همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: سرطان از جمله بیماری ها و مشکلاتی است که تنها یک فرد را درگیر نمی‌کند. بلکه با توجه به عواقب، طول درمان و شیوه مقابله افراد با آن؛ شرایط متفاوتی را هم برای افراد رقم خواهد زد.
عاطفه قنبری جلفایی روان‌پزشک و رییس بخش روان‌پزشکی بیمارستان رسول اکرم تهران در مورد مشکلات بیماران مبتلا به سرطان می‌گوید: «هنوز هم شنیدن نام این بیماری و تشخیص آن، افکاری را متوجه بیماران می‌کند که اغلب باعث تضعیف روحیه آنها خواهد شد.
البته ناآگاهی افراد هم در این میان تاثیر زیادی دارد. در صورتی‌که سرطان با توجه به درمان های مختلفی که برای آن وجود دارد و همچنین درجه و استپی که بیمار درآن قرار دارد، طبقه‌بندی می‌شود.»
تعابیر عامیانه از سرطان
به گفته این روان‌پزشک، یکی از موضوعاتی که نقش تعیین کننده‌ای در شکل‌گیری تصویر افراد از بیماری‌های سخت دارد برداشت‌های عمومی و غیرتخصصی است که آنها از این بیماری دارند.
البته تجربیات افراد هم در این خصوص نقش تعیین‌کننده ای دارد. مثلا اگر شخصی در میان خانواده یا دوستان و آشنایان بوده که با داشتن بیماری سرطان فوت کرده؛ این موضوع باعث تضعیف روحیه بیمار خواهد شد؛ حال آنکه نمود این بیماری در هر شخص نیز بسیار متفاوت و ممکن است هر فرد باتوجه به سن و سال و قوای جسمی و روحی که دارد به نوع متفاوتی هم به این بیماری پاسخ دهد.
ایجاد ابهام و احساس ناامنی
قنبری می‌گوید تا حد ممکن باید مهار ذهن را در دست بگیریم تا بیماری خود را با دیگر بیماران مقایسه نکند. چون هیچ دو نفری نیستند که موقعیت‌های کاملا مشابهی داشته باشند و در نتیجه پاسخ مشابهی هم به درمان بدهند.
یکی دیگر از ترس‌هایی که در این زمینه وجود دارد نام روش های درمانی مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است که باعث ترس افراد می‌شود.
در واقع فرد با شنیدن چنین نامی؛ سوالات زیادی در ذهنش نقش می بندند و به این ترتیب، برنامه ریزی‌های او نیز برای آینده به هم خواهد ریخت. همه این مشکلات باعث می‌شود شخص دنیا را جای ناپایداری بداند و به این ترتیب، امید، اعتماد و اطمینان خود را از دست بدهد.
به عقیده رییس بخش روان‌پزشکی بیمارستان رسول اکرم، ایجاد تغییر در زندگی هم از جمله عوامل مهمی است که استرس و اضطراب بیشتری به دنبال خواهد داشت. همچنین بیمار اغلب نگران اطرافیان خود خواهد شد. چون می‌داند بیماری او مشکلات زیادی برای آنها هم به وجود خواهدآورد. البته این موضوع، دو طرفه است و اطرافیان هم نگران بیمار هستند.
ناتوانی و مشکلات اقتصادی
قنبری می‌گوید ترس از ناتوانی هم مشکل دیگری است که باعث ابهام و افزایش ترس و نگرانی در این بیماران می‌شود. چون اغلب فکر می‌کنند مشکلات ناشی از این بیماری در نهایت آنها را از پا درخواهد آورد.
مشکلات اقتصادی نیز از جمله مشکلات دیگری است که بسیاری از بیماران با آن مواجه خواهند بود؛ مشکلی که فقط خود بیمار را تحت‌الشعاع قرار نخواهد داد. نگرانی دیگر آنها علاوه بر تامین هزینه‌های درمان در خصوص از دست دادن شغل‌شان نیز خواهد بود.
بنابراین همه این عوامل باعث می‌شوند اسم این بیماری، نگرانی‌هایی را هم با خود به همراه آورد.
بروز مشکلات مربوط به روان
به گفته این روان‌پزشک، مجموعه نگرانی‌ها و ترس از بیماری‌های سختی مانند سرطان باعث بروز افسردگی در بسیاری از بیماران می‌شود که البته نمود و نمایش آن در افراد مختلف بسیار متفاوت خواهد بود.
این افسردگی می‌تواند منجر به احساس ناامیدی، اختلال عملکرد شدید و در نهایت نیز آرزوی مرگ یا بروز افکار خودکشی در بیماران شود. به همین دلیل در چنین شرایطی، افراد نیاز به مراجعه به روان‌پزشک، متخصص یا مشاوری دارند که بتواند در این خصوص آنها را کمک کند.
وقتی میزان امید در بیماران افزایش پیدا می‌کند؛ آنها هم بهتر می‌توانند خود را با شرایط سازگار کنند و امیدوار باشند پس از طی دوره درمان، مانند قبل به زندگی خود ادامه دهند. ضمن آنکه به بهبود کامل خود هم امیدوار خواهند بود.
اطرافیان بیمار
به عقیده این روان‌پزشک، واکنش بیماران و اطرافیان او به بیماری تاثیر بسیار زیادی بر نتیجه درمان و مراحل آن خواهد داشت. کسانی که خود و اطرافیان‌شان روحیه خوبی دارند و به بهبود بیماری امیدوارند، مراحل درمان را هم به خوبی طی می‌کنند و معمولا به درمان هم پاسخ می دهند. اما بر عکس، کسانی که روحیه خوبی ندارند در بسیاری مواقع با شنیدن خبر بیماری، گوشه گیر ومنزوی می‌شوند؛ تمایلی به پیگیری مراحل درمان ندارند و همه این عوامل هم در نهایت باعث خواهد شد روند درمان معمولا با مشکلات زیادی مواجه شود.
رویارویی با بحران
به گفته این روان‌پزشک، افراد در مواجهه با اتفاقات منفی و هنگام بحران از منابع مختلفی استفاده می‌کنند و با توجه به آنها واکنش نشان خواهند داد. کسانی که منابع درونی غنی ندارند و به دلایل مختلف، صبر و طاقت‌شان کم شده باشد؛ راهکارهای مقابله‌ای زیادی ندارند و درنتیجه خیلی زود خسته، بی‌حوصله و ناامید می‌شوند. در صورتی که رفتار عده‌ای دیگر، با توجه به اندوخته و قوای ذهنی که دارند بسیار بالغانه‌تر است.
درواقع همه این موارد هم به شخصیت، پیشینه وگذشته افراد و همچنین نوع واکنش خود و اطرافیان‌شان در مواقع بحران برمی‌گردد.
همچنین طرح واره‌های کارآمد و ناکارآمدی که افراد از قبل کسب کرده‌اند و هنگام اتفاقات و مشکلات مختلف با آنها روبه‌رو خواهند شد در این میان، بسیار تعیین‌کننده خواهد بود.
حمایت خانواده
قنبری می‌گوید یکی از منابع مهم و قدرتمند افراد برای مقابله با بیماری، حمایت خانواده است. یعنی هر چه روابط افراد منسجم‌تر وتوانمندتر باشد، هنگام مواجهه با بیماری، احساس امنیت بیشتری هم خواهند داشت؛ کمتر احساس ترس و ناامیدی می‌کنند و در مجموع، موفق‌تر عمل خواهند کرد.
این حمایت‌ها می‌توانند شامل حمایت های مادی و معنوی باشد. همراهی و دادن توجه مناسب به بیمار از جمله نیازهای مهمی است که اشخاص به ویژه هنگام بحران، بیشتر آن را احساس خواهندکرد.
البته در نظر داشته باشیم توجه با ترحم بسیار متفاوت است و مهم‌ترین روش تشخیص آن هم احساسی است که به بیمار منتقل می‌شود. معطوف کردن توجه بیش از اندازه به شخص باعث می‌شود او احساس کند دیگران چون فکر می کنند بر اثر بیماری ناتوان شده و به همین دلیل هم این گونه با او رفتار می‌کنند.
در صورتی که دادن توجه لازم و همراهی با بیمار، نه‌تنها چنین احساسی در او ایجاد نمی‌کند؛ بلکه برعکس باعث می‌شود فرد احساس قدرت بیشتری کند.
حمایت‌های تخصصی و مشاوره با متخصص
با توجه به اینکه سرطان، جنبه‌های مختلفی از زندگی افراد را تحت الشعاع قرار می‌دهد؛ به همین خاطر هم نیاز به توانمندسازی بیشتر ذهن و جسم آنها نیز خواهد داشت.
طبیعی است بیماری که شغل خود را از دست می‌دهد، روابطش با اطرافیان تغییر می‌کند یا گوشه‌گیر و منزوی می‌شود و علاقه‌ای به برقراری ارتباط با دیگران ندارد نمی‌تواند از لحاظ جسمی نیز پاسخ خوبی در مقابله با بیماری داشته باشد.
بنابراین اگر بیماران بتوانند به طور موازی؛ علاوه بر توجه به درمان جسمی و تقویت جسمانی به فکر تقویت روحیه و قوای ذهنی خود هم باشند؛ قطعا در نتیجه درمان هم موثر خواهد بود و می‌تواند منجر به بهبود روند درمان آنها شود. البته دیگراعضای خانواده هم با توجه به میزان نگرانی و احساس ناتوانی و واکنشی که در مواجهه با این مشکل دارند بهتر است از دریافت چنین خدماتی بهره مند شوند.
به این ترتیب، بیمار، اعضای خانواده و پزشکان معالج در کنار مشاوران و متخصصان اعصاب و روان، تیمی را تشکیل می‌دهند که سرعت بیشتری به آهنگ و روند درمان خواهند داد.
در همین زمینه: