همشهری آنلاین - سحر جعفریان: در زمان فتحعلی شاه قاجار کاخ کوچک‌تری در محل فعلی آن قرار داشت که در جریان ساخت کاخ جدید تخریب شد. کاخ جدید با ۹ هزارمترمربع مساحت طراحی شد تا مکانی برای پذیرایی از مهمانان خارجی محمدرضا شاه باشد. اما خیلی زود به کاخ شماره یک او و خانواده‌اش تبدیل شد.
طراحی کاخ نیاوران
طبقه همکف این کاخ شامل سرسرای بزرگی است که اتاق‌هایی شامل سینمای اختصاصی، غذاخوری، سالن پذیرایی، اتاق انتظار و راهروهای فرعی و تالار آبی در اطراف آن شکل گرفته‌اند. در نیم طبقه این بنا اتاق‌های کار، کنفرانس و دفتر منشی فرح و اتاق خواب شاهزاده لیلا و ندیمه او قرار دارد. در طبقه سوم اتاق خواب و استراحتگاه نیمروزی محمدرضاشاه پهلوی، اتاق آرایش و لباس فرح و همچنین اتاق‌های دیگر فرزندان شاه و ندیمه‌هایشان قرار دارد. مجموعه‌های نفیس از تابلوهای نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی، ظروف چینی سور فرانسه، رزنتال آلمان، آثار تزیینی و فرش‌های نفیس ایرانی نیز قابل بازدید است. بخش‌های مختلف مجموعه کاخ نیاوران شامل کتابخانه اختصاصی، کوشک احمدشاهی، کاخ صاحبقرانیه، موزه جهان‌نما یا آینه، باغ کتیبه‌ها، موزه حوضخانه، موزه خودروهای کاخ، مدرسه اختصاصی و نگارخانه است.
مجموعه‌ای مکتوب و نفیس
کتابخانه اختصاصی نیاوران که در واقع کتابخانه فرح بود با مساحت ۷۷۰مترمربع و همجوار با کاخ اصلی در سال ۱۳۵۵ ساخته شده است. ۲۳ هزار جلد کتاب با ۱۶ هزار عنوان (نسخ خطی، نفیس، چاپی و اهدایی از سوی شاهان و دولتمردان) در آن نگهداری می‌شود.
نمایی هنری و تاریخی از جهان
موزه جهان‌نما یا آینه موزه‌ای است که در ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه قرار گرفته و مجموعه‌ای از آثار اصیل ایرانی و خارجی در آن به نمایش گذاشته شده است. در این موزه شما می‌توانید آثاری از پیکاسو نیز بیابید که نمونه اصلی هستند.
باغ موزه کتیبه‌ها
در قسمت شرقی باغ سرسبز نیاوران جا دارد و ۴۳ کتیبه از دوره‌های تاریخی مادها، آشوریان، سومری‌ها، عیلامی‌ها و ساسانی‌ها در آن نگهداری می‌شود.
کوشک یا قصر احمدشاهی
این قصر قدیمی ۸۰۰مترمربع مساحت دارد که احمدشاه قاجار آن را برای استراحت‌های ییلاقی خود بنا کرده بود. قصری که بعدها محمدرضا شاه به‌عنوان دفتر کار خود از آن استفاده می‌کرد.
کاخ صاحبقرانیه
این کاخ ۸۰۰مترمربعی به دستور ناصرالدین شاه که خود را صاحبقران نامیده بود ساخته شد. خوابگاه، اندرونی، حرمسرا و سرسرا از بخش‌های مختلف آن بود که بعد از این شاه فرنگ دوست تا مدت‌ها متروکه ماند. تا اینکه رضاشاه دستور بازسازی آن را برای اسکان مهمانان خارجی در مراسم ازدواج پسرش با فوزیه داد. نامه فرمان مشروطیت و تصاویری از شاهزادگان پیشین را می‌توانید در این کاخ تماشا کنید.
موزه حوضخانه
در قسمت زیرزمین کاخ صاحبقرانیه، موزه حوضخانه قرار دارد که آثار خوشنویسی، قلمدان‌های نفیس و قدیمی در کنار معماری ایرانی حوضخانه، فضایی تماشایی پدید آورده است.