همشهری محله _ راحله عبدالحسینی: مرکز علوم و ستاره‌شناسی تهران با برنامه‌های خاص خود پای بسیاری از شهروندان را از نقاط دور و نزدیک پایتخت به این مرکز می‌کشاند. به گفته «امیرحسین چیذری» مدیر مرکز علوم و ستاره‌شناسی اینجا تنها مرکز علوم و ستاره‌شناسی در کشور است که هم به رصدخانه مجهز است و هم کلاس‌های آموزشی دارد. اگر می‌خواهید با فعالیت‌های این مرکز علوم آشنا شوید گزارش ما را از دست ندهید.
دورتادور ساختمان قدیمی را که با یک حساب سرانگشتی، بیش از نیم قرن از عمر آن می‌گذرد، درختان تنومند و کهنسال دربرگرفته‌اند. مدیر مرکز علوم و ستاره‌شناسی درباره قدمت بنا می‌گوید: «این ساختمان به یکی از آشنایان پهلوی دوم تعلق داشت. بعد از انقلاب اسلامی مدتی بدون‌استفاده ماند و بعد از آن به مکانی برای استراحت و اسکان کارگان شهرداری تبدیل شد.
سال ۱۳۷۷ استاد «احمد دالکی» پدر نجوم آماتوری ایران به شهرداری تهران پیشنهاد می‌دهد که مکانی را برای مرکز علوم و ستاره‌شناسی در اختیار او قرار دهند تا با هزینه شخصی خود مرکز را تجهیز و راه‌اندازی کند. هم این ساختمان و هم ساختمانی که الان انجمن خوشنویسان ایران است به استاد دالکی پیشنهاد می‌شود. او بنا به موقعیت جغرافیایی و افق دید خوب، این محل را انتخاب می‌کند. آن زمان این برج‌های بلند و آسمانخراش هنوز سبز نشده بودند.» به این‌ترتیب سال ۱۳۷۹ مرکز علوم و ستاره‌شناسی کار خود را در زمینی به مساحت ۶ هزارمترمربع و ساختمانی با زیربنای ۳ هزارمترمربع در ۲ طبقه آغاز می‌کند.
- کلاس‌های آموزشی آنلاین
مرکز علوم و ستاره‌شناسی تهران فقط یک رصدخانه با تلسکوپ‌های مجهز نیست، بلکه با داشتن سالن‌های مختلف و باشگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی متنوع برای آشنایی بیشتر مخاطبان می‌کوشد. البته بماند که طی ۲ سال اخیر به دلیل پاندمی کرونا، کلاس‌ها ابتدا تعطیل شد و حالا آنلاین است. بازدید از مرکز هم در گروه‌های ۵ نفره برگزار می‌شود. بازدیدکنندگان از مرکز هم معمولاً دانش‌آموزان و دانشجویان هستند؛ دانش‌آموزانی که از طرف مدرسه برای بازدید می‌روند، با یکبار بازدید از این مرکز والدین خود را تشویق می‌کنند برای بار دوم همراه آنان شوند. بازدیدکنندگان امکان کار با دستگاه‌ها و وسایل را دارند و می‌توانند برای خود تجربه جدیدی رقم بزنند. این تجربه و آزمایش‌ها شگفت‌آور است. ضمن اینکه آزمایش‌ها، بخش تکمیل‌کننده دروسی است که بچه‌ها در مدرسه می‌خوانند.
علاقه‌مندان و مخاطبان مرکز علوم و ستاره‌شناسی علاوه بر بازدید از مرکز، می‌توانند در دوره‌های آموزشی این مرکز نیز شرکت کنند. دوره‌های آموزشی برای مقطع ابتدایی شامل نجوم کودکان (مقدماتی و پیشرفته)، کارگاه تفکر خلاق، کارگاه رباتیک و کارگاه هوافضاست. برای مقطع متوسطه دوم، کلاس‌های آموزشی نجوم مقدماتی(۱ و ۲)، نجوم رصدی، کارگاه‌های تفکر خلاق و رباتیک و هوافضا، آمادگی المپیاد نجوم، اصول فضانوردی (مقدماتی و پیشرفته) و عکاسی نجومی در نظر گرفته شده‌است. برای مقطع دبیرستان و بالاتر هم دوره‌های آموزشی نجوم مقدماتی(۱ و ۲)، نجوم رصدی، آمادگی المپیاد نجوم (مقذماتی و پیشرفته)، اصول فضانوردی (مقدماتی و پیشرفته)، کیهان‌شناسی (۱ و ۲)، اختر فیزیک (۱ و ۲)، پیشرانه‌های فضایی، اخترشناسی رادیویی، عکاسی نجومی و رؤیت هلال ماه برگزار می‌شود.
- آبنما، نماد مرکز ستاره‌شناسی
بازدیدکنندگانی که نخستین بار به این مرکز وارد می‌شوند بی‌شک آبنمای حیاط ورودی توجه آنها را جلب می‌کند و حتماً از آن عکس می‌گیرند. کره زمین از جنس سنگ گرانیت به وزن یک و نیم تن درلایه نازکی از آب آهسته و پیوسته در حال گردش است. جریان آبی که از زیر این کره با فشار به آن می‌خورد، بالشتک‌های کنار گوی را به حرکت درمی آورد و باعث چرخش آن می‌شود.
- معرفی بخش‌ها و سالن‌های مرکز علوم و ستاره شناسی
تالار کهکشان: در سقف این تالار گنبد نیلگون آسمان طراحی شده و هدف از آن آشنایی بازدیدکنندگان با صورت‌های فلکی، ستارگان، سیاره‌ها، منظومه خورشیدی و کهکشان ماست. همچنین در این تالار امکاناتی فراهم شده که همایش‌ها، جشنواره‌ها و برنامه‌های مختلف علمی نیز برگزار شود. جالب اینکه سقف این سالن به همت دکتر هدایت اله تاجبخش، تاکسیدرمیست و مسئول بخش تاکسیدرمی موزه حیات وحش دارآباد طراحی شده است.
سالن ترازوها: سالنی است که در آن با استفاده از ترازوهای مختلف وزن افراد در سیارات گوناگون مقایسه می‌شود.
سالن فیزیک: در این سالن دستگاه‌های مختلف برای آزمایش‌های گوناگون در زمینه‌های علوم پایه از جمله مکانیک، نور، امواج و اصوات، الکتریسیته، مغناطیس و لیزر فراهم شده و امکان آزمایش برای همه بازدیدکنندگان فراهم است.
سالن تفکر: دستگاه‌های فکری از جمله برج برهما، هفت تکه عقل، بند دربند و... در این سالن وجود دارد که بازدیدکنندگان در تمامی رده‌های سنی با حل معماهای مختلف، خلاقیت ذهن خود را آزمایش می‌کنند. این سالن با افزایش ابزارهای علمی فکری به‌طور متناوب تجهیز می‌شود.
سالن سینمای سه بعدی: فیلم‌های علمی به‌صورت سه بعدی و قابل لمس برای بازدیدکنندگان به نمایش درمی‌آید.
سالن نمایش لیزری: در این سالن دستگاه‌های مختلفی در زمینه کاربرد علوم اپتیکی از جمله نمایش لیزری با طیف دید بالا، دستگاه هولوگرام، فیبر نوری، دستگاه مایکلسون‌ـ مورلی و حکاکی لیزری وجود دارد.
رصدخانه: این رصدخانه مجهز به تلسکوپ‌های ۸، ۱۲ و ۱۴ اینچی اشمیت کاسگرین با سامانه جست وجوگر خودکار به همراه جی. پی. اس، ۵ عدد تلسکوپ بازتابی و شکستی و یک دستگاه دوربین دوچشمی پیشرفته است. رصد خورشید و ماه و اجرام غیرستاره‌ای و پدیده‌های نجومی از جمله خورشیدگرفتگی، ماه‌گرفتگی و گذر سیارات نیز انجام می‌شود.
سالن شیمی: در این بخش بازدیدکنندگان با آزمایش کیمیاگری، مدل DNA و... آشنا می‌شوند. ماکتی از محمدبن زکریای رازی در حال کیمیاگری در این سالن به چشم می‌خورد.
ساعت آفتابی: یک نوع زمان‌سنج قدیمی است که براساس ارتفاع خورشید در آسمان کار می‌کند و می‌تواند زمان را با دقت ۵ دقیقه به ما نشان دهد. یعنی زمان‌های کمتر از ۵ دقیقه را نشان نمی‌دهد. مثلاً ساعت ۹:۴۷ با این ساعت، قابل اندازه‌گیری نیست ولی ۹:۳۰، ۹:۳۵، ۹:۴۰ و... را می‌توان با این ساعت مشاهده کرد. این ساعت در محوطه مرکز جانمایی شده است.
باشگاه‌های نجومی: ۴ باشگاه با عنوان‌های نجوم، فیزیک، فرهنگ و طبیعت و انرژی‌های نو در این مرکز فعالیت می‌کنند. اعضای باشگاه‌ها که از علاقه‌مندان هستند در نشست‌های خود، آخرین دستاوردهای علمی را بررسی می‌کنند. از دیگر کارهای مجموعه علوم و ستاره‌شناسی می‌توان از برگزاری بزرگداشت مشاهیرکهن و معاصرایرانی علوم و نجوم و همایش روز جهانی نجوم نام برد.
کتابخانه تخصصی: بخشی از کتاب‌های تخصصی علوم پایه شامل فیزیک، ریاضی و نجوم به زبان‌های انگلیسی و فارسی در اختیار کارشناسان علمی مرکز و علاقه‌مندان به تحقیق قرار می‌گیرد. این کتاب‌ها معمولاً جزو مراجع علمی محسوب می‌شود و امانت داده نمی‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند با حضور در واحد علمی از این کتاب‌ها در محل مرکز استفاده کنند.
- در همین نزدیکی
مرکز علوم و ستاره‌شناسی در خیابان دزاشیب، خیابان عمار، کوچه صالحی، شماره ۲۲ واقع شده است. ۲ ساعت و نیم زمانی است که برای بازدید از سالن‌ها و کار با دستگاه‌ها باید وقت بگذارید. شماره‌های ۹۶۰۲۷۶۵۹ و ۹۶۰۲۷۰۱۲ هم در اختیار شماست تا برای حضور و بازدید با کارشناسان هماهنگ کنید. ساعت کار مرکز برای بازدید شنبه تا چهارشنبه ساعت ۸ تا ۱۶ است.