندن دوره کارآموزی به این جمع ملحق شده بود و الان در خوابگاهی اطراف دانشگاه زندگی می‌کند، چون می‌خواهند خودشان را کمتر درگیر رفت‌وآمد کنند، اما مشکلات همچنان برای آنها وجود دارد. امینی می‌گوید: «مهم‌ترین مشکل محله امنیت است. با غروب آفتاب و به‌ویژه بعد از ساعت ۹ شب جرئت خروج از دانشگاه با لپ‌تاپ را ندارم. سرقت گوشی و وسایل دانشجویان در خیابان آزادی زیاد است.»
نورانیان هم برای فرار از نبود جای پارک در محله و دردسرهایش، بیشتر اوقات از ستارخان تا دانشگاه را با دوچرخه طی می‌کند. می‌گوید: «وقت آمدن با دوچرخه می‌آیم، اما زمان برگشت به دلیل سربالایی نمی‌توان با دوچرخه رفت. از طرفی در خیابان آزادی مسیر دوچرخه‌سواری ایجاد شده، اما دوچرخه‌ای وجود ندارد. اگر با خودم دوچرخه آورده باشم می‌توانم از آن استفاده کنم وگرنه بی‌خیالش می‌شوم.»
دیگر مشکل اعضا و به‌ویژه دانشجویان کرایه‌هــای بــالای خانه‌هاست. تاجایی که کرایه هاگاه با مناطق شمالی تهران، آن هم در املاک فرسوده برابری می‌کند.
پهپادها و بحران‌ها
در یکی دیگر از اتاق‌های کارگاه «عماد نورانیان» ۳۰ ساله، فارغ‌التحصیل در حال کار روی اجزای الکترونیک پهپاد کابلی است. او مسئولیت بخش این پرنده الکترونیک هوایی (ایونیک) کارگاه را به عهده دارد. می‌گوید: «پهپاد کابلی به پروژه دکل معروف است، چون که برق مورد نیاز آن را تأمین می‌کند. به همین جهت عمودپرواز است و کارایی‌اش بالاست و می‌تواند ۲۴ ساعت روی هوا بماند و در بحران‌ها از آن استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال اگر زلزله‌ای بیاید ما تنها برج میلاد را با ۴۵۰متر ارتفاع برای سیستم مخابراتی داریم، اما با این محصول و موارد مشابه آنکه به مرور ارتقا یافته‌اند، می‌توان تا ۶۰۰متر هم در این ارتفاع آن را قرار داد. یا با نصب پروژکتور روی آن برق روشنایی یک ناحیه را تأمین و کار آواربرداری انجام داد. همچنین در شهرهای مرزی برای دیده‌بانی کاربرد دارد.»
نورانیان با نشان دادن نمونه‌ای دیگر از پهپاد کابلی که به پهپاد آتش‌نشان معروف است، می‌گوید: «این پهپاد تا ۶۰متر بالا رفته و آب را تا ۱۵متر می‌پاشد و می‌تواند برای حوادث مورد استفاده قرار بگیرد یا در برج‌هایی با نمای شیشه به جای استفاده از نیروی انسانی برای شست‌وشو می‌توان از آن استفاده کرد.»
بال ثابت عمودپرواز سحاب E۱
پرنده سحاب E۱، از نوع بال ثابت عمودپرواز، یکی از بهترین پرنده‌های نقشه‌برداری هوایی در ایران است. این پرنده قابلیت نشست و برخاست عمودی دارد. به همین دلیل برای پرواز نیازی به باند پرواز نیست. با این پرنده ریسک پرواز در فازهای نشست و برخاست به حداقل رسیده و نیاز به خلبان حرفه‌ای برای پرواز از بین می‌رود. اکنون نخبگان شریف در حال طراحی پرنده عمودپرواز بال ثابت بنزینی با مداومت ۶ ساعت و ظرفیت حمل محموله ۲کیلوگرم هستند.
«آوا» یی که از شریف برخاست
تیم «آواشریف» سال ۱۳۹۱ در قالب تیم دانشجویی و با شرکت در مسابقات طراحی و ساخت پرنده‌های بدون سرنشین دانشگاه صنعتی شریف شکل گرفت و تمام تمرکز هسته مرکزی تیم روی پرنده‌های بدون سرنشین معطوف شد. سال‌ها ۱۳۹۳ و ۱۳۹۵ به بهانه همان مسابقات افراد بیشتری گرد هم جمع شدند تا چالش طراحی و ساخت پرنده بدون سرنشین را تجربه کنند. بعد از طراحی و ساخت ۳ فروند پهپاد در رده‌های مختلف، هرکدام از افراد تیم در شرکت‌های مختلف مشغول به کار شده و در قالب کارشناس فعالیت کردند. در نهایت اواخر سال ۱۳۹۸ این گروه دوباره گرد هم جمع شده و «آوا» حول ۲ محصول ویژه شکل گرفت و بعد از نهایی شدن فرایند ثبت شرکت، خرداد سال ۱۳۹۹ آوا مجوز دانش‌بنیانی خود را گرفت و اکنون اعضای آن به طراحی، تولید و ارائه خدمات در حوزه پهپادهای عمودپرواز و بال ثابت مشغول هستند.
چندموتوره رسا
پس از مطرح شدن ایده پرنده کابلی، اعضای تیم در گام اول بعد از طراحی و برای سنجش ایده، خواستند تا از پلتفرم‌های آماده استفاده کنند. به همین دلیل با سفر به کشور چین و بررسی شرکت‌های مختلف که در حوزه پرنده‌های بدون سرنشین فعالیت داشتند، اقدام به خرید کردند. در این گام، بدنه، مبدل هوایی با ولتاژ ۱۰۰۰، مبدل زمینی و کابل را از شرکت‌های مختلف تهیه کردند و در ایران پرنده کابلی رسا خلق شد. در آن زمان (سال ۹۸) هیچ شرکتی حتی در چین ادعای پرواز بالای ۳۰۰متر با محموله ۵کیلوگرم را نداشت.
پهپاد عمودپرواز
پرنده رصد IRـ ۱، ۶ موتوره، بدنه‌اش از کربن، ۴ کیلوگرم وزن دارد و تمام اجزایش داخل ایران ساخته می‌شود. مهر امسال این پرنده به‌صورت کابلی و برای ۳ و نیم ساعت، در ارتفاع ۳۰ متری با ۳کیلوگرم محموله تست انجام داد. آبان ماه هم ۱۰ ساعت پرواز مداوم با محموله ۳کیلوگرمی و در ارتفاع ۵۰ متری داشت. در روزهای پایانی آبان رکورد پرواز ۲۵ساعت در جزیره قشم را به ثبت رساند.
خواستیم توانستیم
در انتهایی‌ترین اتاق کارگاه، انواع پهپادها از نمونه چینی، که در مهندسی معکوس و تولید محصول جدید استفاده می‌شود تا دستاوردهای دیگر در کنار هم قرار گرفته‌اند. امینی می‌گوید: «تیم ما با ۴ نفر شکل گرفت و حالا توانسته‌ایم برای ۱۵ نفر به شکل مستقیم اشتغالزایی کنیم. گرچه مشکلات ما کم نیست و هر بار که پهپادی در حادثه‌ای آسیب می‌بیند کلی ضرر به ما وارد می‌شود، اما علاقه‌مان باعث شده تا بمانیم و در کنار هم به کار ادامه بدهیم.»