همشهری محله _ سمیرا باباجانپور: این محله با پشتوانه‌ای تاریخی و مذهبی همچنان اصالت خود را حفظ کرده و به‌رغم دیگر روستاهای کوچک و بزرگ تهران که امروز تنها نامی از آنها به جا مانده در ادامه حیات می‌دهد. به همین دلیل وقتی نامی از محله کن به میان می‌آید بی‌شک نام بزرگان و عالمان نواندیش و تأثیرگذار آن به ذهن متبادر می‌شود. حاج ملاعلی کنی، آیت‌الله مهدوی کنی و آیت‌الله باقری کنی از جمله عالمان تأثیرگذاری هستند که در این محله به دنیا آمده و رشد کرده و پس از تحصیلات عالی فقهی در تاریخ کشورمان تأثیرگذار بوده‌اند. نام‌های برجسته و بزرگ فراوان دیگری نیز وجود دارد که در این گزارش با برخی از آنها آشنا می‌شویم.
- حاج ملاعلی کنی
هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد پسر جوانی که برای فروش میوه و تره‌بارهای کن راهی شهر می‌شد و وقت اذان آستین بالا می‌زد و با آب حوض وسط مدرسه مروی وضو می‌گرفت، روزی بشود رئیس مدرسه مروی و آنقدر بین مردم و افراد سیاسی نفوذ پیدا کند که ناصرالدین شاه هم از او حساب ببرد. حاج ملاعلی کنی وقتی وارد مدرسه مروی می‌شد با حسرت به طلبه‌های جوان نگاه می‌کرد. چون پدرش با ورود او به حوزه طلبگی سخت مخالف بود. برای اینکه دل پدر را به دست بیاورد، نذر می‌کند. او به آرزوی جوانی‌اش می‌رسد و لباس روحانیت به تن می‌کند. آیت‌الله ملاعلی کنی متولد سال ۱۱۸۴ شمسی در بخش کن و از فقهای بزرگ امامیه و مجتهد متنفذ ایران در زمان قاجار بود و از کودکی علاقه به دانش دینی نشان داد.
او برخلاف خواست والدین به‌طور مخفی، مقدمات علوم عربی را فرا گرفت و سرانجام پس از گذشت ۲۰ سال توانست رضایت والدین خود را کسب کند و راهی حوزه تهران و پس از آن حوزه اصفهان شود و از محضر استادانی از جمله سید اسدالله اصفهانی بهره ببرد. او همچنین در نجف اشرف محضر استادانی از جمله صاحب جواهر، شیخ حسن کاشف‌الغطاء و شیخ مشکور حولاوی نجفی را درک کرده است. وی پس از سال‌ها تلاش و کوشش در راه فراگیری فقه و اصول که سختی‌های فراوانی نیز به همراه داشت به درجه اجتهاد نایل شد و به تهران بازگشت و به تدریس و زعامت امور دینی پرداخت. او پس از تکمیل مراتب علمی و گرفتن اجازه اجتهاد در سال ۱۲۶۱ به ایران آمد و در تهران ساکن شد. ساخت آب‌انبار و کاروانسرا برای رفاه و آسایش قافله‌ها مانند کاروانسرایی در خاتون‌آباد نیز از خدمات عمومی و عام‌المنفعه وی بود.
حاج ملا علی کنی با رهبری مبارزه علیه امتیاز رویتر، افکار عمومی مردم را در جهت لغو امتیاز هدایت کرد. نامه اعتراض‌آمیز و کوبنده او به شاه خیزش و حرکت مردم پایتخت را به دنبال داشت.
- حاج ملاباقر کنی
یکی از روحانیون صاحب جایگاه و با دانش کن، حاج ملا باقر کنی است که به نوعی همدوره حاج ملاعلی کنی محسوب می‌شود.
هرچند حاج ملاعلی حدود ۳۷ سال از حاج ملاباقر بزرگ‌تر بود. حاج ملاباقر کنی متولد سال ۱۲۲۱ شمسی در کن است و روایت‌های زیادی از او در دست نیست.
اما آنچه مسلم است از نظر فقهی جایگاه بسیار بالایی داشته است و در دوره‌ای که حاج ملاعلی کنی تولیت مدرسه مروی را برعهده داشت برای تدریس فقه و اصول دعوت می‌شود.
حاج ملاباقر سال ۱۲۹۸ از دنیا رفت. بسیاری از خاطراتی که از او به جا مانده نیز به دوران قحطی و خشکسالی اشاره دارد.
با این حال هرچه هست نقل‌های به جا مانده و جایگاه علمی حاج ملاباقر نشان از درجه بالای عرفانی و علمی او دارد تا جایی که نقل است او وصیت کرده بود تا در فضای بسته او را دفن نکنند.
به این دلیل که مقبره یا آرامگاهی برایش تدارک نبینند. اما به این وصیت عمل نشد و برای اینکه قبرش از باد و باران مصون بماند، اتاقی به‌عنوان مقبره برای او می‌سازند.
گفته می‌شود این سقف بعد از فوت حاج ملاباقر چندمرتبه خراب می‌شود که بسیاری آن را از کرامات حاج ملاباقر بعد از مرگش می‌دانستند.
- آیت‌الله مهدوی کنی
آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی ۱۴ مرداد سال ۱۳۱۰ در روستای کن به دنیا آمد. وی پس از طی دوره دبستان در کن وارد مدرسه علمیه لرزاده در تهران شد و از محضر مرحوم آیت‌الله برهان بهره‌های علمی و اخلاقی فراوان برد.
او در قم در محضر استادان آن زمان از جمله حضرات آیات مشکینی، حاج شیخ عبدالجواد سده‌ای (جبل عاملی)، شهید صدوقی، سلطانی، مجاهدی، رفیعی قزوینی، شعرانی، علامه طباطبایی، آیت‌الله بروجردی، امام خمینی(ره)، آیت‌الله گلپایگانی دروس عالی فقه، اصول فقه، تفسیر، حکمت، کلام و دروس خارج فقه و اصول را آموخت.
مبارزات آیت‌الله مهدوی کنی علیه حکومت طاغوت تا پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی زیر نظر حضرت امام(ره) انجام می‌شد. مسئولیت‌های مهم وی پس از انقلاب اسلامی شامل عضویت در حلقه اولیه شورای انقلاب از طرف امام خمینی(ره)، وزیرکشور دوران شهید رجایی، نخست وزیری، عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی، ریاست مجلس خبرگان، ریاست دانشگاه امام صادق(ع) و ده‌ها مسئولیت دیگر بیانگر تأثیرگذاری این فقیه عالی مقام در حوزه‌های مختلف دینی و سیاسی کشور بوده است. آیت‌الله سال ۱۳۹۳هجری‌شمسی دار فانی را وداع گفت.
- آیت‌الله باقری کنی
محمدباقر باقری معروف به باقری کنی متولد سال ۱۳۰۵ در کن، روحانی شیعه و عضو سابق مجلس خبرگان رهبری است. وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی همراه برادر کوچک‌ترش، محمدرضا مهدوی کنی برای تحصیل علوم دینی به حوزه علمیه علی‌اکبر برهان در مسجد لرزاده تهران رفت. در سال ۱۳۲۷ به قم رفت و دروس سطح را از مدرسانی مانند عبدالجواد سده‌ای (جبل عاملی)، صدوقی، سلطانی و مجاهدی آموخت. او که از شاگردان درس خارج سیدحسین بروجردی و امام خمینی(ره) بود، علاوه بر فقه و اصول، در فلسفه و تفسیر سال‌ها از درس‌های سید محمدحسین طباطبایی استفاده کرد و در قزوین و تهران در درس‌های اسفار سید ابوالحسن رفیعی قزوینی حاضر می‌شد. وی یکی از استادان اخلاق تأثیرگذاری است که علاوه بر تربیت شاگردان شناخته شده، در حوزه اجتماعی نیز تأثیرات عمیقی از خود برجا گذاشته است. علی باقری کنی مذاکره‌کننده ارشد کشور در مذاکرات وین، فرزند اوست که سابقه دیرینی در وزارت خارجه دارد و در برهه‌های تاریخی ۲ دهه گذشته حضوری پررنگ در عرصه‌های سیاسی بین‌المللی داشته است.
- آیت‌الله عمیقی
آیت‌الله محمدعلی عمیقی متولد سال ۱۲۵۹ شمسی و یکی از مراجع بزرگ زمان و همدوره آیت‌الله بروجردی بود. گفته می‌شود سیدابوالحسن اصفهانی اجازه نامه اجتهاد این دو عالم بزرگوار را صادر کرده و هر دو اجازه‌نامه با حاشیه‌های طلایی و دستخطی زیبا نوشته شده که اجازه‌نامه آیت‌الله عمیقی به‌عنوان سندی تاریخی در حسینیه درقاضی کن نصب شده است. آیت‌الله عمیقی دارای تألیفات متعددی است که در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شود. آیت‌الله مهدوی کنی چندین مرتبه در خاطراتش نام این عالم بزرگوار را به‌عنوان مردی فاضل و مشوقی برای رفتن به حوزه علمیه ذکر کرده است. خانه آیت‌الله عمیقی یکی از ده‌ها خانه قدیمی کن است که طبق اسناد خانوادگی موجود بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد. این خانه هم مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی کن دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که توسط محسن عمیقی، فرزند آیت‌الله حفظ شده است.
- آیت‌الله فائزی‌پورتهرانی
آیت‌الله حاج شیخ علی‌اکبر فائزی‌پور تهرانی متولد ۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۰۲ است که پس از طی تحصیلات ابتدایی در سنین نوجوانی به مدرسه مرحوم آیت‌الله برهان رفت. او در قم محضر استادانی از جمله آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله گلپایگانی و امام خمینی(ره) را درک کرد و به درجه اجتهاد رسید. زمستان سال ۱۳۳۷ و با درگذشت مرحوم آیت‌الله محمدعلی عمیقی امام جماعت کن، عده‌ای از کن برای دعوت از یکی از فضلا راهی قم شدند. در این میان آیت‌الله بروجردی مرحوم حاج شیخ علی‌اکبر فائزی‌پور را برای این امر پیشنهاد کرد. ورود آیت‌الله تهرانی به کن همزمان با اوج‌گیری اختلافات محلی در کن بود که با شرح صدر و حوصله‌ای وصف ناشدنی به حل این مشکلات پرداخت. ختم‌ها، روضه‌ها، جلسات اخلاق، حل دعاوی مالی و ملکی و خانوادگی و مسائل محلی کن با محوریت وی انجام می‌شد. وی همچنین به‌عنوان یکی از قضات دیوان عالی کشور نیز پس از انقلاب اسلامی به مجاهدت پرداخت. آیت‌الله فائزی‌پور ۱۲ مهر سال ۱۳۸۲ در بیمارستان آتیه تهران درگذشت.